Σε 6,2 δισ. Ευρώ διαμορφώθηκε το οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου φαρμάκου στην Ελληνική οικονομία το 2021 (3,4% του ΑΕΠ), σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ για την συνολική εισφορά του κλάδου στην Ελληνική οικονομία.
Συγκεκριμένα, το ΙΟΒΕ έδωσε στην δημοσιότητα την τελευταία έκδοση της σειράς “Η φαρμακευτική αγορά στην Ελλάδα: Γεγονότα και Στοιχεία 2022”, καθώς και τα βασικά συμπεράσματα της ειδικής μελέτης “Η συμβολή του κλάδου φαρμάκου στην ελληνική οικονομία”, σύμφωνα με την οποία για κάθε 1 Ευρώ προστιθέμενης αξίας των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του φαρμάκου, δημιουργούνται συνολικά 2,3 Ευρώ στην ελληνική οικονομία ενώ σε όρους απασχόλησης, η συνολική συνεισφορά εκτιμάται σε 108 χιλ. θέσεις εργασίας (ή 2,8% της συνολικής απασχόλησης). Δηλαδή, κάθε θέση εργασίας στον κλάδο του φαρμάκου υποστηρίζει 3,4 θέσεις πλήρους απασχόλησης συνολικά στην οικονομία, ενώ η επίδραση στα φορολογικά έσοδα από τη δραστηριότητα του κλάδου φαρμάκου εκτιμάται περίπου στα 1,7 δισ. Ευρώ.
Αβεβαιότητες και Προκλήσεις για το Ελληνικό Φάρμακο
Το ΙΟΒΕ επισημαίνει τις αβεβαιότητες που δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια στο εθνικό, αλλά και στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον από την πανδημία, που προκάλεσε σημαντική ύφεση της οικονομικής δραστηριότητας, αλλά και από την ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε από την Ουκρανική κρίση.
Επιπλέον, οι δημογραφικές εξελίξεις και σχετικές προκλήσεις που απορρέουν από αυτές θα καθορίσουν τη στρατηγική και τις πολιτικές χρηματοδότησης των δαπανών υγείας και φαρμάκου τα επόμενα χρόνια. Αναλυτικά, το υψηλό προσδόκιμο επιβίωσης, αν και μειωμένο κατά 1,5 χρόνο σε σχέση με το 2020 λόγω της πανδημίας (80,2 έτη στην Ελλάδα το 2021, 80,1 στην ΕΕ27), η αύξηση των θανάτων έναντι των γεννήσεων κατά 64.3 χιλιάδες άτομα (2022) -το μεγαλύτερο των τελευταίων χρόνων- και η αύξηση του γηραιότερου πληθυσμού (άνω των 65 ετών) από 22,9% του συνολικού πληθυσμού το 2022 στο 33,5% το 2060, αναμένεται να αυξήσουν τις δαπάνες υγείας και φαρμάκου. Επίσης, το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 16 ετών και άνω με χρόνιο πρόβλημα υγείας βαίνει αυξανόμενο από το 2018 μέχρι και το 2022, αγγίζοντας το 24,9%. Το ποσοστό του πληθυσμού άνω των 65 ετών με πολλαπλές χρόνιες παθήσεις στην Ελλάδα είναι στο 40%, ποσοστό υψηλότερο από τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ (36%).
Δημόσια Χρηματοδότηση του Κλάδου Φαρμάκου
Η δημόσια χρηματοδότηση για το φάρμακο διαμορφώθηκε σε 2,6 δισ. Ευρώ το 2021, οριακά αμετάβλητο σε σύγκριση με το 2020, ενώ αναμένεται να καταγραφεί οριακή αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης στα 2,7 δισ. Ευρώ για το 2022. Αντίθετα το ύψος των υποχρεωτικών επιστροφών που κλήθηκε να καταβάλει η φαρμακοβιομηχανία το 2021 ανήλθε σε 2,4 δισ. Ευρώ, έναντι 2,0 δισ. Ευρώ το 2020. Παράλληλα, η συμμετοχή των ασθενών στα αποζημιούμενα φάρμακα καταγράφει αύξηση, η οποία εκτιμάται ότι για το 2022 θα ανέλθει στα 689 εκατ. Ευρώ. Σύμφωνα με υπολογισμούς, για το 2022 και για πρώτη φορά στα χρονικά εκτιμάται, ότι το σύνολο των υποχρεωτικών επιστροφών της φαρμακοβιομηαχανίας θα ξεπεράσει τη δημόσια χρηματοδότηση για το φάρμακο.
