Κάθε εβδομάδα με τον Κώστα Μποτόπουλο
Σε δυο τομείς με μεγάλη κοινωνική αλλά και οικονομική σημασία –την κλιματική αλλαγή και την τεχνητή νοημοσύνη– αποδείχθηκε ξανά αυτές τις ημέρες πόσο μεγάλη είναι η απόσταση ανάμεσα στις προθέσεις και τις πράξεις, τις εξαγγελίες και τα μέτρα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έδειξε για άλλη μια φορά τη χρησιμότητα –όχι απλώς ενεργεί αλλά βρίσκεται στην παγκόσμια πρωτοπορία- και συγχρόνως την ανεπάρκειά της: οι ενέργειές της δεν αγγίζουν παρά την επιφάνεια των προβλημάτων.
Η «πράσινη μετάβαση» της Ευρώπης
Στο πεδίο της κλιματικής αλλαγής, η Ένωση έχει δεσμευτεί για μείωση των εκπομπών, ως το 2030, κατά 55% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, ενώ μέχρι τα μέσα του επόμενου έτους θα ανακοινώσει το στόχο μείωσης για το 2040, έχοντας ήδη προαναγγείλει ότι θα είναι ακόμα πιο φιλόδοξος (έχει ακουστεί ένα ποσοστό μείωσης γύρω στο 95%). Παράλληλα έχει εκπονηθεί μια «Πράσινη Νέα Συμφωνία» (Green New Deal), με βάση την οποία επιχειρείται «αλλαγή αναπτυξιακού παραδείγματος» στην Ευρώπη και κινητοποιούνται –τεράστιοι- πόροι για την «πράσινη μετάβαση».
Να όμως που, ακόμα κι έτσι, ο στόχος –σχετικού έστω- περιορισμού των καταστροφικών
συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και συμμόρφωσης με τους στόχους της Συμφωνίας του
Παρισιού φαντάζει ανέφικτος. Σε Έκθεση που δημοσιεύτηκε την περασμένη Τετάρτη, η
Ευρωπαϊκή Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή, ένα επίσημα
νομοθετημένο όργανο, υπενθύμισε ότι, αν θέλει να πετύχει τους στόχους της, η Ένωση
συνολικά θα πρέπει να περιορίσει τις εκπομπές της σε επίπεδα 11 με 14 γιγατόνων διοξειδίου
του άνθρακα κατά την περίοδο μεταξύ 2030 και 2050, κάτι που μοιάζει αδύνατο αν
συνυπολογιστεί ότι ΜΟΝΟ ΤΟ 2021 (που ήταν ακόμη χρονιά πανδημίας) η Ένωση εξέπεμψε 3,5 μεγατόνους.
Πρόοδος συντελείται -7 χρόνια πριν από το 2023, οι εκπομπές έχουν ήδη μειωθεί κατά 32%,
ενώ η διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών στην οικονομία είναι ίσως πιο γρήγορη από όσο
αναμενόταν- αλλά το βουνό όλο και ψηλώνει μπροστά στα μάτια μας: τα επίσημα
επιστημονικά στοιχεία για τη χρονιά που διανύουμε, την κατατάσσουν ως μια από τις
θερμότερες της ιστορίας, με απτά παραδείγματα σε κάθε γωνιά του πλανήτη (ένα από τα
οποία είναι η εξαφάνιση του «εύκρατου αττικού κλίματος» και η αντικατάσταση του από ημι-
τροπικό), αύξηση των εκπομπών και τεράστια προβλήματα με τη θερμοκρασία των ωκεανών
και των θαλασσών.
Μαζί με τους διεθνείς στόχους παρασύρονται και οι εθνικοί: έρευνα του
έγκριτου επιστημονικού περιοδικού Science βρήκε ότι το 90% της πλειάδας σχεδίων που
εξέτασε είναι μη αξιόπιστα και απίθανης υλοποίησης.
Η καταιγίδα της τεχνητής νοημοσύνης
Στο άλλο μεγάλο μέτωπο της εποχής, την τεχνητή νοημοσύνη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο –επίσης πρώτο παγκοσμίως- ενέκρινε στις 14 Ιουνίου (με τεράστια πλειοψηφία: 499 υπέρ, 28 κατά και 93 αποχές) ένα νομοθετικό πλαίσιο με στόχο τη θέση ορισμένων από τους περιορισμούς τους οποίους με τόση επίταση ζητούν, εδώ και λίγους μήνες, οι ίδιοι οι
υπεύθυνοι για τη μεγάλη υπέρβαση που συνέβη φέτος, δηλαδή οι εκπρόσωποι της επιστημονικής κοινότητας και των τεχνολογικών κολοσσών.
Τα προτεινόμενα μέτρα, που μένουν να εγκριθούν από τα κράτη-μέλη σε μια διαδικασία που δεν αναμένεται καθόλου εύκολη, δεν είναι ασήμαντα: έλεγχοι ασφάλειας των προϊόντων τεχνητής νοημοσύνης με ευθύνη των επιχειρήσεων που τα παράγουν, δήλωση ότι το αποτέλεσμα εργασίας ή έρευνας στηρίζεται σε προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης, υποχρέωση για τεχνικές αναφορές, εγκαθίδρυση ευθύνης σε περίπτωση παραβίασης της ορθής χρήσης κλπ.
Όμως, εκτός από τα συνήθη «νερώματα» (έλεγχοι μόνο των συστημάτων/προϊόντων που
παρουσιάζουν «υψηλό ρίσκο»), ο ευγενής αγώνας ρύθμισης θυμίζει πολύ άμυνα με
νεροπίστολο εν μέσω πυρηνικού πολέμου: όχι μόνο η τεχνολογία δείχνει, καθοδηγούμενη από τα πιο δυνατά μυαλά αλλά πλέον και σε μεγάλο βαθμό ερήμην τους, να έχει σπάσει όλα τα φράγματα, αλλά η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί ήδη μια οικονομική δραστηριότητα αξίας
πολλών τρισεκατομμυρίων δημόσιου και ιδιωτικού χρήματος.
Και μη βιαστείτε, παρακαλώ, να πείτε ότι όλα αυτά συμβαίνουν μακριά μας, γιατί συμβαίνουν (και) σε εμάς, τούτη τη στιγμή που μιλάμε.
Κώστας Μποτόπουλος
