Η χάραξη πολιτικής της ΕΕ -η οποία βασίζεται σε διαπραγματεύσεις και συμβιβασμούς- μοιάζει να εκτροχιάζεται καθώς πλησιάζουν οι ευρωεκλογές. Και την κύρια ευθύνη για την κατάσταση αυτή έχουν, σύμφωνα με το Politico, οι κομματικές διαμάχες στη Γερμανία.
Από έξω, η νομοθετική διαδικασία των Βρυξελλών μπορεί να φαίνεται υπερβολικά διαδικαστική και θεσμοθετημένη. Όμως τις τελευταίες εβδομάδες, το δράμα έχει βραχυκυκλώσει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, με τις πρωτεύουσες να αμφισβητούν απροσδόκητα αρκετές συμφωνίες -που θεωρούνταν διευθετημένες- την τελευταία στιγμή. Και το Βερολίνο βρίσκεται στο επίκεντρο όλων αυτών.
Η Γερμανία διοικείται από έναν τρικομματικό συνασπισμό – τους κεντροαριστερούς Σοσιαλδημοκράτες, τους Πράσινους και τους φιλικούς προς τις επιχειρήσεις Ελεύθερους Δημοκράτες. Η τριάδα αυτή έρχεται συχνά σε αντιπαράθεση για τα πάντα, από τη στρατιωτική βοήθεια για την Ουκρανία, μέχρι την τόνωση της οικονομίας και τον περιορισμό της ραγδαίας αύξησης των τιμών της ενέργειας.
Οι εσωτερικές διαμάχες στη Γερμανία επηρεάζουν πλέον όλο και περισσότερο τις Βρυξέλλες. Η κυβέρνηση του Βερολίνου έχει αναγκαστεί να καθυστερήσει ή να ακυρώσει συμφωνίες την τελευταία στιγμή, αφού δεν μπόρεσε να διατηρήσει ενιαία στάση σε βασικές συμφωνίες -παρά το γεγονός ότι προηγουμένως βοήθησε στη διαπραγμάτευσή τους. Και το FDP, το μικρότερο κόμμα του συνασπισμού, συχνά ευθύνεται γι’ αυτό, αφού ψάχνει τρόπο να διαφύγει της δημοσκοπικής και εκλογικής εξαΰλωσης.
Άλλα λέω κι άλλα κάνω…
Η αρχική αντίδραση του FDP στους κανόνες της ΕΕ για την αποκατάσταση της φύσης άνοιξε την πόρτα για την καθυστερημένη αντίδραση άλλων χωρών που πάγωσαν τη νομοθεσία – ακόμη και όταν το FDP τελικά μεταστράφηκε. Το κόμμα ανάγκασε επίσης το Βερολίνο σε μια αποχή στο παρά πέντε σχετικά με τις διευθετήσεις που αφορούν στις απαιτήσεις της εταιρικής εφοδιαστικής αλυσίδας.
Η αμφισβήτηση συμφωνιών μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ στο τελικό στάδιο της νομοθετικής διαδικασίας, όταν οι υπουργοί συνήθως σφραγίζουν μια συμφωνία, είναι εξαιρετικά ασυνήθιστη και παραβιάζει τους μακροχρόνιους κανόνες της ΕΕ. Το αδιέξοδο σχετικά με τον νόμο για την αποκατάσταση της φύσης “εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη συνοχή και τη σταθερότητα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της ΕΕ“, δήλωσε ο Επίτροπος της ΕΕ για το περιβάλλον Βιργκίνιους Σινκενβίτσιους, αφού οι υπουργοί Περιβάλλοντος δεν μπόρεσαν να εγκρίνουν τους κανόνες.
“Η υπαναχώρηση τώρα, αφού βρήκαμε την πιο ευέλικτη δυνατή συμφωνία και αντιμετωπίσαμε όλες τις ανησυχίες σας – είναι πολύ δύσκολο για μένα να το δεχτώ“, τόνισε. Αν αυτοί οι κανόνες δεν ισχύουν πλέον, υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με το τι σημαίνει αυτό για την Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ, η οποία έχει σηκώσει το βάρος των αντιρρήσεων, αλλά και για το μέλλον της νομοθετικής διαδικασίας της ΕΕ μετά τις εκλογές του φετινού Ιουνίου. Η ΕΕ βασίζεται στη δημιουργία συναίνεσης μεταξύ διαφορετικών πολιτικών ομάδων και θεσμικών οργάνων -και στη συνέχεια στην τήρηση των συμφωνιών μόλις επιτευχθούν.
