Το Ισραήλ κινδυνεύει να βρεθεί αντιμέτωπο με μια μακρά και αιματηρή εξέγερση αν νικήσει τη Χαμάς και καταλάβει τη Γάζα χωρίς ένα αξιόπιστο μεταπολεμικό σχέδιο για την αποχώρηση των στρατευμάτων του και την προώθηση της δημιουργίας ενός παλαιστινιακού κράτους, δήλωσαν Αμερικανοί και Άραβες αξιωματούχοι, διπλωμάτες και αναλυτές.
Καμία από τις ιδέες που έχουν προωθηθεί μέχρι στιγμής από το Ισραήλ, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τα αραβικά έθνη για τη μεταπολεμική διοίκηση της Γάζας δεν έχει καταφέρει να κερδίσει έδαφος, σύμφωνα με δύο Αμερικανούς και τέσσερις περιφερειακούς αξιωματούχους καθώς και τέσσερις διπλωμάτες που γνωρίζουν τις συζητήσεις, γεγονός που αυξάνει τους φόβους ότι ο ισραηλινός στρατός μπορεί να βυθιστεί σε μια παρατεταμένη επιχείρηση ασφαλείας.
Καθώς το Ισραήλ σφίγγει τον έλεγχό του στη βόρεια Γάζα, ορισμένοι αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον και στις αραβικές πρωτεύουσες φοβούνται ότι αγνοεί τα διδάγματα από τις αμερικανικές εισβολές στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, όταν οι γρήγορες στρατιωτικές νίκες ακολουθήθηκαν από χρόνια βίαιων συγκρούσεων.
Εφόσον η κυβέρνηση της Χαμάς στη Γάζα ανατραπεί, οι υποδομές της Λωρίδας καταστραφούν και η οικονομία της διαλυθεί, η ριζοσπαστικοποίηση ενός εξοργισμένου πληθυσμού θα μπορούσε να τροφοδοτήσει μια διαρκή εξέγερση και έναν σκληρό “κλεφτοπόλεμο” με στόχο τα ισραηλινά στρατεύματα κατοχής στους στενούς δρόμους του θύλακα, λένε διπλωμάτες και αξιωματούχοι, στο Reuters.
Συμφωνούν για τη Χαμάς, διαφωνούν για την επόμενη μέρα
Το Ισραήλ, οι ΗΠΑ και πολλά αραβικά κράτη συμφωνούν ότι η Χαμάς θα πρέπει να εκδιωχθεί μετά τη διασυνοριακή επιδρομή που εξαπέλυσε στις 7 Οκτωβρίου, κατά την οποία σκοτώθηκαν περίπου 1.200 άνθρωποι και λήφθηκαν περίπου 240 όμηροι. Αλλά δεν υπάρχει συμφωνία για το τι θα πρέπει να την αντικαταστήσει.
Οι αραβικές χώρες και οι δυτικοί σύμμαχοι έχουν πει ότι μια ανανεωμένη Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ) – η οποία κυβερνά εν μέρει τη Δυτική Όχθη – είναι ένας φυσικός υποψήφιος για να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στη Γάζα, όπου ζουν περίπου 2,3 εκατομμύρια άνθρωποι.
Αλλά η αξιοπιστία της Αρχής – που διοικείται από το κόμμα Φατάχ του 87χρονου προέδρου Μαχμούντ Αμπάς – έχει υπονομευθεί από την απώλεια του ελέγχου της Γάζας από τη Χαμάς σε μια σύγκρουση του 2007, την αποτυχία της να σταματήσει την εξάπλωση των ισραηλινών οικισμών στη Δυτική Όχθη και τις κατηγορίες για εκτεταμένη διαφθορά και ανικανότητα.
