Ανάγκη επίσπευσης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που αφορούν το επενδυτικό περιβάλλον στην Ελλάδα του 2021, με έμφαση στην συνειδητοποίηση των αδυναμιών που – καίτοι επισημαίνονται και συζητούνται – παραμένουν και λειτουργούν ανασχετικά: αυτό ήταν το συνολικό συμπέρασμα από τις εργασίες του Investing in Greece Law Forum που διεξήχθη την Τρίτη 25 Μαΐου, με οργανώτρια την Cleon Conferences and Communications και με συμμετοχή πολλών δικηγόρων της πράξης με άμεση εμπειρία από τον κόσμο των επενδύσεων.
Το γεγονός ότι η θεματική αυτή επανέρχεται για μίαν ακόμη φορά, οφείλει να συνδυαστεί – αυτό παρατηρήθηκε εισαγωγικά, αλλ’ επανήλθε και στην διάρκεια του Συνεδρίου – με την συνειδητοποίηση ότι οι ευκαιρίες που παρέχονται τώρα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δεν μπορεί να φύγουν ανεκμετάλλευτες, ενώ ο χρόνος υλοποίησης τρέχει. Ταυτόχρονα, η επιβάρυνση του δημοσίου χρέους της χώρας, αναγκαία προκειμένου να συγκρατηθεί το σοκ της πανδημίας, δεν γίνεται να αντιμετωπισθεί παρά μόνον με ανάπτυξη – η οποία, με την σειρά της, δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνον με επενδύσεις.
Σχετικά με το νέο επενδυτικό περιβάλλον στην Ελλάδα, ο Γιάννος Γραμματίδης, Επίτιμος Πρόεδρος τού Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου και συνεταίρος της δικηγορικής εταιρείας Μπαχάς, Γραμματίδης & Συνεταίροι πρότεινε στην ομιλία την θέσπιση ενός μοναδικού φορέα και την χάραξη 10ετους προγράμματος προσέλκυσης άμεσων ξένων επενδύσεων. Παράλληλα, παρουσίασε έναν πλήρη οδικό χάρτη με οργανωτικές παρεμβάσεις, κατάργηση συναρμοδιοτήτων και δράσεις για την προβολή των μεγάλων ευκαιριών και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας στο εξωτερικό.
Η Διευθύντρια Νομικής Υποστήριξης Συμμετοχών, Ρυθμιστικού και Κανονιστικού Πλαισίου Ενέργειας, Δικηγόρος, LLM, ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε., Αλεξία Τροκούδη, δράττοντας την ευκαιρία του μετασχηματισμού του Ομίλου της Ελληνικά Πετρέλαια από πετρελαϊκό όμιλο σε πολύ-θεματικό ενεργειακό όμιλο με την πράσινη ενέργεια να δεσπόζει, και με θέμα «Green Deal – Μια Πράσινη Ευρωπαϊκή Συμφωνία για την Ενέργεια: Το Ελληνικό Περιβάλλον εφαρμογής», παρουσίασε τις βασικές αρχές της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας: ενεργειακή ασφάλεια, επικράτηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) σε βαθμό 32% στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας έως το 2030, πλήρης απανθρακοποίηση έως το 2050, ηλεκτροκίνηση, φυσικό αέριο και υδρογόνο στις μετακινήσεις, εξοικονόμηση ενέργειας και κυκλική οικονομία στις εγκαταστάσεις και οικοδομές. Ταυτόχρονα παρουσίασε τα χρηματοδοτικά μέσα που παρέχονται στον κλάδο για επενδύσεις στην Ελλάδα μέσα από το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) και το Ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η κα Α. Τροκούδη τόνισε ότι η αύξηση της δυναμικότητας στις ΑΠΕ και η ενίσχυση των έξυπνων δικτύων, η απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας, η επιτάχυνσης της νομοθετικής πρωτοβουλίας στο θαλάσσιο χωροταξικό ζήτημα για τις υπεράκτιες ΑΠΕ, το σαφές χρονοδιάγραμμα σε επίπεδο έτους ή κατά μέγιστο διετίας σε κάθε τομέα της Πράσινης Μετάβασης, και οι διαφανείς μηχανισμοί επιδοτήσεων στο ΕΣΕΚ και στο Σχέδιο Ανάκαμψης συνιστούν αναγκαίες ικανές συνθήκες για την πραγμάτωση της Πράσινης Μετάβασης στο ελληνικό επενδυτικό περιβάλλον.
