Η ηπειρωτική Ευρώπη διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα και πιο σύγχρονα σιδηροδρομικά δίκτυα στον κόσμο, και εκατομμύρια κάτοικοι της “γηραιάς ηπείρου” χρησιμοποιούν καθημερινά τα τραίνα για τις μετακινήσεις τους.
Ωστόσο, σύμφωνα με την Greenpeace, oι φτηνές πτήσεις και τα ακριβά εισιτήρια τρένων στην Ευρώπη προωθούν “βρώμικες” μορφές μεταφοράς, με “εξωφρενικές” φορολογικές ελαφρύνσεις που ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να θερμαίνουν τον πλανήτη καθώς πηγαίνουν διακοπές. Τα εισιτήρια του τρένου είναι διπλάσια από την τιμή των πτήσεων για τις ίδιες διαδρομές, κατά μέσο όρο, σύμφωνα με ανάλυση της οργάνωσης. Οι ακτιβιστές συνέκριναν τα εισιτήρια σε 112 δρομολόγια για εννέα διαφορετικές ημέρες. Για να φτάσει κάποιος από το Λονδίνο στη Βαρκελώνη, διαπίστωσαν ότι το κόστος του τρένου είναι έως και 30 φορές υψηλότερο από το κόστος του αεροπλάνου.
Μετακύλιση του κόστους
Η Greenpeace υπογράμμισε ότι οι δημοφιλείς προορισμοί διακοπών σε όλη την Ευρώπη αυτή την εβδομάδα ψήνονται στη θανατηφόρα ζέστη που γίνεται πιο ζεστή από τα αέρια του θερμοκηπίου που εκλύονται από την καύση ορυκτών καυσίμων. “Τα αεροπορικά εισιτήρια των 10 ευρώ είναι δυνατά μόνο επειδή άλλοι, όπως οι εργαζόμενοι και οι φορολογούμενοι, πληρώνουν το πραγματικό κόστος“, δήλωσε η Λορελάι Λιμουζίν, υπεύθυνη για την εκστρατεία για το κλίμα στην Greenpeace. “Για το καλό του πλανήτη και των ανθρώπων, οι πολιτικοί πρέπει να δράσουν για να αντιστρέψουν αυτή την κατάσταση και να κάνουν το τρένο την πιο προσιτή επιλογή“.
Η πτήση είναι μια από τις πιο ρυπογόνες δραστηριότητες που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος και επίσης μια από τις δυσκολότερα επανορθώσιμες. Σε αντίθεση με την κατανάλωση ενός μπιφτεκιού ή την οδήγηση ενός αυτοκινήτου – για τα οποία υπάρχουν καθαρότερες εναλλακτικές λύσεις, όπως τα κρέατα φυτικής προέλευσης και τα ηλεκτρικά οχήματα – δεν υπάρχει τρόπος να πετάξεις χωρίς να αλλάξεις το κλίμα. Οι ειδικοί έχουν επικρίνει τα συστήματα που ισχυρίζονται ότι αντισταθμίζουν τις εκπομπές από τις πτήσεις ως ελαττωματικά.
“Καμία έκπληξη”
Οι ακτιβιστές της Greenpeace διαπίστωσαν ότι το ταξίδι με τραίνο ήταν ακριβότερο από το αεροπορικό εισιτήριο, κατά μέσο όρο, σε 79 από τις 121 διαδρομές που μελέτησαν. Σε πολλές διαδρομές, υπήρχαν μεμονωμένες ημέρες όπου το τρένο ήταν φθηνότερο από το αεροπλάνο, ακόμη και αν το μέσο κόστος ήταν μεγαλύτερο. Τα τραίνα κέρδισαν τα αεροπλάνα σε οκτώ ή εννέα από τις εννέα ημέρες που εξετάστηκαν σε 23 από τις διαδρομές. Τα μισά από αυτά θεωρήθηκαν “εξαιρετικά“, επειδή είχαν τακτικές και αξιόπιστες συνδέσεις, καλή ταχύτητα και εισιτήρια κάτω από 150 ευρώ.
