Όταν το περιοδικό Fortune δημοσίευσε την πρώτη έκδοση της σύγχρονης εκδοχής της λίστας Global 500, το 1995, η ιαπωνική Mitsubishi είχε κερδίσει την πρώτη θέση, ξεπερνώντας αμερικανικούς κολοσσούς που αργότερα έγιναν Νο1, όπως η Walmart και η Exxon. Στα 176 δισ. δολάρια, «τα έσοδα της Mitsubishi είναι μεγαλύτερα από εκείνα των AT&T, DuPont, Citicorp και Procter & Gamble μαζί», έγραφε τότε το Fortune.
Την ίδια χρονιά, μάλιστα, άλλοι 5 μεγάλοι ιαπωνικοί όμιλοι είχαν καταφέρει να μπουν στο top 10 (πρόκειται για τις Mitsui, Itochu, Sumitomo, Marubeni και Nissho Iwai), με την Ιαπωνία να μετρά συνολικά 149 επιχειρήσεις στη λίστα, πολύ κοντά στις 151 των ΗΠΑ. Συνολικά, οι εταιρείες αυτές παρήγαγαν το 37% των εσόδων του Global 500.
Σήμερα, 28 χρόνια μετά, η εικόνα είναι πολύ διαφορετική. Όπως σημειώνει το Fortune, η φετινή λίστα Global 500 περιλαμβάνει μόλις 41 ιαπωνικές εταιρείες, πολύ λιγότερες σε σχέση με τις επιχειρήσεις από τις ΗΠΑ και την Κίνα (136 και 135 αντίστοιχα). Οι ιαπωνικές εταιρείες του Global 500 παρήγαγαν πέρυσι έσοδα 2,8 τρισ. δολαρίων, μόλις το 6,8% του παγκόσμιου συνόλου. Συγκριτικά, οι αμερικανικές εταιρείες του Global 500 παρήγαγαν το 31,8% του συνολικού τζίρου της λίστας και οι κινεζικές το 27,5%.
Η Toyota Motors είναι σήμερα η μεγαλύτερη ιαπωνική εταιρεία
Η άνοδος της Κίνας στο Global 500
Η άνοδος της Κίνας στο Global 500, από μόλις τρεις εταιρείες το 1995 σε 135 σήμερα, οδήγησε στο να παραγκωνιστούν πολλές ιαπωνικές επιχειρήσεις. Μάλιστα, οι κινεζικές εταιρείες «χτυπούν» την Ιαπωνία ακόμα και σε τομείς όπου ήταν παραδοσιακά πολύ ισχυρή, καθώς για παράδειγμα η Κίνα ξεπέρασε φέτος την Ιαπωνία για να γίνει ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αυτοκινήτων του κόσμου.
Αλλά και οι νομισματικές διακυμάνσεις εξηγούν σε έναν βαθμό την πτώση των ιαπωνικών εταιρειών στη λίστα Global 500. Το Fortune μετατρέπει τα μη δολαριακά έσοδα των εταιρειών με βάση τον κυλιόμενο μέσο όρο 12μήνου της ισοτιμίας. Το ιαπωνικό γιεν έπεσε από τα 112 γιεν ανά δολάριο στα 135 γιεν ανά δολάριο ανάμεσα στο οικονομικό έτος του 2021 και του 2022. Αυτή η πτώση κατά 20% αποτέλεσε βαρίδι για τα εταιρικά έσοδα, όταν «μεταφράστηκαν» σε δολάρια.
Και ενώ η Ιαπωνία θεωρούσε παραδοσιακά ότι το αδύναμο γιεν ενισχύει την ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών της, εντούτοις έχει και μια πιο αρνητική όψη, καθώς κάνει τις εισαγωγές πιο ακριβές. Έτσι, οι ιαπωνικές εταιρείες αντιμετωπίζουν ακόμα υψηλότερο ενεργειακό κόστος και κόστος πρώτων υλών, λόγω του αδύναμου νομίσματος.
Τα προβλήματα της Ιαπωνίας είναι ευρύτερα
Όμως, τα προβλήματα της Ιαπωνίας είναι ευρύτερα. Η οικονομία της έχει παραμείνει στάσιμη το τελευταίο διάστημα, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχουν λιγότερες ευκαιρίες για τις υπάρχουσες επιχειρήσεις και για τις startups.
- Την τελευταία δεκαετία, η ιαπωνική οικονομία έχει αναπτυχθεί κατά 5,3%, σε ένα διάστημα που η αμερικανική οικονομία εμφάνισε ανάπτυξη 23% και η κινεζική 83%.
Πρακτικά, η Ιαπωνία έμεινε έξω από την άνθηση του ίντερνετ που ωφέλησε οικονομίες όπως των ΗΠΑ και της Κίνας, με αποτέλεσμα η χώρα να μην έχει καμία δική της εταιρεία στο Big Tech, πλάι στις Alphabet, Microsoft, Alibaba και Tencent.
«Η Ιαπωνία, σε αντίθεση με την Κίνα, δεν βίωσε την άνοδο νέων επιχειρηματιών, όπως ο Jack Ma (ιδρυτής της Alibaba) και ο Pony Ma (ιδρυτής της Tencent)», εξηγεί ο Vasuki Shastry, του think tank Chatham House, αποδίδοντας τη διαπίστωση αυτή στην απουσία οικονομικών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα είχαν δημιουργήσει νέες ατμομηχανές ανάπτυξης, ενισχύοντας την καινοτομία.
