Σε μια περίοδο που οι χώρες της Ευρώπης δείχνουν αποφασισμένες να ξοδέψουν σημαντικά ποσά για να ενισχύσουν την άμυνά τους, σε πολλές από αυτές παρουσιάζεται ένα νέο, δυσεπίλυτο πρόβλημα: πώς θα κρατήσουν τους στρατιώτες τους στις θέσεις τους. Πριν από μερικές ημέρες, ο Γάλλος υπουργός Άμυνας, Σεμπαστιέν Λεκορνί, παρουσίασε ένα σχέδιο διατήρησης ταλέντων για να δώσει κίνητρα στο στρατιωτικό προσωπικό να παραμείνει στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας. Η κίνηση αυτή έρχεται λίγες ημέρες μετά την ετήσια έκθεση που υποβλήθηκε στο γερμανικό κοινοβούλιο και έδειξε ότι το 2023, περίπου 1.537 στρατιώτες εγκατέλειψαν την Bundeswehr, μειώνοντας το προσωπικό της σε 181.514 άτομα.
“Αυτές οι συζητήσεις υπάρχουν πλέον σε όλες τις πρωτεύουσες, σε όλες τις δημοκρατίες που έχουν επαγγελματικούς στρατούς χωρίς επιστράτευση“, δήλωσε ο Λεκορνί αναφέροντας το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες. “Στις συνεδριάσεις του ΝΑΤΟ, μπορούμε να μιλάμε για τον εξοπλισμό, αλλά τώρα μιλάμε επίσης για … το επίπεδο της παραμονής“, πρόσθεσε. Καθώς η Ευρώπη εξοπλίζεται ως αντίδραση στον πόλεμο στην Ουκρανία, χώρες όπως η Κροατία σκέφτονται να επαναφέρουν τη στράτευση.
Ελλείψεις σε… φαντάρους
Άλλες, όπως η Δανία, σχεδιάζουν να την επεκτείνουν ώστε να συμπεριλάβει και γυναίκες. Η Γερμανία κατήργησε την υποχρεωτική θητεία το 2011, αλλά με πολλούς στρατιωτικούς να αποσύρονται από την υπηρεσία, υπάρχει νέα συζήτηση για την επαναφορά κάποιου είδους θητείας. Για τις χώρες που βασίζονται σε επαγγελματικούς στρατούς, η πρόκληση είναι να καταστήσουν τις ένοπλες δυνάμεις ελκυστικές – κάτι που είναι δύσκολο να γίνει σε περιόδους χαμηλής ανεργίας, έντονου ανταγωνισμού από τον ιδιωτικό τομέα εξ αποστάσεως εργασίας.
Στη Γαλλία, το στρατιωτικό προσωπικό παραμένει στις ένοπλες δυνάμεις κατά μέσο όρο ένα χρόνο λιγότερο απ’ ό,τι παλαιότερα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχει ετήσια έλλειψη προσλήψεων 1.100 στρατιωτών – που αντιστοιχεί σε δύο τάγματα πεζικού – παρόλο που η κυβέρνηση ανέθεσε τη στρατολόγηση στην ιδιωτική εταιρεία Capita.Τα χρήματα παίζουν ρόλο στο να μείνουν οι άνθρωποι. Ένα από τα εμβληματικά μέτρα του γαλλικού σχεδίου είναι η ενίσχυση των συντάξεων με την ενσωμάτωση μπόνους, ενώ αυξάνονται και οι μισθοί.
Δει, δη, χρημάτων
Αλλά το πρόβλημα είναι ότι οι όροι υπηρεσίας δεν είναι τόσο ελκυστικοί, με χρόνιες υπερωρίες, πολύμηνες απουσίες από το σπίτι και χαμένες περιόδους ανάκαμψης να είναι κοινός τόπος. “Το ζήτημα δεν είναι η στρατολόγηση αλλά η διατήρηση, πρέπει να διατηρήσουμε και τις οικογένειες“, δήλωσε η ναύαρχος Λίζα Φραντσέτι, επικεφαλής των ναυτικών επιχειρήσεων του αμερικανικού ναυτικού, σε συνέδριο στο Παρίσι νωρίτερα φέτος.
Στην Πολωνία, η νέα κυβέρνηση νωρίτερα φέτος ανακοίνωσε αυξήσεις μισθών περίπου 20% σε μια προσπάθεια να διατηρήσει τα στρατεύματα. Ο ελάχιστος μηνιαίος μισθός για έναν στρατιώτη αυξάνεται από 4.960 ζλότι (1.150 ευρώ) σε 6.000 ζλότι. Σε απάντηση στην αυξανόμενη απειλή από τη Ρωσία, ο πολωνικός στρατός αυξήθηκε από 95.000 το 2015 σε 215.000 φέτος. Το γαλλικό σχέδιο περιλαμβάνει βοήθεια για την εξεύρεση στέγης και την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και τη φροντίδα των παιδιών.
Και οι γυναίκες
Τα ζευγάρια που εργάζονται και οι δύο στο υπουργείο των ενόπλων δυνάμεων, ακόμη και αν ο ένας είναι πολίτης, θα μπορούν να μεταφέρουν θέσεις μαζί. “Θα προτιμούσα να έχω λιγότερες προσλήψεις για να βελτιώσω τη διατήρηση, παρά να προχωρήσω σε ένα όργιο προσλήψεων κατά το οποίο ο αριθμός των ατόμων που διατηρούνται συνεχώς μειώνεται“, δήλωσε ο Λεκορνί.
Στη Γερμανία, η κυβέρνηση θέλει να φτάσει τον αριθμό των ενόπλων δυνάμεων της στις 203.000 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2030 – αλλά οι προσλήψεις αυξάνονται αργά. Η ειδική επίτροπος της Bundestag για τις ένοπλες δυνάμεις, Εύα Χεγκλ, έχει πει ότι η επαναφορά κάποιας μορφής θητείας είναι ένας τρόπος για να αντιστραφούν τα πράγματα, αλλά η στόχευση στις γυναίκες είναι μια πιο προφανής κίνηση για να ανακοπεί η μείωση, δεδομένου ότι το δυναμικό εκεί είναι “κάθε άλλο παρά εξαντλημένο“.
Ζήτημα υποδομών
Η νομοθεσία που ψηφίστηκε πέρυσι επιδιώκει να καταστήσει τις συνθήκες πιο ελκυστικές, συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης υποστήριξης για τη φροντίδα των παιδιών και της αύξησης των συντάξεων. Δεν υπάρχουν μόνο προβλήματα με το ωράριο, αλλά και με τις βασικές υποδομές. “Όταν επισκέπτομαι τα στρατεύματα, δεν ακούω πλέον ότι λείπουν κράνη και προστατευτικά γιλέκα – αλλά ντουλάπια“, έγραψε η Χεγκλ στην ετήσια έκθεσή της.
Σύμφωνα με την Χεγκλ, η επιδιόρθωση των στρατώνων και των στρατιωτικών εγκαταστάσεων θα κοστίσει περίπου 50 δισεκατομμύρια ευρώ – ποσό που αντιστοιχεί στο μισό του συνολικού ειδικού ταμείου που δημιούργησε η κυβέρνηση για την αναβάθμιση των στρατιωτικών της δυνάμεων στον απόηχο της πλήρους εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Φαίνεται ότι το “μέρισμα ειρήνης” από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου τελειώνει και τη θέση του παίρνει μια δύσκολη πραγματικότητα.