Το πρόβλημα του FDP
“Για χρόνια, σε αυτό το Κοινοβούλιο, είχαμε έναν τρόπο συνεργασίας όπου, αν δίναμε τα χέρια … σε μια πολιτική συμφωνία, τότε τα υπόλοιπα ήταν μια τυπική διαδικασία“, δήλωσε νωρίτερα αυτό το μήνα η Λάρα Βόλτερς, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ολλανδή βουλευτής των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, η οποία ηγήθηκε των εργασιών του Κοινοβουλίου σχετικά με τους κανόνες για την αλυσίδα εφοδιασμού.
Το FDP – το οποίο έχει ιστορικό προώθησης μιας φιλοεπιχειρηματικής ατζέντας κατά τη διάρκεια των περιστασιακών περιόδων του στην κυβέρνηση – προσπαθεί να παραμείνει επίκαιρο ενόψει των φετινών περιφερειακών εκλογών της ΕΕ και της Γερμανίας, καθώς και των γενικών εκλογών του επόμενου έτους. Το κόμμα, το οποίο συγκέντρωσε περίπου 5% ή λιγότερο σε όλες τις περσινές γερμανικές περιφερειακές εκλογές, βρίσκεται στα πρόθυρα της πολιτικής λήθης.
Η δημοσκόπηση του Politico το δείχνει με μόλις 5 τοις εκατό υποστήριξη σε εθνικό επίπεδο – που κυμαίνεται γύρω από το όριο που απαιτείται για να κερδίσει έδρες στην Μπούντεσταγκ και απέχει πολύ από τους εταίρους του στον συνασπισμό, οι οποίοι έχουν και οι ίδιοι χάσει την υποστήριξή τους. Ωστόσο, αυτές οι προσπάθειες είναι που άφησαν την Βόλτερς, την Ολλανδή ευρωβουλευτή, να γκρινιάζει.
Παρεμβάσεις-μπάχαλο
Είχε συμβάλει στην καθοδήγηση των κανόνων για την αλυσίδα εφοδιασμού μέσα από δύο χρόνια ακανθώδους συνομιλιών μεταξύ των τριών κύριων θεσμικών οργάνων της ΕΕ – του Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της ΕΕ, το οποίο εκπροσωπεί τις πρωτεύουσες της ΕΕ, και της εκτελεστικής Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Και μέχρι τον περασμένο Δεκέμβριο, οι διαπραγματευτές πίστευαν ότι είχαν καταλήξει σε συμφωνία.
Τότε το FDP μπήκε στη μέση, πρωτοστατώντας στην προσπάθεια να θάψουν το μέτρο λόγω των ανησυχιών της βιομηχανίας ότι η εφαρμογή των κανόνων θα ήταν πολύ δύσκολη και δαπανηρή – παρά το γεγονός ότι η Γερμανία έχει ήδη τους δικούς της κανόνες εποπτείας της αλυσίδας εφοδιασμού. Χρειάστηκαν αρκετές εβδομάδες διαπραγμάτευσης για να περάσει η νομοθεσία τη γραμμή του τερματισμού. Αλλά η Γερμανία συνέχισε να απέχει, μη μπορώντας να πείσει το FDP να συμμετάσχει.
Τελικά, το μέτρο εγκρίθηκε χωρίς την υποστήριξη της Γερμανίας. Λίγες ημέρες αργότερα, το FDP ανέλαβε έναν άλλο στόχο: νέους κανόνες για την αποκατάσταση των υποβαθμισμένων ποταμών, δασών και θαλασσών της Ευρώπης. Τα μέλη του κόμματος στο Βερολίνο υποστήριξαν ότι το νομοσχέδιο δεν ήταν πλέον ευπρόσδεκτο, καθώς οι αγρότες είχαν καταλάβει τις πρωτεύουσες της Ευρώπης για να διαμαρτυρηθούν για την αύξηση του κόστους των περιβαλλοντικών κανόνων.