Από την άλλη πλευρά δεν θα πρέπει να αγνοείται, ότι η φαρμακοβιομηχανία αποτελεί έναν από τους δυναμικότερους κλάδους της Ελληνικής οικονομίας, με ιδιαίτερη σημασία για το σύστημα υγείας, τους ασθενείς και την ελληνική οικονομία. Συγκεκριμένα, ο κλάδος δαπανά για Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α) το 8% της συνολικής δαπάνης για Ε&Α στην Ελλάδα (2020), ενώ την περίοδο 2002-2022 διενεργήθηκαν 3.830 κλινικές (2.250 ολοκληρωμένες) μελέτες ανεξαρτήτως φάσης ή σταδίου. Επιπρόσθετα, για το 2022 η εγχώρια παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων σε αξία (ex-factory) ανήλθε στα 1,9 δισ. Ευρώ, με προστιθέμενη αξία στα 1,5 δισ. Ευρώ (6,4% μερίδιο στον κλάδο της μεταποίησης). Οι απασχολούμενοι στον κλάδο φαρμακευτικών προϊόντων (παραγωγή και εμπορία) ήταν 28,9 χιλ. άτομα το 2021. Σημαντικός είναι και ο ρόλος του φαρμακευτικού κλάδου στο συνολικό εξωτερικό εμπόριο, καθώς οι εξαγωγές φαρμακευτικών προϊόντων ανήλθαν το 2022 σε 2,6 δισ. Ευρώ και αντιστοιχούν στο 4,7% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών όλων των αγαθών για το 2022 με κυριότερους εξαγωγικούς προορισμούς τη Γερμανία, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΦΕΕ (Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος), Ολύμπιο Παπαδημητρίου, ο κλάδος του φαρμάκου είναι ένας κλάδος στρατηγικής σημασίας για τη χώρα με ισχυρό οικονομικό αποτύπωμα. “Ο εξορθολογισμός της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, η βελτίωση της απόδοσης των επενδύσεων, η μείωση των καθυστερήσεων στην είσοδο νέων φαρμάκων στη χώρα και η ψηφιοποίηση του συστήματος υγείας πρέπει να αποτελούν άμεσες προτεραιότητες της Κυβέρνησης”, όπως ζήτησε ο ίδιος, για να προσθέσει ότι, χρειάζεται η διαμόρφωσή “μιας βιώσιμης εθνικής φαρμακευτική πολιτικής, με επίκεντρο τον ασθενή, τη Δημόσια Υγεία και την απασχόληση.”.
Ο αναπληρωτής καθηγητής ΕΜΠ, επιστημονικός σύμβουλος ΙΟΒΕ, Άγγελος Τσακανίκας επεσήμαν ε, ότι ο κλάδος του φαρμάκου αποτελεί έναν από τους δυναμικότερους κλάδους στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, με ιδιαίτερη βαρύτητα σε οικονομικούς αλλά και κοινωνικούς όρους. Οι προοπτικές του είναι υποσχόμενες σε ένα διεθνές περιβάλλον που αναζητά πλέον νέες παραγωγικές μονάδες στο Ευρωπαϊκό έδαφος. Ο επαναπροσδιορισμός των παγκόσμιων αλυσίδων αξίας είναι μια ευκαιρία για τη εγχώρια παραγωγή και επομένως η απελευθέρωση περισσότερων επενδυτικών πόρων και κεφαλαίων είναι βασική προϋπόθεση για την αξιοποίησή της, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, Νίκο Δέδε, η υπέρμετρη συμμετοχή των ασθενών στη φαρμακευτική δαπάνη και η ανάγκη διασφάλισης της πρόσβασης στην καινοτομία καθιστούν επιτακτικό το συνολικό σχεδιασμό μιας νέας φαρμακευτικής πολιτικής για την οποία η Ένωση Ασθενών Ελλάδας έχει συγκεκριμένες προτάσεις με βασική την ανάπτυξη, τελειοποίηση και αυστηρή εφαρμογή θεραπευτικών πρωτοκόλλων.
