Σε νομοθεσία που ενισχύει τα δικαιώματα εκατομμυρίων πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι οποίοι εργάζονται σε ψηφιακές πλατφόρμες όπως η Uber και η Deliveroo, συμφώνησαν σήμερα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.. Η συμφωνία προβλέπει τον επαναπροσδιορισμό ως μισθωτών – αντί ελεύθερα συνεργαζόμενων – μεγάλου αριθμού εργαζομένων που σήμερα θεωρούνται “ανεξάρτητοι”, προκειμένου να ενισχυθεί κυρίως η κοινωνική προστασία τους.
Την ίδια στιγμή που οι εργασιακές ρυθμίσεις για τις ψηφιακές πλατφόρμες σήμερα διαφέρουν σε σημαντικό βαθμό μεταξύ των 27 χωρών-μελών της Ε.Ε., η νέα νομοθεσία φιλοδοξεί να ορίσει ταυτόσημους κανόνες σε πανευρωπαϊκό επίπεδο προκειμένου να καθορίζεται αν οι διανομείς γευμάτων ή οι οδηγοί οχημάτων προς μίσθωση VTC (Voiture de transport avec chauffeur, οιονεί ταξί) που εργάζονται στις μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες θα πρέπει να θεωρούνται μισθωτοί.
Η Κομισιόν εκτιμά σε “τουλάχιστον 5,5 εκατομμύρια” τον αριθμό των εργαζομένων στις ψηφιακές πλατφόρμες σήμερα που θεωρούνται αδίκως ανεξάρτητοι εργαζόμενοι, ενώ στην πραγματικότητα παρέχουν υπηρεσίες εξηρτημένης απασχόλησης, δηλαδή θα έπρεπε να θεωρούνται μισθωτοί.
“Οι οδηγοί και οι διανομείς θα αποκτήσουν τα κοινωνικά δικαιώματα που δικαιούνται” ενώ “οι πλατφόρμες θα αποκομίσουν νομική ασφάλεια”, δήλωσε ο Ευρωπαίος επίτροπος, Νίκολας Σμιτ, από τον οποίο προήλθε το σχέδιο ρύθμισης που παρουσιάστηκε τον Δεκέμβριο του 2021. Έκτοτε, το κείμενο αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγματεύσεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που σήμερα ανακοίνωσαν μια πολιτική συμφωνία για το επίμαχο ζήτημα.
Στη συνέχεια, η συμφωνία Θα πρέπει να εγκριθεί επισήμως από τους Ευρωβουλευτές στην Ολομέλεια του Κοινοβουλίου, αλλά και από το Συμβούλιο της Ε.Ε., που εκπροσωπεί τα κράτη-μέλη της Ένωσης.
Τεκμήριο μισθωτής εργασίας βάσει δύο εκ πέντε (5) κριτηρίων
“Πρόκειται για μια ‘επαναστατική’ συμφωνία και για το πρώτο νομοθετικό πλαίσιο για τους εργαζόμενους στις ψηφιακές πλατφόρμες”, δήλωσε η Ιταλίδα ευρωβουλευτής των Σοσιαλδημοκρατών, Ελιζαμπέτα Γκουαλμίνι, εισηγήτρια του κειμένου.
Προκειμένου να εναρμονιστεί διευρωπαϊκά το εργασιακό καθεστώς των απασχολουμένων στις ψηφιακές πλατφόρμες, η νέα νομοθεσία θεσπίζει τα ακόλουθα πέντε κριτήρια: 1) Η πλατφόρμα να καθορίζει τα επίπεδα των αποδοχών, 2) Να επιβλέπει από απόσταση τις παροχές προς αυτούς, 3) Να μην επιτρέπει στους υπαλλήλους της να επιλέξουν τα ωράριά τους ή να αρνηθούν αποστολές, 4) Να επιβάλλει στους εργαζόμενους να φοράνε στολή, ή ακόμη 5) Να απαγορεύει σε αυτούς να εργάζονται σε άλλες επιχειρήσεις.