Σχετικά με το νομικό πλαίσιο στρατηγικών επενδύσεων και απλοποίηση πλειοδοτικών διαδικασιών ο Κώστας Μποτόπουλος, Partner, Lambadarios Law Firm, ανάφερε χαρακτηριστικά ότι «το πρόταγμα της απλοποίησης των διαδικασιών, δεν είναι απλό πράγμα. Όσοι επιχείρησαν να βαδίσουν αυτόν τον δρόμο στο παρελθόν το γνωρίζουν».
Στην ίδια γραμμή, της αναζήτησης λειτουργικότητας των διαδικασιών ειδικά για στρατηγικές επενδύσεις σε δημόσια ακίνητα στράφηκε η Αλεξάνδρα Δελλή, General Counsel, ΕΤΑΔ, αναλύοντας σε πόσα σημεία, οι πλειοδοτικές διαδικασίες κινδυνεύουν να λειτουργήσουν ανασχετικά στην αναπτυξιακή προσέγγιση αν δεν εντάσσονται σε συνολική συλλογιστική.
Η «υπόσχεση» του εργαλείου που μπορούν να αποτελέσουν οι Συμβάσεις Στρατηγικής Σημασίας του – εντελώς φρέσκου – Ν.4799/2021, που παρουσίασε ο Γεώργιος Τράντας, Καθηγητής ΑΣΕΙ Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, Νομικός Σύμβουλος της Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων ΕΑΑΔΗΣΥ αποτελεί μίαν νέα υπόσχεση, η οποία όμως οφείλει τώρα να υλοποιηθεί.
Ο Γιώργος Γραβιάς, Partner, Papapolitis & Papapolitis, ανέπτυξε το θέμα «Διαμεσολάβηση και επενδύσεις στη Ελλάδα», παρουσιάζοντας το θεσμό της Διαμεσολάβησης, τις αρχές και τα πλεονεκτήματα αυτού για την ταχεία και αποτελεσματική εξωδικαστική επίλυση διαφορών. Τόνισε ιδίως ότι η ευελιξία, η εχεμύθεια και το χαμηλό κόστος καθιστούν ελκυστική τη Διαμεσολάβηση για τους επενδυτές, ενώ ο ουδέτερος και αμερόληπτος τρίτος, ο Διαμεσολαβητής, δύναται να κατανοήσει τη δυναμική των διασυνοριακών διαφορών και να βοηθήσει τα μέρη, ώστε να δώσουν έμφαση στη βιώσιμη επίλυση των προβλημάτων και σε ‘win – win” λύσεις καθ΄ όλη τη διάρκεια της επένδυσης.
Ο Γρηγόρης Πελεκάνος, Senior Partner Ballas, Pelecanos & Associates LPC – Πρόεδρος Επιτροπής Νομικών Θεμάτων του Ελληνογερμανικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου στον περισσότερο διαρθρωμένο χώρο της επενδυτικής διαιτησίας ο οποίος όμως, προσγειωνόμενος στην Ελληνική περίπτωση, δύσκολα επαληθεύει την αντίληψη περί ταχείας επίλυσης των διαφορών ή/και περί μη υπεισέλευσης επιρροών πολιτικής σκοπιμότητας.
Ο Παναγιώτης Οικονόμου, Δικηγόρος LL.M., και διαχειριστής εταίρος της δικηγορικής εταιρείας JUSTAR LEGAL Τροβά – Οικονόμου – Κάρμου και Συνεργάτες, συμμετείχε στην Ενότητα IV περί Συμβάσεων Παραχώρησης και ΣΔΙΤ, αναπτύσσοντας στη εισήγησή του το θέμα: «Υποθαλάσσια Αρτηρία Θεσσαλονίκης: 20 έτη καθυστερήσεων – Από τη δημοπράτηση στην ανάθεση και από την καταγγελία στην αποζημίωση των 68 εκατ. ευρώ πλέον τόκων». Εισφέροντας την εμπειρία τους από το έργο αυτό, αλλά και από το σύνολο των μεγάλων έργων υποδομής που έχουν υποστηρίξει τα τελευταία 30 έτη στην Ελλάδα και το εξωτερικό, εξηγήσαμε μέσα από ένα έμπρακτο παράδειγμα το πώς η υλοποίηση μιας επένδυσης μπορεί όχι απλώς να καθυστερήσει, αλλά εν τέλει και να ματαιωθεί οριστικά, λόγω επιλογών που αφορούν στον τρόπο δημοπράτησης και λόγω της έλλειψης ωριμότητάς της, αλλά και εξαιτίας της πολιτικής αμφιθυμίας και της άσκησης παράλληλων αρμοδιοτήτων από κρατικά όργανα, με σοβαρότατες συνέπειες τόσο για το ίδιο το έργο όσο και για τους συμμετέχοντες οικονομικούς φορείς».