Η “γερμανική ψήφος”
Η νομοθεσία, η οποία κάποτε φαινόταν ότι θα περνούσε, κατευθύνεται τώρα προς μια μαύρη τρύπα των εκλογών. Το FDP είχε προηγουμένως μπερδέψει τους αξιωματούχους με την επιτυχημένη προσπάθειά του να εισάγει ένα παραθυράκι στην απαγόρευση της ΕΕ το 2035 για τις πωλήσεις νέων παραδοσιακών αυτοκινήτων – προστατεύοντας την ισχυρή αυτοκινητοβιομηχανία της Γερμανίας.
Αλλά οι αντιρρήσεις κλιμακώνονται, σύμφωνα με τους διαπραγματευτικούς εταίρους τους – με επιπτώσεις σε ολόκληρη τη διαδικασία της ΕΕ. “Έγινε μοτίβο μόνο τους τελευταίους μήνες, ιδίως όσον αφορά την Πράσινη Νέα Συμφωνία“, δήλωσε ο Ιρλανδός υπουργός Περιβάλλοντος Ίμον Ράιαν. “Αν αρχίσουμε να λέμε στο Συμβούλιο ότι αλλάξαμε γνώμη -συμφωνήσαμε με την Επιτροπή, το Κοινοβούλιο, αλλά τώρα σκεφτόμαστε διαφορετικά- πώς θα έχει εμπιστοσύνη οποιαδήποτε μελλοντική τριμερής διαπραγμάτευση;“.
Οι αποχές του Βερολίνου έχουν βαθιά παράδοση στις Βρυξέλλες. Έγινε για πρώτη φορά γνωστή ως “γερμανική ψήφος” υπό τον συνασπισμό της Άνγκελα Μέρκελ μεταξύ των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) και της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU). Ο Όλιβερ Τράιμπ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Μίνστερ, αποκάλεσε την προσέγγιση της Γερμανίας “διαρθρωτικό” πρόβλημα, υποστηρίζοντας ότι δεδομένου ότι οι εταίροι του συνασπισμού “συντονίζονται ανεπαρκώς“, οι διαφωνίες συχνά εμφανίζονται μόνο την τελευταία στιγμή.
Κίνδυνος εξάπλωσης
Αυτό που είναι καινούργιο είναι η συχνότητα των αποχών στα τέλη της νομοθετικής διαδικασίας, πρόσθεσε. Η Γερμανίδα ομοσπονδιακή υπουργός Περιβάλλοντος Στέφι Λέμκε παραδέχθηκε ότι η συμφωνία για τον νόμο περί αποκατάστασης της φύσης “έχει γίνει πιο δύσκολη, επειδή και εμείς, ως γερμανική κυβέρνηση, είχαμε δυσκολίες να θέσουμε τη γερμανική ψήφο σαφώς στο τραπέζι την κατάλληλη στιγμή“.
Η πρόσφατη αποχή της Γερμανίας αποδυναμώνει το κύρος της στις Βρυξέλλες, δήλωσε η Θου Νγκουγιέν, αναπληρώτρια διευθύντρια του Κέντρου Ζακ Ντελόρ στο Βερολίνο: “Η Γερμανία δεν θεωρείται πλέον αξιόπιστος διαπραγματευτικός εταίρος επειδή, την τελευταία στιγμή, πρόκειται να αλλάξει την ψήφο της“. Αυτό δυσκολεύει τους διαπραγματευτές να βρουν ισχυρές πλειοψηφίες σε ορισμένους φακέλους, δεδομένου ότι η Γερμανία αντιπροσωπεύει σχεδόν το 19% του πληθυσμού της ΕΕ.
Για να περάσουν, οι περισσότεροι νόμοι της ΕΕ χρειάζονται τη λεγόμενη ειδική πλειοψηφία των χωρών που εκπροσωπούν τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού της ΕΕ. Η ανησυχία είναι ότι και άλλες κυβερνήσεις θα ακολουθήσουν το παράδειγμα της Γερμανίας, σημείωσε η Νγκουγιέν. “Αν εξαπλωθεί και σε άλλα κράτη μέλη, νομίζω ότι θα γίνει πολύ προβληματικό“, είπε. Ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης μπορεί να αποτελέσει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: κρέμεται από μια κλωστή, αφού η Ουγγαρία, η οποία αρχικά τον υποστήριξε, άλλαξε στάση την περασμένη εβδομάδα – σχεδόν “σκοτώνοντάς” τον.
