Δεδομένου ότι ορισμένα κράτη μέλη και τομείς της ΕΕ ενδέχεται να εκτεθούν περισσότερο από άλλα από τους μελλοντικούς γύρους διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απαιτείται ένα νέο ταμείο για την αντιστάθμιση των ανισορροπιών, σύμφωνα με σχέδιο έκθεσης του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας Ενρίκο Λέτα.
“Ο καθορισμός μιας σαφούς κατεύθυνσης για την ένταξη των νέων μελών στην ΕΕ αποτελεί μία από τις κύριες προκλήσεις για τα επόμενα χρόνια”, αναφέρει ο Λέτα στην έκθεση, κατονομάζοντας τον τομέα αυτό ως μία από τις τρεις βασικές επιλογές που πρέπει να κάνει η ΕΕ. Η εστίαση του μπλοκ στην επιδίωξη της διεύρυνσης δεν θα πρέπει να έγκειται “απλώς στον ίδιο τον στόχο, αλλά στην προσεκτική εκτέλεση της υλοποίησής του” και “πιο συγκεκριμένα στις μεθόδους και το χρονοδιάγραμμα αυτών των επεκτάσεων“.
Βασική προϋπόθεση η συνοχή
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ δήλωσε πέρυσι ότι το μπλοκ θα πρέπει να είναι έτοιμο να διευρυνθεί έως το 2030, εάν θέλει να παραμείνει “αξιόπιστο“, ” ξεκινώντας μια συζήτηση σχετικά με τις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις που πρέπει να ακολουθηθούν πριν συμβεί αυτό. Τα τελευταία δύο χρόνια, ορισμένα πιο επιφυλακτικά προς τη διεύρυνση κράτη μέλη της ΕΕ εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με το κόστος της μελλοντικής διεύρυνσης και την πιθανή επιβάρυνση του προϋπολογισμού του μπλοκ.
“Το πιο σημαντικό είναι ότι η διεύρυνση αυτή δεν θα πρέπει να εκληφθεί, ούτε από τις κυβερνήσεις ούτε από τους πολίτες, ως τερματισμός της στήριξης της ανάπτυξης και της σύγκλισης – ιδίως για τις πιο πρόσφατα ενταγμένες χώρες – που παρέχεται από την πολιτική συνοχής και την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ)“, αναφέρει ο Λέτα στην έκθεσή του, προσθέτοντας ότι “οι συνοδευτικές πολιτικές για τα σημερινά κράτη μέλη και η μεταρρύθμιση της πολιτικής συνοχής φαίνεται να είναι αποφασιστικής σημασίας“, προσθέτοντας ότι η τελευταία αποτελεί “βασική προϋπόθεση” για την επιτυχία της ενιαίας αγοράς της ΕΕ.
Νέο Ταμείο
Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι ανησυχίες, ο Λέτα προτείνει ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο, ένα Ταμείο Αλληλεγγύης για τη Διεύρυνση, “εξοπλισμένο με τους οικονομικούς πόρους για τη διαχείριση των εξωτερικών παραγόντων και τη διευκόλυνση μιας ομαλής διαδικασίας διεύρυνσης, θα μπορούσε να αποτελέσει ζωτικό εργαλείο για τη στήριξη της διαδικασίας“. Δεδομένου ότι ορισμένοι τομείς και κράτη μέλη είναι πιθανό να είναι περισσότερο εκτεθειμένα από άλλα στους μελλοντικούς γύρους προσχώρησης στην ΕΕ, “ένα κατάλληλο χρηματοδοτικό μέσο θα πρέπει να εξεταστεί για να στηρίξει και να αντισταθμίσει αυτές τις ανισορροπίες“.
Ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας δήλωσε ότι το νέο ταμείο θα βασίζεται σε μια εκ των προτέρων αξιολόγηση βάσει δεδομένων του κόστους της διεύρυνσης και του αντίκτυπού της στην ενιαία αγορά της ΕΕ. Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς και πολλά κράτη μέλη της ΕΕ, πρότειναν τη “σταδιακή ενσωμάτωση” – μια πιο ευέλικτη προσέγγιση που εστιάζει σε τομείς πολιτικής στους οποίους οι υποψήφιες χώρες θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στο μπλοκ αντί της άμεσης πλήρους προσχώρησης – ως τη σωστή πορεία προς τα εμπρός για τη διεύρυνση.
Σταδιακή ένταξη
“Η νέα στρατηγική πρέπει να δώσει προτεραιότητα σε τομείς όπου είναι εφικτή η έγκαιρη προετοιμασία, επιτρέποντας στις υποψήφιες χώρες να αποκομίσουν τα οφέλη συγκεκριμένων στοιχείων της ενιαίας αγοράς πολύ πριν από την πλήρη ένταξη, υπερβαίνοντας αυτό που προσφέρουν σήμερα οι συμφωνίες σύνδεσης“, αναφέρει ο Λέτα στην έκθεσή του. Ωστόσο, τονίζει ότι αυτό θα πρέπει να συνοδεύεται από “ουσιαστικά πολιτικά στοιχεία“.
“Πρέπει να βρεθεί μια διαφοροποιημένη προσέγγιση, η οποία θα διευκολύνει τη σταδιακή αλλά σημαντική επέκταση των πλεονεκτημάτων της ενιαίας αγοράς στις υποψήφιες χώρες, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη σταθερότητα τόσο των οικονομιών τους όσο και της ενιαίας αγοράς“, σημειώνει, προσθέτοντας ότι για το σκοπό αυτό, η ενιαία αγορά της ΕΕ “πρέπει να παραμείνει τουλάχιστον εν μέρει υπό τον έλεγχο των διαπραγματευτών των Βρυξελλών κατά τη διάρκεια της διαδικασίας πριν από τη διεύρυνση, ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο τα σημερινά κράτη μέλη να χάσουν το ισχυρότερο διαπραγματευτικό τους εργαλείο“.
Δέσμευση στις αξίες της ΕΕ
Προϋπόθεση για τις υποψήφιες χώρες της ΕΕ που είναι πρόθυμες να δεσμευτούν για τη σταδιακή ένταξή τους στην ενιαία αγορά του μπλοκ πρέπει να είναι η πλήρης τήρηση του πρώτου κριτηρίου της Κοπεγχάγης, των λεγόμενων θεμελιωδών αρχών, οι οποίες περιλαμβάνουν τη δέσμευση στις δημοκρατικές αξίες και τα πρότυπα της ΕΕ, καθώς και στο κράτος δικαίου. Στην έκθεση ο Λέτα περιγράφει τους προηγούμενους γύρους διεύρυνσης ως “επιτυχημένες επιλογές για την ΕΕ“, που επέτρεψαν στο μπλοκ να “αντισταθμίσει την απώλεια σχετικού βάρους που προκάλεσε ο μετασχηματισμός του γεωπολιτικού και γεωοικονομικού πλαισίου μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, με την προσχώρηση νέων παραγόντων“.
“Μια μεγαλύτερη ΕΕ, σήμερα όπως και χθες, είναι το καλύτερο μέσο για την προστασία των ευρωπαϊκών συμφερόντων και της ευημερίας, την προάσπιση των αρχών του κράτους δικαίου και την υπεράσπιση των πολιτών της ΕΕ από εξωτερικές απειλές“, αναφέρει ο Ιταλός κεντροαριστερός πολιτικός.
