Με ευκολότερο τρόπο απ’ όσο δείχνει το τελικό «σκορ» (52% έναντι 48% που συγκέντρωσε ο αντίπαλός του, υποψήφιος της συμμαχίας της αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου), ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξελέγη για τρίτη φορά πρόεδρος της Τουρκίας και πλέον έχει όλα τα χαρτιά στα χέρια του για να προετοιμάσει το έδαφος της αποχώρησής του.
Νέα θητεία
Κακά τα ψέματα, μετά από μια 25ετία (όταν θα λήξει, δηλαδή, και η νέα θητεία του στο «σαράι» που ο ίδιος κατασκεύασε στην Άγκυρα) κατά την οποία κυριάρχησε απόλυτα στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή της Τουρκίας, ο Ερντογάν μπορεί να θριαμβολογεί ότι ούτε η παράλογη νομισματική πολιτική που επέβαλε στην Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας, ούτε οι ταραγμένες σχέσεις του με σχεδόν όλους τους παραδοσιακούς του συμμάχους, ούτε καν ο Εγκέλαδος, ο οποίος ισοπέδωσε ένα μεγάλο κομμάτι της χώρας, μπορούν να τον απομακρύνουν από την εξουσία.
Αλλάζοντας την Τουρκία
Αντιθέτως, η νέα νίκη του επί της αντιπολίτευσης κόντρα σχεδόν σε όλες τις δημοσκοπήσεις και όλες τις προβλέψεις/ευσεβείς πόθους της Δύσης, τον καθιστά πλέον ως μια από τις πλέον επιδραστηκές μορφές στην Τουρκία. Μάλιστα, ο Ερντογάν μπορεί να καυχιέται ότι ήταν ο πρώτος πολιτικός της χώρας, μετά τον Κεμάλ Ατατούρκ, που άλλαξε τον χαρακτήρα της Τουρκίας, επαναφέροντας στο προσκήνιο το Ισλάμ, αλλά και έναν έντονο νεο-οθωμανισμό, μαζί με μια ρητορική που ήθελε την Τουρκία να ξεφεύγει από τα όρια μιας απλής συμμάχου της Δύσης και να μετατρέπεται σε μια περιφερειακή υπερδύναμη που ζητούσε επιρροή πέρα από τα σύνορά της.
Εκτιμήσεις
Αφήνοντας στην άκρη για λίγο τους λόγους για τους οποίους ο Ερντογάν ανέτρεψε τις προβλέψεις και κέρδισε τον Κιλιτσντάρογλου, είναι σημαντικό να εκτιμηθεί τι θα κάνει από τούδε ο Τούρκος πρόεδρος, τόσο στο εσωτερικό της χώρας του, όσο και σε σχέση με τους συμμάχους και γείτονές του. Γιατί, αν υποτεθεί ότι μπροστά στο εκλογικό δίλημμα, οι Τούρκοι πολίτες επέλεξαν τον «διάβολο που γνωρίζουν», το ζήτημα είναι πόσο… γνωστός μας είναι ο Ερντογάν, αλλά και πόσο μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου.
Εμπέδωση καθεστώτος
Η νέα νίκη του εμπεδώνει το «καθεστώς Ερντογάν» στην Τουρκία με όλα όσα σημαίνει αυτό: αυταρχισμός, περιορισμός βασικών ελευθεριών, κράτος-λάφυρο, πλήρης έλεγχος των θεσμών, ανορθόδοξη οικονομική πολιτική, συνεργασίες με αντιπάλους του ΝΑΤΟ και της Δύσης, ντε φάκτο κατάληψη εδαφών άλλων χωρών (Συρία), αναζωπύρωση εθνικισμών και αμφισβήτηση του διεθνούς status quo (π.χ. της Συνθήκης της Λωζάννης), σε συνδυασμό με την πλήρη ενσωμάτωση της «Γαλάζιας Πατρίδας» στο εθνικό αφήγημα της Τουρκίας.
