Τον κώδωνα του κινδύνου έκρουσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την οπισθοδρόμηση της δημοκρατίας σε πολλά κράτη μέλη και επέκρινε την αδράνεια της Επιτροπής στη διαφύλαξη των αξιών της ΕΕ.
Στην αξιολόγηση της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου του 2023, η οποία εγκρίθηκε τον Ιανουάριο από την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, το Κοινοβούλιο σημειώνει ορισμένες θετικές εξελίξεις (συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών της νέας κυβέρνησης στην Πολωνία να ενισχύσει το κράτος δικαίου και την ελευθερία των ΜΜΕ), τονίζοντας παράλληλα τις επίμονες απειλές για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα, καθώς και συγκεκριμένα προβλήματα ή περιστατικά σε διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ. Το κείμενο εγκρίθηκε με 374 ψήφους υπέρ, 113 κατά και 45 αποχές, μετά από συζήτηση στην ολομέλεια.
Δικαστική εξουσία
Ωστόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σημειώνει τις διαφορές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, ιδίως όσον αφορά τον διορισμό υψηλόβαθμων δικαστών, μεταξύ άλλων και στην Ουγγαρία. Οι ευρωβουλευτές ανησυχούν για τις ανακοινωθείσες αλλαγές στους κρατικούς θεσμούς και το κανονιστικό πλαίσιο των μέσων ενημέρωσης στην Σλοβακία, καθώς και για τον προτεινόμενο νόμο περί αμνηστίας στην Ισπανία.
Η διαφθορά εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική ανησυχία για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο καταδικάζει εκ νέου τις αναφερόμενες συστηματικές, αδιαφανείς και αθέμιτες πρακτικές εις βάρος εταιρειών σε ορισμένους τομείς στην Ουγγαρία και τη χρήση κονδυλίων της ΕΕ για τον εμπλουτισμό πολιτικών συμμάχων της κυβέρνησης της χώρας, ενώ εξακολουθούν να υφίστανται εμπόδια για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος.
Golden visa και διαφθορά
Οι ευρωβουλευτές επιθυμούν τον τερματισμό των προγραμμάτων «χρυσών διαβατηρίων» όπως αυτό που βρίσκεται σε ισχύ στην Μάλτα και εφιστούν την προσοχή στη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες – ένα διασυνοριακό ζήτημα που συνδέεται άρρηκτα με τη διαφθορά. Επιπλέον, υπογραμμίζουν ότι απειλείται η ανεξαρτησία των εποπτικών αρχών, όπως στην περίπτωση του χειρισμού του σκανδάλου κατασκοπευτικού λογισμικού από την Ελλάδα, ενώ πρέπει ακόμη να γίνουν κινήσεις για την προστασία των δημοσιογράφων από τις στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού και άλλες απειλές.
Υπερβολική βία
Η κοινωνία των πολιτών αντιμετωπίζει προκλήσεις σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Σλοβακίας, όπου έχουν ανακοινωθεί σχέδια για τον περιορισμό του έργου των ΜΚΟ και τον στιγματισμό οργανώσεων που λαμβάνουν χρηματοδότηση από το εξωτερικό. Οι ευρωβουλευτές αποδοκιμάζουν τη χρήση υπερβολικής βίας και της διακριτικής μεταχείρισης από την αστυνομία, καθώς και τη δυσανάλογη χρήση βίας κατά διαδηλωτών, αναφέροντας συγκεκριμένα τις μαζικές κρατήσεις στη Γαλλία και τους θανάτους από αστυνομικά πυρά τριών νέων Ρομά στην Ελλάδα.
Αιχμές για την Επιτροπή
Το Κοινοβούλιο αναφέρει ότι η οπισθοδρόμηση των δικαιωμάτων και η υπονόμευση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων επηρεάζουν τις θρησκευτικές μειονότητες, τα άτομα ΛΟΑΤΚΙ, τις γυναίκες, τους πρόσφυγες και τους μετανάστες και αιτούντες άσυλο. Για άλλη μια φορά, οι ευρωβουλευτές τονίζουν ότι η απλή παρακολούθηση της κατάστασης από την Επιτροπή δεν είναι αρκετή και θα πρέπει να αναπτυχθεί ώστε να περιλαμβάνει συγκεκριμένα εφαρμοστικά μέτρα, καταδικάζοντας την ενίοτε «ανοικτή και αναίσχυντη μη συμμόρφωση» αρκετών κρατών μελών με το δίκαιο της ΕΕ.
