Την περασμένη εβδομάδα, σε δύο διαφορετικές περιπτώσεις, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανακοίνωσαν ότι ακολουθούν σκόπιμα πολιτικές που θα εμποδίσουν, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, την οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης.
Με μια πρώτη ματιά, τα μέτρα αυτά φαίνεται να αποτελούν πράξεις αυτοσαμποτάζ. Γιατί η ΕΕ να θεσπίσει συνειδητά πολιτικές που βλάπτουν την ίδια της την οικονομία; Σύμφωνα με το Euractiv, οι αξιωματούχοι διαβεβαιώνουν ότι υπάρχει μέθοδος σε αυτή την τρέλα. Τέτοιες πολιτικές, λένε, είναι απαραίτητες για να αποτραπεί η αναζωπύρωση της ευρωπαϊκής κρίσης πληθωρισμού, η οποία επιτέλους υποχωρεί, αφού ταλαιπώρησε την ευρωπαϊκή οικονομία για μεγάλο μέρος των τελευταίων δύο ετών.
Οδυσσέας…
Οι ενέργειες της ΕΕ αναμφισβήτητα θυμίζουν τη συμπεριφορά του Οδυσσέα σε ένα από τα πιο διάσημα επεισόδια της Οδύσσειας: μεταφορικά, η ΕΕ προσδένεται σε ένα κατάρτι πολιτικών για να αποφύγει ένα τραγούδι οικονομικών σειρήνων που υπόσχεται ισχυρότερη ανάπτυξη, αλλά τελικά θα φέρει μόνο θανάσιμα υψηλό πληθωρισμό. Η πρώτη τέτοια ανακοίνωση έγινε τη Δευτέρα, όταν το Eurogroup αποκάλυψε ότι οι αυστηροί νέοι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ σημαίνουν ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να μειώσουν τις κρατικές δαπάνες το επόμενο έτος.
“Στην παρούσα συγκυρία, η δημοσιονομική τόνωση θα τονώσει περισσότερο τον πληθωρισμό παρά την ανάπτυξη [και] αντίστοιχα υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης για τις κυβερνήσεις“, δήλωσε ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη. Η υποτιθέμενη αιτιολόγηση του Ντομπρόβσκις αμφισβητήθηκε έντονα από εμπειρογνώμονες, οι οποίοι υποστήριξαν ότι οι σημαντικές αυξήσεις των κρατικών δαπανών είναι απαραίτητες για την προστασία της εύθραυστης βιομηχανικής βάσης της Ευρώπης και τη χρηματοδότηση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης.
Ο Σεμπάστιαν Μανγκ, οικονομολόγος του New Economics Foundation, σημείωσε ότι τέτοιες πράσινες επενδύσεις θα συμβάλουν στην πραγματικότητα στην ανάσχεση των πληθωριστικών πιέσεων. “Εάν είμαστε σε θέση να μεταβούμε σε ένα νέο ενεργειακό δίκτυο που δεν εξαρτάται από τα ορυκτά καύσιμα, τότε δεν θα είμαστε τόσο εξαρτημένοι από τις διεθνείς διακυμάνσεις των τιμών των ορυκτών καυσίμων, γεγονός που θα συμβάλει στη διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών“, δήλωσε ο οικονομολόγος.
Νομισματική πολιτική
Ο Ντομπρόβκις παρέθεσε και έναν δεύτερο λόγο για τον περιορισμό των κρατικών δαπανών: “Χρειαζόμαστε μια κάπως περιοριστική δημοσιονομική στάση για να αποφύγουμε μια κατάσταση όπου η δημοσιονομική πολιτική θα ερχόταν σε αντίθεση με τη νομισματική πολιτική στο έργο της να μειώσει τον πληθωρισμό“, είπε. Η “νομισματική πολιτική” στην οποία αναφέρθηκε είναι η σειρά αυξήσεων-ρεκόρ των επιτοκίων που εφάρμοσε η ΕΚΤ τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, οι οποίες έχουν σχεδιαστεί για να αυξήσουν το κόστος του χρήματος και, τελικά, να οδηγήσουν σε μείωση των τιμών.