Απώλεια αξιοπιστίας
Στις Βρυξέλλες, το Βερολίνο με αυτά και με κείνα, δεν κερδίζει φίλους. “Μέσα σε διάστημα λίγων εβδομάδων, η γερμανική κυβέρνηση κατάφερε να σπαταλήσει τη φήμη της αξιοπιστίας και της προβλεψιμότητας που έχτισε επί δεκαετίες“, δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ, ζητώντας ανωνυμία, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τους κανόνες της εφοδιαστικής αλυσίδας. Ένας δεύτερος διπλωμάτης της ΕΕ δήλωσε ότι η Γερμανία είναι επί του παρόντος “τόσο απρόβλεπτη όσο και η εθνική της πολιτική“.
Αλλά για τους φιλελεύθερους Γερμανούς νομοθέτες, η αμφισβήτηση των ήδη συναφθέντων συμφωνιών είναι θεμιτή στο σημερινό πολιτικό κλίμα. “Αυτοί που διαπραγματεύονται, εργάζονται με αυτά που έχουν, αλλά έκαναν απλώς αυτές τις διαπραγματεύσεις χωρίς να λάβουν υπόψη τους αυτή τη νέα πολιτική πραγματικότητα, που είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο οποίος μας χρειάζεται να προσαρμόσουμε τις πολιτικές μας“, δήλωσε ο ευρωβουλευτής Γιαν Κριστόφ Έτγιεν, μέλος του FDP. “Γι’ αυτό νομίζω ότι υπάρχει αμφισβήτηση αυτών των αποτελεσμάτων, διότι δεν αντικατοπτρίζουν πλέον την πραγματικότητα“.
Ο επικεφαλής του FDP Κρίστιαν Λίντνερ, υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, κατήγγειλε την κριτική ως δημιούργημα των μέσων ενημέρωσης. “Αν δεν αποδέχεστε όλες τις κοκκινοπράσινες προσφορές”, είπε, αναφερόμενος στα χρώματα του SPD και των Πρασίνων, “αποκλείεστε από ατα ΜΜΕ“. Ωστόσο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, συντηρητικοί πολιτικοί μιμούνται επίσης τους Ελεύθερους Δημοκράτες, οδηγώντας εκστρατείες της τελευταίας στιγμής για να αλλάξουν ή και να σταματήσουν σχεδόν ρυθμισμένη νομοθεσία.
Παιχνίδια και από το ΕΛΚ
Και, συμπτωματικά, οι Γερμανοί συμμετέχουν επίσης σε μεγάλο βαθμό. Η κεντροδεξιά ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, η μεγαλύτερη του Κοινοβουλίου, έχει οργανώσει (ανεπιτυχώς) σταυροφορίες της τελευταίας στιγμής για να τροποποιήσει δραματικά τόσο τους επίμαχους κανόνες αποκατάστασης της φύσης όσο και τα αυστηρότερα όρια ρύπανσης για τις μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των κτηνοτροφικών μονάδων.
Η ομάδα έχει έντονο γερμανικό άρωμα – ηγέτης της είναι ο Γερμανός Μάνφρεντ Βέμπερ και η βάση της περιλαμβάνει ένα μεγάλο ποσοστό Γερμανών συντηρητικών. Αλλά σε αντίθεση με το FDP, το οποίο αγωνίζεται να παραμείνει “ζωντανό” στην εθνική πολιτική σκηνή της Γερμανίας, το ΕΛΚ απευθύνει ρητορικές εκκλήσεις στους δυσαρεστημένους αγρότες και τους ψηφοφόρους της υπαίθρου με το βλέμμα στραμμένο στις ευρωεκλογές του Ιουνίου.
Το ΕΛΚ προηγείται επί του παρόντος στις δημοσκοπήσεις, αλλά αντιμετωπίζει μια ανερχόμενη ακροδεξιά που προσπαθεί επίσης να επωφεληθεί από τις διαμαρτυρίες των αγροτών. Όμως οι ενέργειες του ΕΛΚ έχουν διασπάσει τις τάξεις του. Ο Ράνταν Κάνεφ, μέλος του ΕΛΚ που ηγήθηκε των εργασιών του Κοινοβουλίου σχετικά με τους κανόνες για τις βιομηχανικές εκπομπές, επέκρινε την πολιτική του οικογένεια για την προσπάθεια τροποποίησης της δύσκολα επιτευχθείσας συμφωνίας. Είναι θέμα “πολιτικής αξιοπιστίας“, υποστήριξε.
