ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΠΟΤΟΠΟΥΛΟΥ —
Η ελληνική οικονομία δεν είναι ακριβώς Ιανός, παρουσιάζει όμως σίγουρα περισσότερες από μία όψεις: η βελτίωση δημοσιονομικών μεγεθών συνυπάρχει με τη διαιώνιση δομικών αδυναμιών. Πολλοί φίλοι ρωτούν: τι να την κάνουμε την επενδυτική αναβάθμιση, όταν δεν βελτιώνεται το εισόδημα και η ποιότητα ζωής μας; Η απάντηση θα μπορούσε να είναι: η αναβάθμιση δείχνει ότι τα πράγματα κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, ότι μπαίνουν βάσεις, αλλά ένα οικοδόμημα που σταματά στα θεμέλια ονομάζεται γιαπί.
Το θετικό πρόσημο της οικονομίας και η απόδοση επενδυτικής βαθμίδας
Η απόδοση επενδυτικής βαθμίδας στην ελληνική οικονομία στις αρχές Σεπτεμβρίου από τον οίκο αξιολόγησης DBRS και, χτες, από τον ακόμα σημαντικότερο οίκο S&P, αποτελούν ασφαλώς καλοδεχούμενα νέα.
Αναβάθμιση σημαίνει όχι απλώς αναγνώριση μιας πολυετούς προσπάθειας, αλλά και μείωση κόστους δανεισμού, μεγαλύτερη εξωστρέφεια, περισσότερες επενδυτικές ευκαιρίες –όλα εξαιρετικά σημαντικά για μια οικονομία που δεν έχει πιάσει ακόμη τα προ χρηματοπιστωτικής κρίσης επίπεδα και παλεύει να γυρίσει σελίδα. Οικονομική μεγέθυνση μεγαλύτερη από το μέσο όρο της Ευρωζώνης, μείωση της ανεργίας, σχετική αύξηση των εισοδημάτων και των επενδύσεων, ανοδική πορεία μετοχών και ομολόγων, υψηλά επίπεδα κατανάλωσης, εντυπωσιακή πορεία του πρώτου οικονομικού «προϊόντος» της χώρας, του τουρισμού –όλα αυτά τα στοιχεία, τα οποία φέρνουν στην επιφάνεια όχι μόνοι οι ξένοι οίκοι αξιολόγησης αλλά και η πρόσφατη Έκθεση του ΙΟΒΕ, συγκροτούν ασφαλώς ένα «θετικό πρόσημο». Ακόμη και η σύγκριση λειτουργεί υπέρ της Ελλάδας: την ίδια στιγμή που η οικονομία της αναβαθμίζεται, η ιταλική βρίσκεται σε πορεία υποβάθμισης, η γερμανική σε πορεία ύφεσης, η ευρωπαϊκή γενικώς ασθμαίνει.
Η άλλη εικόνα με τα ευάλωτα στοιχεία
Υπάρχει, ωστόσο, και η άλλη πλευρά, η οποία ενδιαφέρει λιγότερο τους ξένους οίκους, αλλά την αναδεικνύει εύγλωττα η Έκθεση του ΙΟΒΕ. Μιας οικονομίας ιδιαίτερα ευάλωτης, λόγω γεωγραφικής θέσης και μορφής, σε εξωτερικές κρίσεις –σε μια εποχή που τέτοιες κρίσεις έχουν πέσει στα κεφάλια μας μαζεμένες. Με ανεπαρκείς «δομικές αλλαγές ενίσχυσης της παραγωγικότητας» και χωρίς καν προσπάθεια για «αλλαγή παραγωγικού παραδείγματος».
Αυτά τα δομικά στοιχεία εξηγούν γιατί, παρά την οικονομική μεγέθυνση, η αύξηση των εισοδημάτων δεν είναι επαρκής και, κυρίως, ισοκατανεμημένη. Γιατί η ακρίβεια σε βασικά προϊόντα είναι μεγαλύτερη από πολλών άλλων χωρών. Γιατί η μείωση της ανεργίας δεν έχει φέρει καλύτερους μισθούς και υψηλότερη παραγωγικότητα. Γιατί η ελληνική οικονομία, και η ελληνική κοινωνία, συνεχίζει να υστερεί σε ανταγωνιστικότητα και καινοτομία. Γιατί η στήριξη σε ένα μόνο πόδι, τον τουρισμό, δημιουργεί στρεβλώσεις και στην οικονομία και στο περιβάλλον. Γιατί η αγορά κεφαλαίων παραμένει ρηχή, οι ξένες επενδύσεις ανεπαρκείς, η χρήση των κοινοτικών πόρων αδιαφανής.
Η «οικονομία των αριθμών» και η «πραγματική οικονομία» βρίσκονται σε διαλεκτική, όχι σε αντιθετική σχέση: η καθεμία αναδεικνύει την αλήθεια, αλλά και τη σχετικότητα, της άλλης. Σημασία έχει η μεγάλη εικόνα: η ελληνική οικονομία προχωρά, αλλά απέχει πολύ από αυτό που θα μπορούσε να είναι και στο οποίο δικαιούται να προσβλέπει.
Κώστας Μποτόπουλος