Στις καλύτερες διαδρομές περιλαμβάνονται οι γραμμές Λισαβόνα-Πόρτο και Μαδρίτη-Βαρκελώνη για ταξίδια εσωτερικού και οι γραμμές Βερολίνο-Πράγα, Ζυρίχη-Βιέννη και Πράγα-Βουδαπέστη για διεθνή ταξίδια. Καμία από τις κορυφαίες διεθνείς σιδηροδρομικές γραμμές δεν αφορούσε το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, την Ισπανία ή την Ιταλία.
Συνολικά, η μελέτη ήταν “καλοφτιαγμένη” και έλαβε υπόψη τις πολυπλοκότητες του συστήματος, όπως ο χρόνος κράτησης, δήλωσε ο Στέφαν Γκέσλινγκ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Λιναίους της Σουηδίας, ο οποίος έχει μελετήσει τις εκπομπές των πτήσεων. “Τούτου λεχθέντος, τα ευρήματα δεν αποτελούν έκπληξη, καθώς οι αεροπορικές μεταφορές επιδοτούνται σε μεγάλο βαθμό“. Στην Ευρώπη, οι αεροπορικές εταιρείες δεν πληρώνουν φόρους για την κηροζίνη και ελάχιστους φόρους για τα εισιτήρια ή τον ΦΠΑ. Οι εκπομπές τους τιμολογούνται μόνο για τις πτήσεις εντός της Ευρώπης – σε επίπεδο χαμηλότερο από το κοινωνικό κόστος του άνθρακα.
“Φορολογικό κενό”
Μελέτη που δημοσιεύθηκε νωρίτερα αυτό το μήνα από την Transport and Environment, διαπίστωσε ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχασαν 34,2 δισ. ευρώ από την ελλιπή φορολόγηση των αερομεταφορών το 2022. Το “φορολογικό κενό” πρόκειται να αυξηθεί σε 47,1 δισ. ευρώ το 2025, σύμφωνα με την έκθεση. “Εν ολίγοις: αν πετάτε, επιδοτείτε, ενώ αν παίρνετε το τρένο, τιμωρείστε με υψηλότερες τιμές, καθώς και με το γεγονός ότι το ταξίδι διαρκεί συχνά περισσότερο“, δήλωσε ο Γκέσλινγκ. Η αεροπορική βιομηχανία ευθύνεται για το 2,5% της παγκόσμιας ρύπανσης από άνθρακα, αλλά απελευθερώνει και άλλα αέρια που θερμαίνουν περαιτέρω τον πλανήτη. Μια μελέτη που συνέταξε ο Γκέσλινγκ διαπίστωσε ότι μόνο το 11% του κόσμου πέταξε το 2018 και το πολύ το 4% πέταξε στο εξωτερικό.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, ένας οργανισμός με έδρα το Παρίσι, του οποίου ηγούνται οι υπουργοί ενέργειας κυρίως των πλούσιων χωρών, κάλεσε τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να “φορολογούν τις αερομεταφορές ανάλογα με τις επιπτώσεις, αναγνωρίζοντας ότι μόνο μια μειοψηφία του κόσμου πετάει“. Συνέστησε επίσης να επεκτείνουν τα βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα. Η Greenpeace απαίτησε από τις κυβερνήσεις να εισαγάγουν “εθνικά, απλά και προσιτά εισιτήρια για το κλίμα“. Το 2021, η Αυστρία άρχισε να πωλεί ένα τέτοιο εισιτήριο που κάλυπτε όλες τις δημόσιες συγκοινωνίες της χώρας στην τιμή των 3 ευρώ την ημέρα. Το 2020, το Λουξεμβούργο έγινε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που παρείχε δωρεάν δημόσιες συγκοινωνίες. Επίσης, ζήτησε τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων των αεροπορικών εταιρειών.
