Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη έχουν ένα πρόβλημα 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων: τι να κάνουν με (αυτού του μεγέθους) τα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας που οι δυτικές κυβερνήσεις δέσμευσαν τον Φεβρουάριο του 2022.
Οι ανησυχίες ότι μια τέτοια κίνηση είναι νομικά αμφίβολη τόσο βάσει του εγχώριου όσο και του διεθνούς δικαίου έχουν, μέχρι στιγμής, αποτρέψει οποιαδήποτε ενέργεια σχετικά με τα κεφάλαια αυτά
Το διακύβευμα είναι η ικανότητα της Ουκρανίας, μετά τον πόλεμο, να ανοικοδομήσει τις κατεστραμμένες πόλεις της και να αναστήσει μια οικονομία που κατέστρεψε η ρωσική εισβολή.
Εν τω μεταξύ, οι αποφάσεις που θα λάβουν οι δυτικοί ηγέτες θα διαμορφώσουν την αξιοπιστία τους στην παγκόσμια σκηνή ως υπερασπιστών της διεθνούς έννομης τάξης, της ελευθερίας και της δημοκρατίας – ζητήματα που αποτέλεσαν τον πυρήνα της υποστήριξής τους προς την Ουκρανία εξ αρχής.
“Η Ρωσία θα πρέπει να πληρώσει”
Η ηθική βάση των όποιων αποφάσεων είναι σαφής: “Η Ρωσία θα πρέπει να πληρώσει για να ανοικοδομηθεί και πάλι ηχώρα που λεηλατεί και καταστρέφει σε κολοσσιαία κλίμακα”, δήλωσε ο Daleep Singh,που υπηρέτησε στην κυβέρνηση Μπάιντεν μέχρι πέρυσι και θεωρείται ο αρχιτέκτονας των κυρώσεων της Δύσης κατά της Ρωσίας. Και αυτό (θα πρέπει να) ισχύει και σε οποιαδήποτε ανάλογη περίπτωση: Να αποτραπεί δηλαδή και σε άλλους ηγέτες η σκέψη να εισβάλουν σε κυρίαρχο έδαφος, γιατί θα γνωρίζουν ότι θα πληρώσουν στο τέλος ακριβά την απόφαση τους.
411 δισ. δολάρια το κόστος ανοικοδόμησης
Το κόστος για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας είναι πολύ υψηλό: 411 δισεκατομμύρια δολάρια και ολοένα αυξάνεται. Οι φορολογούμενοι των χωρών της Δύσης είναι εξαιρετικά αμφίβολο να πληρώσουν τον λογαριασμό.Και πέραν τούτου, οι γεωπολιτικήές συνθήκες παραμένουν περίπλοκες, πέραν του γεγονότος ότι, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η ασυλία που απολαμβάνουν τα κράτη, προστατεύει τα κρατικά περιουσιακά τους στοιχεία από την κατάσχεση.
Η μονομερής κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων που επιβλήθηκε στη Ρωσία -μια κίνηση πρωτοφανής σε κλίμακα- κινδυνεύει να πυροδοτήσει περαιτέρω τη δυσπιστία (κυρίως του Παγκόσμιου Νότου) και να ενισχύσει την άποψη ότι η ισχυρή Δύση εργαλειοποιεί το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Διεθνής προβληματισμός ια το “δέον γενέσθαι”
Που βρισκόμαστε σήμερα; Ενώ διεθνείς ακαδημαϊκοί παράγοντες και “δεξαμενές σκέψης” αναζητηθούν “δημιουργικές λύσεις” για να περάσουν τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία σε ουκρανικά χέρια, οι δυτικές κυβερνήσεις εμφανίζονται σε ιδιαίτερο προβληματισμό για το “δέον γενέσθαι”
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θεωρεί ότι ένα Ταμείο για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί “τελικά” “με έσοδα από τα ακινητοποιημένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία”. Δεσμεύτηκε μάλιστα ότι οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα εξέταζαν μια συγκεκριμένη πρόταση της Κομισιόν πριν από τις καλοκαιρινές τους διακοπές. Ωστόσο, η τελευταία τους συνάντηση κορυφής έληξε χωρίς μια τέτοια επίσημη πσυζήτηση – ένα σημάδι του πόσο δύσκολο είναι για 27 χώρες να συμφωνήσουν σε ένα αμφιλεγόμενο νομικά σχέδιο.
Στις ΗΠΑ, μέλη του Κογκρέσου έχουν καταθέσει νομοσχέδια που θα έδιναν στην εκτελεστική εξουσία στην κυβέρνηση να κατάσχει ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται στις ΗΠΑ και να τα μεταφέρει στην Ουκρανία.
Αυτή η ενδεχόμενη νομοθετική ρύθμιση θα αντιμετώπιζε πιθανόν εγχώρια νομικά εμπόδια, αλλά όχι τα διεθνή. Άλλωστε οι ΗΠΑ κατέχουν μόνο ένα κλάσμα των παγωμένων Ρωσικών περιουσιακών στοιχείων – η μερίδα του λέοντος βρίσκεται στην Ευρώπη, ενώ και η Ιαπωνία έχει κάποια από αυτά.
Οι αριθμοί και η πολιτική βαρύτητα
“Αν και οι ΗΠΑ είναι ένας μικρός παίκτης στο θέμα αυτό, όσον αφορά τους αριθμούς, είναι ένας σημαντικός παίκτης όσον αφορά το πολιτικό βάρος”, λένε οι Αμερικανοί αναλυτές. Και συμπληρώνουν: “Εάν το Αμερικανικό Κογκρέσο προχωρήσει σε συγκεκριμένες αποφάσεις, θα μπορούσε να ενθαρρύνει ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες που επιθυμούν να λάβουν παρόμοιες νομοθετικές ρυθμίσεις. Ωστόσο είναι αμφίβολο αν στην Ευρώπη των 27 θα μπορέσει να υπάρξει ομοφωνία επί του θέματος”. “Είναι ζωτικής σημασίας οι ΗΠΑ και η Ευρώπη να συνεργαστούν συντονισμένα – όπως έχουν κάνει με τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας μέχρι στιγμής”, προσθέτουν.
Η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν δήλωσε στο Κογκρέσο τον Ιούνιο ότι “είναι κρίσιμο τα επόμενα βήματα που θα κάνουμε να γίνουν μέσω προσεκτικών διαβουλεύσεων με συμμάχους και εταίρους σε μια συντονισμένη προσέγγιση”. Η ίδια πρόσθεσε: “Συμμετέχουμε σε αυτές τις συζητήσεις … και εξετάζουμε διάφορες επιλογές”. Το ζήτημα όμως είναι ότι “το θέμα σηκώνει πολύ συζήτηση”…
