Πριν από όχι και πολλά χρόνια για την ΕΕ ο γαλλο-γερμανικός άξονας αποτελούσε σημείο αναφοράς για την σταθερότητα και τη συνεργασία εντός της Ένωσης. Ωστόσο, ειδικά μετά την κρίση του 2008, ο άξονας αυτός μοιάζει να έχει «ραγίσει».
Μάλιστα, ο τομέας της αμυντικής συνεργασίας φαίνεται ότι αποτελεί ένα πεδίο στο οποίο Παρίσι και Βερολίνο συχνά εκδηλώνουν έντονες αντιπαλότητες. Είναι χαρακτηριστικά τα… βάσανα του μαχητικού 6ης γενιάς FCAS που αναπτύσσεται από κοινού από Γαλλία, Γερμανία και Ισπανία, καθώς η Dassault και η Airbus συγκρούστηκαν ως σήμερα ουκ ολίγες φορές σχετικά με το ποια θα έχει το «πάνω χέρι» στο πρόγραμμα. Τα ίδια και χειρότερα, μάλιστα, φαίνεται ότι συμβαίνουν και σε ένα κοινό πρόγραμμα για την ανάπτυξη ενός τανκ νέας γενιάς, το οποίο θα ερχόταν να αντικαταστήσει το περίφημο γερμανικό Leopard.
Το νέο τανκ
«Όταν η αντιπολίτευση συνεχίζει να αμφισβητεί την προνομιακή σχέση Γαλλίας-Γερμανίας, τότε ουσιαστικά υπονομεύει το στοίχημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης». Με αυτά τα λόγια, εμφανώς οργισμένη, η Γαλλογερμανίδα βουλευτής Σαμπίν Τιλεγιέ ολοκλήρωσε την τελευταία ομιλία της στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση. Αφορμή ήταν η συστηματική και επίμονη κριτική από την ακροδεξιά, αλλά και την αριστερή αντιπολίτευση στα κοινά εξοπλιστικά προγράμματα Γαλλίας-Γερμανίας, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Deutsche Welle.
Ένα από τα πιο φιλόδοξα προγράμματα ήταν το «ευρωπαϊκό τεθωρακισμένο», που όχι μόνο οραματίστηκαν, αλλά και εξήγγειλαν δημοσίως πριν από έξι χρόνια η τότε καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ και ο Εμανουέλ Μακρόν, αμέσως μετά την εκλογή του στην Προεδρία της Γαλλικής Δημοκρατίας. Θα ήταν ένα κομβικό στοιχείο για την ανάπτυξη ενός κοινού, καινοτόμου συστήματος χερσαίας μάχης με την επωνυμία MGCS (Main Ground Combat Systems), το οποίο περιλαμβάνει επίσης μη επανδρωμένα οχήματα και αεροσκάφη.
Σύνδεση με το FCAS
Σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό το νέο τεθωρακισμένο θα μπορούσε να κατασκευαστεί από το 2035, με προοπτική να αντικαταστήσει τόσο το γαλλικό Leclerc, όσο και το γερμανικό Leopard 2 και να γίνει πρότυπο για όλη την Ευρώπη. Έχουν προηγηθεί άλλες δύο αντίστοιχες προσπάθειες, χωρίς όμως αίσιο τέλος. Τόσο το 1956, λίγο μετά την επανίδρυση του γερμανικού ομοσπονδιακού στρατού (Bundeswehr), όσο και στη δεκαετία του ’70, Γαλλία και Γερμανία είχαν αρχίσει διαβουλεύσεις για ένα τεθωρακισμένο κοινής παραγωγής, αλλά το σχέδιο έμεινε στα χαρτιά λόγω ποικίλων αντιρρήσεων που προβλήθηκαν για λόγους εσωτερικής πολιτικής.
Σε μία προσπάθεια να προσδώσουν ιδιαίτερη βαρύτητα στα σχέδιά τους, Μέρκελ και Μακρόν είχαν συνδέσει την παραγωγή του κοινού τεθωρακισμένου με τα μεσοπρόθεσμα σχέδια για την ανάπτυξη του κοινού μαχητικού αεροσκάφους FCAS (Future Combat Air System), το οποίο επίσης θα αντικαθιστούσε μαχητικά αεροσκάφη προηγούμενης γενιάς στις δύο χώρες. Προκειμένου μάλιστα να διαφυλαχθεί μία ισορροπία στους συσχετισμούς δυνάμεων, οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι η Γαλλία θα είχε την πρωτοκαθεδρία στο FCAS και η Γερμανία στο MGCS.
Το περιζήτητο Leopard
Η «κοινή προσπάθεια» Γαλλίας και Γερμανίας φαινόταν εύλογη και λογική εξέλιξη, καθώς από το 2015 είχαν ιδρύσει έναν κοινό επιχειρηματικό όμιλο η γερμανική Krauss-Maffei-Wegmann (KMW) και ο ανταγωνιστής της επί γαλλικού εδάφους, η κρατική εξοπλιστική βιομηχανία Nexter. Όμως το 2019 προσχώρησε στην επιχειρηματική «συμμαχία» του MGCS και η γερμανική Rheinmetall, με αποτέλεσμα η γερμανική πλευρά να αποκτήσει εμφανή υπεροχή ή τουλάχιστον αυτή να είναι η εκτίμηση της γαλλικής πλευράς.