Σχεδιασμός του αύριο
Παράλληλα, πλέον μπορεί με την ησυχία του να σχεδιάσει τη διαδοχή του, διασφαλίζοντας τα κεκτημένα του ίδιου και των στενών συνεργατών του, ιδίως σε μια στιγμή που η τουρκική αντιπολίτευσης θα βυθιστεί στην εσωστρέφεια και τις αλληλοκατηγορίες, ενώ ο ίδιος θα έχει πλήρη άνεση κινήσεων. Μάλιστα, δεν αποκλείεται να κάνει μικρές αλλαγές σε κεντρικές πολιτικές αποφάσεις του (π.χ. στο ζήτημα των επιτοκίων), οι οποίες θα του επιτρέψουν να βελτιώσει την εικόνα του και την εικόνα της κυβέρνησής του, ειδικά στις περιοχές που το ΑΚΡ δεν τα πήγε και πολύ καλά, όπως τα ανεπτυγμένα δυτικά/νοτιοδυτικά παράλια της Τουρκίας.
Ελληνοτουρκικά
Όσον αφορά στα ελληνοτουρκικά, πρακτικά δεν πρέπει να αναμένεται κάποια αλλαγή: ο Ερντογάν θεωρεί ότι η λογική «κρύο/ζέστη» που ακολουθεί, ανάλογα με τις διαθέσεις ή τους σχεδιασμούς του, έναντι της Αθήνας είναι αποδοτική και δεν θεωρείται εύκολο να αλλάξει. Κάτι που και η Ελλάδα το γνωρίζει, καθώς ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε τελευταίες του συνεντεύξεις έχει εκφράσει, μεν, αισιοδοξία για βελτίωση των σχέσεων των δύο χωρών, αλλά έχει επαναλάβει πλειστάκις ότι «δεν είμαι αφελής», σχετικά με το κατά πόσο μπορεί να αλλάξει η στρατηγική/τακτική της Τουρκίας.
Περί Δύσης
Σε παρόμοιο πλαίσιο αναμένεται να κινηθούν και οι σχέσεις του Ερντογάν με τη Δύση: η Τουρκία θα παραμείνει μέλος του ΝΑΤΟ, όμως θα συνεχίσει και την ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική και, άρα, τις όλο και πιο στενές σχέσεις με τη Ρωσία, το… rapport με το Ιράν και την Κίνα, το «σκληρό ροκ» με το μεταταστευτικό/προσφυγικό, τις πιέσεις εδώ κι εκεί για περισσότερα κέρδη για την Άγκυρα, τις διαρκείς απειλές για νέα στρατιωτική παρέμβαση στη Συρία και, φυσικά, εντάσεις σε Αιγαίο και ευρύτερα στην ανατολική Μεσόγειο.
Ο «γνωστός διάβολος»
Τι θα καταφέρει εντέλει; Ουδείς μπορεί να το προβλέψει. Γιατί, αν και «γνωστός διάβολος», ο Ερντογάν έχει αποδείξει ότι μπορεί να είναι εξαιρετικά απρόβλεπτος, όταν κρίνει ότι οι συνθήκες το απαιτούν. Εκτιμάται ότι θα επιχειρήσει να συνεχίσει το rapprochement με Αίγυπτο και Ισραήλ, ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να αλλάξει τη στρατηγική του, δηλαδή, τη μετατροπή της Τουρκίας σε μια υπεροπτική υπερδύναμη που ο λόγος της θα «μετράει» παντού και που θα μπορεί να χαράσσει ανεξάρτητη πολιτική, καίτοι μέλος του ΝΑΤΟ. Το μόνο σίγουρο, πάντως, είναι ότι η τρίτη προεδρική θητεία του Ερντογάν δεν αναμένεται να προκαλέσει πλήξη. Κάθε άλλο μάλιστα.