Ο Νετανιάχου επιμένει παρά τις διεθνείς πιέσεις
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε το Σαββατοκύριακο ότι η Παλαιστινιακή Αρχή με τη σημερινή της μορφή δεν θα πρέπει να αναλάβει τη διοίκηση της Γάζας. Είπε ότι ο ισραηλινός στρατός είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να εξαλείψει τη Χαμάς και να διασφαλίσει ότι η τρομοκρατία δεν θα επανεμφανιστεί. Στον απόηχο των σχολίων του Νετανιάχου, Ισραηλινοί αξιωματούχοι επέμειναν ότι το Ισραήλ δεν σκοπεύει να καταλάβει τη Λωρίδα της Γάζας.
Ο Μοχάμεντ Νταχλάν, ο οποίος ήταν επικεφαλής ασφαλείας της ΠΑ για τη Γάζα μέχρι να χάσει τον έλεγχο της λωρίδας από τη Χαμάς και έχει προταθεί ως μελλοντικός ηγέτης μιας μεταπολεμικής κυβέρνησης εκεί, δήλωσε ότι το Ισραήλ έκανε λάθος αν πίστευε ότι η σφιχτός έλεγχος της Γάζας θα τερμάτιζε τη σύγκρουση.
- “Το Ισραήλ είναι μια δύναμη κατοχής και ο παλαιστινιακός λαός θα το αντιμετωπίσει ως δύναμη κατοχής”, δήλωσε ο Νταχλάν στο γραφείο του στο Άμπου Ντάμπι, όπου ζει τώρα. “Κανείς από την ηγεσία ή τους μαχητές της Χαμάς δεν θα παραδοθεί. Θα ανατιναχτούν αλλά δεν θα παραδοθούν“.
Ένας Παλαιστίνιος για την αυριανή Γάζα
Σύμφωνα με διπλωμάτες και Άραβες αξιωματούχους, ο Νταχλάν έχει την υποστήριξη των ισχυρών Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων για να ηγηθεί μιας μεταπολεμικής διοίκησης στη Γάζα. Αλλά είπε ότι κανείς, σίγουρα όχι ο ίδιος, δεν θα ήθελε να έρθει να κυβερνήσει μια κατεστραμμένη και κατεδαφισμένη περιοχή χωρίς σαφή πολιτικό δρόμο στον ορίζοντα.
- “Δεν έχω δει κανένα σχέδιο από το Ισραήλ, την Αμερική ή τη διεθνή κοινότητα”, είπε ο Νταχλάν, καλώντας το Ισραήλ να σταματήσει τον πόλεμο και να ξεκινήσει σοβαρές συνομιλίες για μια λύση δύο κρατών.
Αλλά το θέμα ανάγεται γενικότερα στην ηγεσίατης Παλαιστινιακής Αρχής. Ενώ ο γηράσκων Αμπάς είναι αντιδημοφιλής μεταξύ πολλών Παλαιστινίων, δεν υπάρχει συμφωνία για το ποιος θα μπορούσε να τον αντικαταστήσει ως μελλοντικός ηγέτης.
Ο Νταχλάν θα ήταν πιθανότατα αποδεκτός από την Αίγυπτο και το Ισραήλ, αλλά -αν και συνεργάστηκε στενά με τις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της θητείας του ως επικεφαλής ασφαλείας της Γάζας- μια αμερικανική πηγή δήλωσε ότι η Ουάσινγκτον θα είχε κάποιες επιφυλάξεις σχετικά με την επιστροφή του στην εξουσία. Έχει μακροχρόνια εχθρότητα με τον Αμπάς και τον εσωτερικό κύκλο της ΠΑ, καθώς και με τους υποστηρικτές της Χαμάς. Ο Νταχλάν ηγήθηκε ενός κύματος συλλήψεων και καταστολών εναντίον ανώτερων ηγετών της Χαμάς το 1996 μετά από μια σειρά βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας εναντίον του Ισραήλ.