Σήμερα η Rheinmetall απασχολεί 2.400 εργαζόμενους και κατασκευάζει ήδη ένα σύγχρονο τεθωρακισμένο, αξιοποιώντας σε 24ωρη βάση, με τρεις βάρδιες ημερησίως, το εργοστάσιό της στην Κάτω Σαξονία. Πρόκειται για το περίφημο Leopard 2. Οι παραγγελίες προέρχονται κυρίως από τον γερμανικό στρατό, αλλά τα Leopard είναι περιζήτητα παντού, καθώς έχουν ήδη διατεθεί σε 13 χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ. Άρματα τύπου Leopard έχει ζητήσει και η Ουκρανία, στην προσπάθειά της να αναχαιτίσει τους Ρώσους εισβολείς.
To Golf της αμυντικής βιομηχανίας
«Ό,τι είναι το Volkswagen Golf στην αυτοκινητοβιομηχανία, είναι το Leopard για την αμυντική βιομηχανία», υποστηρίζει ο Ραλφ Ρατς, διευθυντής του Γερμανικού Μουσείου Τεθωρακισμένων στο Μύνστερ της Βεστφαλίας. Και εξηγεί: «Το Leopard διαθέτει έναν συνηθισμένο κινητήρα Diesel, ένα συνηθισμένο κανόνι και μία συνηθισμένη θωράκιση από χάλυβα. Το καθένα από τα μέρη που το συναποτελούν δεν είναι κάτι ιδιαίτερο, αλλά το σύνολό τους είναι τέλειο». KMW και Rheinmetall θέλουν να επαναλάβουν το succes story του Λέοπαρντ, κατασκευάζοντας το νέο μοντέλο 2A8, το οποίο θα είχε τη δυνατότητα να εξουδετερώσει αντιαρματικά βλήματα του αντιπάλου.
Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες η Bundeswehr παρήγγειλε τα πρώτα 2A8. Όλα αυτά προκαλούν ανησυχία στη Γαλλία, καθώς το νέο μοντέλο του Leopard θα μπορούσε να υπονομεύσει τον κοινό σχεδιασμό του MGCS, ιδιαίτερα αν προκαλέσει αγοραστικό ενδιαφέρον και σε άλλους εταίρους του ΝΑΤΟ. Ο χρόνος πιέζει τους Γάλλους καθώς το δικό τους άρμα μάχης Leclerc δεν παράγεται εδώ και 17 χρόνια, ενώ δεν βρίσκει πλέον αγοραστή, παρά μόνο στα HAE. Το αργότερο από το 2035 η Γαλλία θα χρειαστεί τον «αντικαταστάτη» του Leclerc.
Η Γερμανία δεν έχει ανάγκη τη Γαλλία
Όσο για την υλοποίηση του MGCS, εκτιμάται πλέον ότι μπορεί να πάρει αναβολή για το 2040 ή και αργότερα. «Το κύριο πρόβλημα είναι ο διαμοιρασμός των εργασιών για την κατασκευή του νέου τεθωρακισμένου», επισημαίνει ο Γιάκομπ Ρος, συνεργάτης της Γερμανικής Εταιρείας για την Εξωτερική Πολιτική (DGAP) με έδρα το Βερολίνο. «Για παράδειγμα, το ερώτημα ποιος θα κατασκευάσει το κανόνι του νέου άρματος συζητείται εδώ και μήνες, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχει συναίνεση». Οι διαπραγματεύσεις για το MGCS έχουν «βαλτώσει», ενώ δεν αποκλείεται ακόμη και ο οριστικός ενταφιασμός του εγχειρήματος.
Για τους Γερμανούς η συνεργασία με τη Γαλλία δεν αποτελεί μονόδρομο, καθώς θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν και να κατασκευάσουν μόνοι τους την «επόμενη γενιά» τεθωρακισμένων. Το ζήτημα επρόκειτο να συζητηθεί τη Δευτέρα στο Βερολίνο, στη συνάντηση του Γερμανού υπουργού Άμυνας Μπόρις Πιστόριους με τον Γάλλο ομόλογό του Σεμπαστιάν Λεκορνύ. Ο ίδιος ο Λεκορνύ έχει ήδη πετάξει το «μπαλάκι» στους στρατιωτικούς επιτελείς, λέγοντας ότι θα πρέπει εκείνοι να προσδιορίσουν τις προδιαγραφές για το τεθωρακισμένο του μέλλοντος: «Θα είναι επανδρωμένο ή όχι; Θα μπορεί να κατευθύνει το ίδιο μη επανδρωμένα αεροσκάφη ή όχι; Και τί είδους εξοπλισμό χρειάζεται;».
