Με τον μουσουλμανικό πληθυσμό της Ρωσίας να ανέρχεται σε 20-25 εκατομμύρια, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν υπέγραψε νόμο που εισάγει την ισλαμική τραπεζική σε τέσσερις μουσουλμανικές περιφέρειες της χώρας, προκειμένου να δοκιμαστεί η λειτουργία του ισλαμικού χρηματοπιστωτικού μοντέλου. Εάν το πρόγραμμα για την ισλαμική τραπεζική επιτύχει, το μοντέλο αυτό θα εφαρμοστεί και στην υπόλοιπη χώρα.
Έτσι, η Ρωσία εγκαινίασε το ισλαμικό τραπεζικό σύστημα στις μουσουλμανικές περιοχές Τσετσενία, Νταγκεστάν, Ταταρστάν και Μπασκορτοστάν – στο πλαίσιο ενός διετούς πιλοτικού προγράμματος την 1η Σεπτεμβρίου.
Που διαφέρει η ισλαμική τραπεζική από τη συμβατική τραπεζική;
Η ισλαμική τραπεζική λειτουργεί βάσει του νόμου της Σαρία και απαγορεύει στοιχεία όπως η τοκογλυφία, “καταχρηστικές” τραπεζικές ανταλλαγές, όπως η παροχή δανείων έναντι τόκων ή η είσπραξη τελών καθυστέρησης πληρωμής, σε αντίθεση με τη συμβατική τραπεζική, η οποία λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό με βάση την αρχή των χρηματοπιστωτικών μέσων που βασίζονται στον τόκο.
“Ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα δεν μπορεί απλώς να παρέχει χρηματοδότηση και να λαμβάνει απόδοση με εκατό τοις εκατό εγγύηση. Πρέπει να αναλάβει ορισμένους κινδύνους, οι οποίοι δεν είναι συνηθισμένοι για τις συμβατικές τράπεζες”, δήλωσε στο Al Arabiya English η Εκτελεστική Γραμματέας της Ρωσικής Ένωσης Εμπειρογνωμόνων στην Ισλαμική Χρηματοδότηση, Madina Kalimullina.
Σε αντίθεση με τη συμβατική τραπεζική, η ισλαμική χρηματοδότηση βασίζεται στη δημιουργία υποκείμενων συναλλαγών που οδηγούν σε ροή εισοδήματος και όχι σε ροή τόκων. Στην ισλαμική τραπεζική, τα δάνεια πρέπει να είναι άτοκα και η χρηματοδότηση βασίζεται σε εμπορικές (murabaha) ή επενδυτικές συναλλαγές (musharaka).
Τι δεν δέχεται η ισλαμική τραπεζική
Στην ισλαμική τραπεζική, δεν μπορεί κανείς να πουλήσει άϋλα αγαθά και συνεπώς ομόλογα ή χρηματοοικονομικά προϊόντα έναντι αμοιβής. Επίσης, δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν προϊόντα που βλάπτουν τον άνθρωπο ή την κοινωνία γενικότερα, όπως το αλκοόλ, ο καπνός, οι δραστηριότητες τυχερών παιχνιδιών και η βιομηχανία ψυχαγωγίας ενηλίκων.
“Συνοψίζοντας, κάθε συναλλαγή θα πρέπει να βασίζεται σε πραγματικά, χαλάλ (ΣΣ: αποδεκτά από τον Ισλαμικό νόμο) περιουσιακά στοιχεία και να οδηγεί στην οικονομική ανάπτυξη”, δήλωσε η Kalimullina.
Γιατί η Ρωσία εφαρμόζει την ισλαμική τραπεζική;
Αυτή η πολυαναμενόμενη πρωτοβουλία υλοποιήθηκε λόγω της πρόσφατης γεωπολιτικής αναταραχής και με τη Ρωσία να πλήττεται από σοβαρές δυτικές κυρώσεις. Υπό τις επικρατούσες συνθήκες, οι “ευκαιρίες διαφοροποίησης που δημιουργεί η ισλαμική τραπεζική έχουν γίνει ιδιαίτερα επίκαιρες”, σύμφωνα με την ακαδημαϊκή σύμβουλο στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Δρ Diana Galeeva.
“Εκτεταμένοι γεωπολιτικοί μετασχηματισμοί έχουν τεθεί σε κίνηση από τον πόλεμο στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας που επιδιώκει περισσότερες οικονομικές σχέσεις με την Ανατολή, με νέες ευκαιρίες και για τις δύο πλευρές”, δήλωσε η Galeeva. “Η σοβαρή εξέταση της ισλαμικής χρηματοδότησης και τραπεζικής ως εναλλακτική λύση στο δυτικό σύστημα οδηγείται εν μέρει από αυτόν τον αναπροσανατολισμό”.
Η ενέργεια είναι το κλειδί για τη ρωσική οικονομία
Η ενέργεια είναι το κλειδί για τη ρωσική οικονομία και καθώς η Μόσχα κοιτάζει περισσότερο προς την Ανατολή, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων ενεργειακών δυνάμεων του κόσμου, όπως οι χώρες του Κόλπου, “η ισλαμική τραπεζική αποτελεί σημαντική πλατφόρμα για την οικοδόμηση αυτών των σχέσεων και την ενθάρρυνση μεγαλύτερων επενδύσεων”, πρόσθεσε η Galeeva.