Ο φόβος μια νέας ριζοσπαστικοποίησης
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν προειδοποίησε την Τετάρτη τον Νετανιάχου ότι η κατοχή της Γάζας θα ήταν “μεγάλο λάθος”. Μέχρι στιγμής, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν έχουν δει κανένα σαφή οδικό χάρτη από το Ισραήλ για τη στρατηγική εξόδου του από τη Γάζα πέρα από τον διακηρυγμένο στόχο της εξάλειψης της Χαμάς, λένε διπλωμάτες. Αμερικανοί αξιωματούχοι πιέζουν το Ισραήλ για ρεαλιστικούς στόχους και ένα σχέδιο για το πώς θα τους επιτύχει.Η ισραηλινή κυβέρνηση δεν απάντησε σε αιτήματα για σχόλια σχετικά με το μεταπολεμικό της σχέδιο στη Γάζα.
Ενώ επιμένουν στο δικαίωμα του Ισραήλ να υπερασπιστεί τον εαυτό του, ορισμένοι αξιωματούχοι των ΗΠΑ ανησυχούν ότι οι υψηλές απώλειες μεταξύ των αμάχων θα μπορούσαν να ριζοσπαστικοποιήσουν περισσότερους Παλαιστίνιους, οδηγώντας νέους μαχητές στα χέρια της Χαμάς ή μελλοντικών μαχητικών ομάδων που θα μπορούσαν να ξεπηδήσουν για να την αντικαταστήσουν, σύμφωνα με πηγή που γνωρίζει την αμερικανική πολιτική.
Περισσότεροι από δώδεκα κάτοικοι της Γάζας που ερωτήθηκαν από το Reuters δήλωσαν ότι η ισραηλινή εισβολή γεννά μια νέα γενιά μαχητών. Ο Αμπού Μοχάμεντ, 37 ετών, δημόσιος υπάλληλος από τον προσφυγικό καταυλισμό Τζαμπάλια, δήλωσε ότι προτιμά να πεθάνει παρά να αντιμετωπίσει την ισραηλινή κατοχή.
- “Δεν ανήκω στη Χαμάς, αλλά σε μέρες πολέμου, είμαστε όλοι ένας λαός και αν αποτελειώσουν τους μαχητές, θα πάρουμε τα τουφέκια και θα πολεμήσουμε”, είπε στο Reuters, αρνούμενος να δώσει το πλήρες όνομά του από φόβο για αντίποινα. “Οι Ισραηλινοί μπορεί να καταλάβουν τη Γάζα, αλλά δεν θα νιώσουν ποτέ ασφαλείς, ούτε για μια μέρα”.
Συνομιλίες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ
Οι συζητήσεις της Ουάσινγκτον για ένα μεταπολεμικό σχέδιο για τη Γάζα βρίσκονται ακόμη στα πολύ αρχικά στάδια με την Παλαιστινιακή Αρχή, άλλους παλαιστινιακούς φορείς και συμμάχους, όπως η Αίγυπτος, η Ιορδανία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, σύμφωνα με δύο Αμερικανούς αξιωματούχους, που μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας.
“Σίγουρα δεν έχουμε φτάσει ακόμα εκεί όσον αφορά οποιαδήποτε προσπάθεια να “πουλήσουμε” αυτό το όραμα στους περιφερειακούς εταίρους μας, οι οποίοι τελικά θα πρέπει να ζήσουν με αυτό, ή και να το εφαρμόσουν”, δήλωσε ένας ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος.
- Ενώ ο Μπάιντεν έχει επιμείνει ότι ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει με ένα “όραμα” για μια λύση δύο κρατών – η οποία θα ενοποιήσει τη Λωρίδα της Γάζας και τη Δυτική Όχθη σε ένα παλαιστινιακό κράτος – ο ίδιος και οι ανώτεροι συνεργάτες του δεν έχουν προσφέρει λεπτομέρειες για το πώς περιμένουν να το επιτύχουν αυτό ούτε έχουν προτείνει την επανέναρξη των συνομιλιών.
