Kαι, ξαφνικά, ο Ερντογάν θυμήθηκε την Ευρώπη. Στο παρά πέντε της συνόδου κορυφής της ΕΕ και των κυρώσεων, με τον Τζο Μπάιντεν ένα βήμα πριν από την είσοδό του στον Λευκό Οίκο, και με την τουρκική λίρα μεταξύ ζωής και θανάτου, ο Ταγίπ Ερντογάν έκανε το μεγάλο U-turn. Ή, λιγότερο κομψά, την μεγάλη «κωλοτούμπα»:
- Συγκέντρωσε τα πιστά μέλη του κόμματός του, του AKP, και τους δήλωσε ότι «βλέπουμε την Τουρκία ως αναπόσπαστο μέρος της Ευρώπης». Και ακόμη, πως «δεν πιστεύουμε ότι τα οποιαδήποτε προβλήματα έχουμε με άλλα κράτη ή θεσμούς δεν μπορούν να λυθούν μέσα από την πολιτική, τον διάλογο και τις διαπραγματεύσεις».
- Έστειλε τον, επίσης πιστό, εκπρόσωπό του Ιμπραίμ Καλίν στις Βρυξέλλες σε αποστολή κατευνασμού και προσέγγισης.
- Ανακοίνωσε ότι στις 29 Νοεμβρίου, μία εβδομάδα και κάτι πριν από την σύνοδο κορυφής της ΕΕ, αποσύρει το Oruc Reis από την Μεσόγειο.
- Εβαλε τον Χουλουσί Ακάρ να διαμηνύσει στην Ελλάδα – και στην Ευρώπη – ότι θέλει διάλογο χωρίς προϋποθέσεις.
Ερντογάν: Ο “μετρ” της πολιτικής επιβίωσης
Προς τι αυτές οι κινήσεις από τον τούρκο πρόεδρο, και γιατί τώρα;
Το Politico θυμίζει απλώς ότι ο Ταγίπ Ερντογάν είναι «μετρ της πολιτικής επιβίωσης».
Η Suddeutsche Zeitung περιγράφει ότι ίσως ήρθε η ώρα ενός, μάλλον ασύμφορου για την Τουρκία, λογαριασμού: «Η πολιτική», γράφει, «των στοχευμένων προκλήσεων στην αναζήτηση πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Μεσόγειο, η επιθετική, μιλιταριστική εξωτερική πολιτική από τη βόρεια Αφρική μέχρι τον νότιο Καύκασο και ο τρόπος μεταχείρισης της αντιπολίτευσης στη χώρα του που συχνά ξεπερνά κάθε όριο κράτους δικαίου. Προφανώς όλα αυτά ωθούν τον Ερντογάν να αντιληφθεί ότι κάποια στιγμή έρχεται ο λογαριασμός για την πολιτική του τύπου “κανείς δεν μπορεί να τα βάλει μαζί μου”.»
Ο Αλί Μπαμπατζάν, πρώην υπουργός Εξωτερικών του Ερντογάν και επικεφαλής του νεοσύστατου Κόμματος της Δημοκρατίας και της Προόδου (Deva) λέει ότι η μεταστροφή Ερντογάν ήταν το αποτέλεσμα της πίεσης που του ασκεί «μια οικονομία που βυθίζεται».
«Όταν άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι βούλιαξε την οικονομία, άρχισε να μιλάει και για την Ευρωπαϊκή Ενωση».
Οι δύο λόγοι – και στόχοι – της στροφής Ερντογάν
Ολοι αυτοί οι λόγοι συνοψίζονται στο προφανές, όπως λένε έμπειροι διπλωμάτες εδώ στην Αθήνα: Ο Ταγίπ Ερντογάν στρίβει το τιμόνι για δύο λόγους – αφενός διότι θέλει να αποφύγει τις ευρωπαϊκές κυρώσεις και να εξισορροπήσει την σχέση του με την ΕΕ, προκειμένου να μπορεί να διαχειριστεί χωρίς πίεση στην συνέχεια και την σχέση του με την νέα αμερικανική κυβέρνηση Μπάιντεν.
Αφετέρου, διότι θεωρεί, ότι διαθέτει πλέον τις «υποθήκες» για να διεκδικήσει διάλογο με την Αθήνα που θα περιλαμβάνει και μιας μορφής συνεκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων στην ανατολική Μεσόγειο. Πιστεύει ότι η έως τώρα πολιτική του έχει διαμορφώσει πλέον την βάση για μια «ατζέντα διαλόγου Oruc Reis» – μια ατζέντα που, τουλάχιστον από την πλευρά του Βερολίνου, θα χωρά και συζητήσεις επί «αμφισβητούμενων υδάτων».
Απομακρύνονται οι ευρωπαϊκές κυρώσεις;
Κατά τις ίδιες πηγές, το πιθανότερο είναι πως όντως θα αποφύγει τις ευρωπαϊκές κυρώσεις. Θα πλασάρει την αποχώρηση του Oruc Reis ως κίνηση αποκλιμάκωσης για να δώσει επιχείρημα ανοχής στην Μέρκελ, και θα ποντάρει στην δεδομένη στήριξη Ιταλίας και Ισπανίας.
Η Suddeitsche Zeitung δείχνει επίσης προς την ίδια κατεύθυνση: «Η δήλωση Ερντογάν», σημειώνει, «ότι βλέπει την Τουρκία εντός της Ευρώπης θα πρέπει να αντιμετωπιστεί από την μια πλευρά με τον απαιτούμενο σκεπτικισμό. Από την άλλη όμως μέσα από οπορτουνιστικές και αμφιλεγόμενες κινήσεις προκύπτουν συχνά δυνατότητες σε πολιτικό πεδίο. Και σε σχέση με την Τουρκία ο στρατηγικός στόχος θα πρέπει να παραμείνει η παραμονή της χώρας στην Ευρώπη».
Υπό αυτό το πρίσμα, και ανεξαρτήτως του ότι ελάχιστοι είναι εκείνοι που θεωρούν ειλικρινή την στροφή Ερντογάν, διπλωματικοί κύκλοι βλέπουν ως πιθανότερο σενάριο μια τουρκική πρόταση, παραμονές ή ταυτόχρονα με την σύνοδο κορυφής, για έναρξη διερευνητικών επαφών με την Ελλάδα. Κι εκεί θα ανοίξει η επόμενη μεγάλη πρόκληση για την Αθήνα – το ποια θα είναι η ατζέντα αυτού του διαλόγου και μέχρι που θα πιέσει το Βερολίνο για να ανοίξει.