Η Βουρδούνη Ιφιγένεια, Εταίρος / Επικεφαλής Τμήματος Έργων και Ιδιωτικοποιήσεων, Σ. Ν. Σαγιάς και Συνεργάτες Δικηγορική Εταιρεία αναφορικά με τις συμβάσεις παραχώρησης μεταξύ άλλων ανάφερε: «Αναμφισβήτητα υπάρχει πρόοδος και οι προϋποθέσεις για περισσότερες επιτυχημένες συμβάσεις παραχώρησης μέσω των οποίων θα αποκτήσει η χώρα καλύτερες επενδύσεις και υπηρεσίες για τους πολίτες. Η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος πρέπει να είναι στον πυρήνα όλων των διαδικασιών και πολιτικών των μεγάλων επενδύσεων. Οι αρμόδιοι φορείς ανάθεσης των έργων αυτών πρέπει να μην ξεχνούν ότι το δημόσιο συμφέρον πράγματι εξυπηρετείται όταν τα έργα αυτά ολοκληρώνονται εντός του χρονοδιαγράμματός τους και παραδίδονται για χρήση στους πολίτες, και όχι όταν εμπλέκονται σε μακροχρόνιες διοικητικές και δικαστικές διενέξεις. Απαιτείται ωστόσο, συνέπεια στην προσέλκυση σοβαρών επενδυτών, σταθερά συμβατικά κείμενα που παρέχουν ασφάλεια δικαίου, και ωριμότητα των έργων κατά την ανάθεσή τους, με μηχανισμούς ταχείας επίλυσης των τυχόν διαφορών που θ’ ανακύψουν. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει ως Χώρα να έχουμε υπόψιν μας πως το καλύτερο μέσο προσέλκυσης μελλοντικών επενδύσεων είναι η επιτυχής υλοποίηση των υφιστάμενων».
Η Κεδίκογλου Ναταλί, Legal Counsel – Manager, Legal Affairs, Νέα Οδός & Οδός Κεντρικής Ελλάδος έδωσε μια διαφορετική νότα, περιγράφοντας τις περιπέτειες του E65, που πέρασε μεν από τριάντα κύματα και χρειάστηκε να διασυνδεθεί με την Ιονία Οδό και να διεκδικήσει πλείονες φορές επανεκκίνηση και έγκριση Βρυξελλών, αλλά κατόρθωσε να αποφύγει ακραίες νομικές εμπλοκές.
Τέλος, ο Δρ. Αλεξανδρος Καρυωτάκης, Director of Concessions, Gek Terna Group (ο και μόνος μη-δικηγόρος της ομηγύρεως) παρουσίασε την εμπειρία από τα ΣΔΙΤ, με παραδείγματα από την διαχείριση στερεών αποβλήτων της Περιφέρειας Πελοποννήσου, το σύστημα ηλεκτρονικών εισιτηρίων του ΟΑΣΑ ή πάλι τα στερεά απόβλητα Ηπείρου, αναφερόμενος σε όλο το πλέγμα αδυναμιών αυτής της διαδικασίας: από καθυστερήσεις συμβολαιοποίησης διαδικασιών και πληρωμών μέχρι την αδυναμία πρόσβασης στον ίδιο τον χώρο του έργου ή πάλι σχεδιασμούς και διαδικασίες έγκρισης που αποδείχθηκαν αναντίστοιχα με τις δυνατότητες των αναθετικών ή εποπτικών αρχών.
Σημειώνεται ότι ο συνέδριο, σε συνεργασία με τον Γενικό Σύμβουλο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων, στην Ελληνική Πρεσβεία στην Μόσχα, Χρήστο Φαρμάκη προσέλκυσε το ενδιαφέρον Ρώσων επενδυτών οι οποίοι το παρακολούθησαν σε ταυτόχρονη μετάφραση στην Ρωσική γλώσσα.