Αν πληρούνται τουλάχιστον δύο απ’ αυτά τα κριτήρια, η πλατφόρμα θα “θεωρείται” εργοδότης και θα υπόκειται στις υποχρεώσεις που απορρέουν από το εργατικό Δίκαιο (ελάχιστος μισθός, χρόνος εργασίας, αποζημίωση ασθενείας, πρότυπα ασφάλειας κτλ.) και υπαγορεύονται από τη νομοθεσία της χώρας. Μάλιστα, τα κράτη-μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να διευρύνουν τον κατάλογο αυτών των ελαχίστων κριτηρίων.
Το τεκμήριο της μισθωτής εργασίας μπορεί να ζητηθεί από τον εργαζόμενο, από τους εκπροσώπους του και από τις αρμόδιες αρχές με δική τους πρωτοβουλία. Σε περίπτωση αμφισβήτησης από την πλατφόρμα, είναι εκείνη που οφείλει να παράσχει αποδείξεις, ότι το καθεστώς ανεξάρτητου εργαζόμενου αιτιολογείται, προκειμένου να ανατρέψει σχετική απόφαση περί του αντιθέτου.
Διαφάνεια προς τους εργαζόμενους για αλγόριθμους αξιολόγησής τους
Οι ψηφιακές πλατφόρμες δηλώνουν πως οι εργαζόμενοι τάσσονται στην πλειονότητά τους υπέρ του… ανεξάρτητου καθεστώτος, το οποίο μένει να αποδειχθεί. Εξέφρασαν την ανησυχία τους για τα επιπλέον κόστη που αναμένεται να υποστούν, λέγοντας πως φοβούνται αρνητικές συνέπειες στην απασχόληση.
“Παραμένουμε δεσμευμένοι στην Ευρώπη και θα συνεχίσουμε να τασσόμαστε υπέρ ενός μοντέλου που δίνει στους εργαζομένους των πλατφορμών αυτό που λένε πως θέλουν: Την ανεξαρτησία, πλεονεκτήματα και την ευελιξία”, δήλωσε σήμερα εκπρόσωπος του αμερικανικού κολοσσού Uber. Εξέφρασε την ελπίδα πως το κείμενο θα επιφέρει “νομική σαφήνεια”.
Οι επιχειρήσεις αυτές, οι οποίες διαχειρίζονται εφαρμογές που φέρνουν σε επαφή πελάτες με παρόχους υπηρεσιών, βρέθηκαν αντιμέτωπες με πολλές δικαστικές προσφυγές στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο, κυρίως για το καθεστώς και το κόστος κοινωνικής ασφάλισης των εργαζομένων τους, οι οποίοι συχνά έχουν κινητοποιηθεί ζητώντας μεταξύ άλλων και καλύτερες αμοιβές και συνθήκες εργασίας.
Το κείμενο που εγκρίθηκε σήμερα προβλέπει επίσης περισσότερη διαφάνεια σε ό,τι αφορά στη λειτουργία των αλγορίθμων των εφαρμογών, ενημερώνοντας τους εργαζομένους για τον τρόπο με τον οποίο επιτηρούνται και αξιολογούνται (κατανομή αποστολών, απόδοση πριμ κ.α.). Επίσης, απαγορεύει τη λήψη ορισμένων σημαντικών αποφάσεων, όπως οι απολύσεις και οι κατασχέσεις λογαριασμών, χωρίς ανθρώπινο έλεγχο. Οι πλατφόρμες θα πρέπει ακόμη να αποτιμούν τον αντίκτυπο των αποφάσεων που λαμβάνονται από αυτοματοποιημένες πλατφόρμες για τις συνθήκες εργασίας, την υγεία και τα θεμελιώδη δικαιώματα.
Η επεξεργασία ορισμένων προσωπικών δεδομένων θα απαγορευθεί, ιδιαίτερα σε ότι αφορά στις πεποιθήσεις ή στις ιδιωτικές ανταλλαγές με συναδέλφους. Οι ψηφιακές πλατφόρμες θα έχουν την υποχρέωση να διαβιβάζουν πληροφορίες για τους ανεξάρτητους εργαζομένους που απασχολούν, στις αρμόδιες εθνικές αρχές και στα συνδικάτα που τους εκπροσωπούν.