Η ιδέα να υιοθετηθεί η ισλαμική τραπεζική προέκυψε για πρώτη φορά στη Ρωσία κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, όταν οι τράπεζες αντιμετώπισαν έλλειψη ρευστότητας και άρχισαν να αναζητούν εναλλακτικές πηγές ρευστότητας, εξήγησε η Galeeva. Στη συνέχεια, το 2014, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, οι ρωσικές τράπεζες ένιωσαν την πρόσθετη πίεση των δυτικών κυρώσεων.
“Σε απάντηση, η Ένωση Ρωσικών Τραπεζών πρότεινε να επιτραπεί η ισλαμική τραπεζική και να συσταθεί μια επιτροπή εντός της Κεντρικής Τράπεζας για τη ρύθμιση των δραστηριοτήτων των τραπεζών της Σαρία”, δήλωσε η ίδια.
Ουσιαστική εξέλιξη ή διαφημιστικό κόλπο;
Ενώ ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι η εφαρμογή της ισλαμικής τραπεζικής από τη Ρωσία είναι μια καλά μελετημένη πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση των δυτικών κυρώσεων και την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης, άλλοι θεωρούν ότι το πρόγραμμα είναι περισσότερο ένα διαφημιστικό κόλπο και μια προσπάθεια να μετριάσει τις φτωχές μουσουλμανικές περιοχές της χώρας.
“Πιθανότατα πρόκειται για δημόσιες σχέσεις περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. [Η Ρωσία] εισάγει στοιχεία ή επιτρέπει την ισλαμική τραπεζική εντός του τραπεζικού της συστήματος, αλλά η ιδιαίτερη αυτή τραπεζική πρακτική δεν πρόκειται να είναι ο κυρίαρχος παίκτης στη Ρωσία”, δήλωσε στο Al Arabiya English ο συνεργάτης του προγράμματος του βρετανικού thinktank Chatham House για τη Ρωσία και την Ευρασία, Timothy Ash.
“Πολλοί από τους στρατιώτες που έχουν πεθάνει στην Ουκρανία προέρχονται από φτωχές μουσουλμανικές περιοχές της Ρωσίας που στερούνται κοινωνικής σταθερότητας. Ίσως πρόκειται για μια προσπάθεια να μετριάσουν πιθανές κοινωνικές αναταραχές στη νότια Ρωσία”, συλλογίστηκε ο Ash.
Η επίδραση της ισλαμικής τραπεζικής στην οικονομία της Ρωσίας
Η ισλαμική τραπεζική αναμένεται να συγκεντρώσει 11-14 δισεκατομμύρια δολάρια σε κοινά έργα με μουσουλμανικές χώρες, δήλωσε τον Ιούλιο ο Anatoly Aksakov, επικεφαλής της επιτροπής χρηματοπιστωτικής αγοράς της Κρατικής Δούμας της Ρωσίας, της κάτω βουλής της ρωσικής νομοθετικής συνέλευσης. “Αναμένουμε, ταυτόχρονα, μια εισροή επενδύσεων σε διάφορα έργα από την Τουρκία, το Ιράν και τις Ασιατικές χώρες. Αυτό είναι το σοβαρό δυναμικό”, ανέφερε ο Aksakov σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Μόσχας TASS.
Σύμφωνα με την Sberbank, τον μεγαλύτερο δανειστή της Ρωσίας, ο τομέας των ισλαμικών τραπεζών έχει ετήσια ανάπτυξη 40% και φέρεται να αναμένεται να φτάσει σε αξία τα 7,7 τρισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2025.
Οι εμπειρογνώμονες προβλέπουν ότι η ισλαμική τραπεζική θα αποδώσει ελπιδοφόρα αποτελέσματα στις ρωσικές αγορές, αλλά λένε ότι θα χρειαστεί χρόνος και σωστή εφαρμογή για να γίνει επιτυχής.
Ανάπτυξη νέας αγοράς
“Η βάση των καταναλωτών αυξάνεται.Όλα τα κεφάλαια που συσσωρεύονται σε έργα ισλαμικής χρηματοδότησης χρησιμοποιούνται ενεργά και όλοι αυτοί οι παράγοντες αποτελούν ένα πολύ καλό έδαφος για την ανάπτυξη της νέας αγοράς”, δήλωσε η Kalimullina. “Ωστόσο, πολλά θα εξαρτηθούν από την αποτελεσματική εργασία και τη γόνιμη αλληλεπίδραση μεταξύ της ρυθμιστικής αρχής -του συμβουλίου εμπειρογνωμόνων που συγκροτείται υπό την κυβέρνηση- και των παραγόντων της αγοράς”, πρόσθεσε.
Σύμφωνα με την Kalimullina, η ισλαμική χρηματοδότηση μπορεί να διαδραματίσει το ρόλο μιας “υγιούς χρηματοπιστωτικής γέφυρας”, ενισχύοντας και προωθώντας το εμπόριο και τις επενδύσεις.Η δημιουργία ενός επιτυχημένου ισλαμικού τραπεζικού συστήματος στη Ρωσία θα είναι ένας μακρύς δρόμος και η Μόσχα θα πρέπει να δημιουργήσει ένα κατάλληλο νομικό πλαίσιο που θα ενσωματωθεί στις ευρύτερες επιχειρηματικές πρακτικές της.
“Η Ρωσία έχει καλά στρατηγικά κίνητρα για να αναπτυχθεί ως κέντρο (για την ισλαμική τραπεζική), αλλά θα απαιτηθεί χρόνος, εμπειρογνωμοσύνη και αμοιβαία κατανόηση μεταξύ της Ρωσίας και του μουσουλμανικού κόσμου για το πώς θα οικοδομηθεί αυτό για τα αμοιβαία συμφέροντα”, δήλωσε η Galeeva.
- Με πληροφορίες από το Al Arabiya