Οι δηλώσεις του Ντομπρόβσκις έγιναν μόλις μία ημέρα πριν από την ομιλία του Όσκαρ Άρτσε, γενικού διευθυντή οικονομικών της ΕΚΤ, στις Βρυξέλλες, στην οποία προέβλεψε ότι η πολιτική της ΕΚΤ θα περιορίσει την αναπτυξιακή ικανότητα της Ευρώπης έως το 2026. Για άλλη μια φορά, η αιτιολόγηση του Άρτσε ήταν η ανάγκη να τιθασευτεί το πληθωριστικό θηρίο, το οποίο, σήμερα στο 2,6%, είναι ελάχιστα πάνω από το ποσοστό-στόχο της τράπεζας που είναι 2%.
Όπως και η δημοσιονομική πολιτική της ΕΕ, έτσι και η νομισματική πολιτική της ΕΚΤ έχει επικριθεί από πολλούς – με την αντίδραση των συνδικάτων να είναι ιδιαίτερα έντονη. “Η πολιτική της ΕΚΤ συσσωρεύει οικονομική πίεση στους εργαζόμενους“, δήλωσεη Έστερ Λιντς, γενική γραμματέας της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων, η οποία εκπροσωπεί 45 εκατομμύρια εργαζόμενους. “Σκοτώνει τις επενδύσεις που απαιτούνται για το πρασίνισμα της οικονομίας και κινδυνεύει να εξαπολύσει μια αλυσιδωτή αντίδραση κλεισίματος επιχειρήσεων που θα μας οδηγήσει σε μια άλλη ύφεση που θα καταστρέψει τις θέσεις εργασίας“.
Προσπάθεια χαλάρωσης
Υπάρχει, ωστόσο, ένας τομέας πολιτικής στον οποίο η ΕΕ φαίνεται να προσπαθεί να απελευθερωθεί από τους αυτοεπιβαλλόμενους προηγουμένως περιορισμούς και να επιτύχει υψηλότερη ανάπτυξη. Τη Δευτέρα, το Eurogroup ανακοίνωσε μια σειρά μέτρων που αποσκοπούν στην εμβάθυνση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών (CMU) της ΕΕ. Το να επιτραπεί στα κεφάλαια να κινούνται πιο ελεύθερα μεταξύ των κρατών μελών, δήλωσε η ομάδα, είναι κρίσιμο για την “προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην ΕΕ“.
Πολλοί πολιτικοί και εμπειρογνώμονες, ωστόσο, έχουν εκφράσει σκεπτικισμό σχετικά με το κατά πόσον τα προτεινόμενα μέτρα προχωρούν αρκετά μακριά. Η Ντανούτα Χούμπνερ, ευρωβουλευτής μέλος του ΕΛΚ που εργάστηκε ως εισηγήτρια σε διάφορους φακέλους που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της CMU, απέρριψε τη δήλωση ως “αδύναμη” και εξέφρασε την απογοήτευσή της για το γεγονός ότι η δέσμευση των κρατών μελών στην CMU παραμένει “υποταγμένη στα εθνικά συμφέροντα“. “Η τελική δήλωση δεν ανταποκρίνεται στο επίπεδο φιλοδοξίας που απαιτείται“, δήλωσε.
Έτσι, στον έναν τομέα όπου η ΕΕ προσπαθεί να χαλαρώσει τους περιορισμούς πολιτικής για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης, δεν προχωρά αρκετά μακριά. Για να αναφέρουμε έναν άλλο ελληνικό μύθο: αν η ΕΕ δεν απελευθερωθεί από τους σχετικούς δημοσιονομικούς, νομισματικούς και κεφαλαιακούς περιορισμούς, η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας μπορεί κάλλιστα να αποδειχθεί σισύφειο έργο.