Πως η Χαμάς τορπίλισε την Παλαιστινιακή υπόθεση
Ορισμένοι εμπειρογνώμονες θεωρούν ότι οποιαδήποτε προσπάθεια αναβίωσης των διαπραγματεύσεων είναι απίθανη, όχι μόνο λόγω της πικρής διάθεσης των Ισραηλινών για τις φρικαλεότητες της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου και των Παλαιστινίων λόγω των αντίποινων του Ισραήλ στη Γάζα.
“Ανάμεσα στις πολλές τραγωδίες της τρομοκρατικής επίθεσης της Χαμάς είναι ότι υπονόμευσε ριζικά και πήγε πίσω την παλαιστινιακή υπόθεση για ένα κυρίαρχο, ανεξάρτητο κράτος“, δήλωσε ο Τζόναθαν Πάνικοφ, πρώην αναπληρωτής επικεφαλής των εθνικών μυστικών υπηρεσιών της αμερικανικής κυβέρνησης για τη Μέση Ανατολή, ο οποίος τώρα εργάζεται στη δεξαμενή σκέψης του Ατλαντικού Συμβουλίου.
Ο Μπάιντεν θέλει αλλά ίσως δεν μπορεί
Σύμφωνα με πηγή που γνωρίζει το θέμα, ο Μπάιντεν μπορεί να αποφασίσει μια πιο μετριοπαθή πρωτοβουλία που θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη χάραξη μιας πορείας προς μια ενδεχόμενη επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Οι συνεργάτες του Μπάιντεν αναγνωρίζουν ότι ο Νετανιάχου και ο ακροδεξιός συνασπισμός του, ο οποίος έχει απορρίψει την ιδέα της παλαιστινιακής κρατικής υπόστασης, δεν έχει μεγάλη όρεξη για νέες συνομιλίες.
Επίσης, καθώς ο Μπάιντεν επιδιώκει την επανεκλογή του το επόμενο έτος, μπορεί να είναι απρόθυμος να αποξενώσει τους φιλοϊσραηλινούς ψηφοφόρους, αν φανεί ότι πιέζει τον Νετανιάχου για παραχωρήσεις προς τους Παλαιστίνιους.
Οι κόκκινες γραμμές της Ουάσινγκτον στη Γάζα
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν, σε ομιλία του την περασμένη εβδομάδα στο Τόκιο, εξήγησε τις κόκκινες γραμμές της Ουάσινγκτον στη Γάζα, λέγοντας ότι η κυβέρνηση είναι αντίθετη στον αναγκαστικό εκτοπισμό των Παλαιστινίων από το έδαφος, σε οποιαδήποτε μείωση του μεγέθους του, στην κατοχή του ή στον αποκλεισμό του από το Ισραήλ. Είπε επίσης ότι δεν θα μπορούσε να γίνει πλατφόρμα για την τρομοκρατία.
Ο Μπλίνκεν έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι η Ουάσινγκτον θα ήθελε να δει μια “αναζωογονημένη” ΠΑ να διοικεί τελικά τη Λωρίδα της Γάζας και η διακυβέρνησή της να ενοποιείται με τη Δυτική Όχθη. Υπό τον Αμπάς – ο οποίος διοικεί την Αρχή από το 2005 – η αξιοπιστία της έχει μειωθεί καθώς η υπόσχεση για μια πορεία προς μια λύση δύο κρατών που περιγράφεται στις ειρηνευτικές συμφωνίες του Όσλο του 1993 έχει εξασθενήσει.
Αυτή η δυναμική πρέπει να αλλάξει, λένε Αμερικανοί αξιωματούχοι. Ορισμένοι διπλωμάτες δήλωσαν ότι είναι δυνατή μια αλλαγή ηγεσίας εντός της ΠΑ, με τον Αμπάς να παραμένει ίσως σε τιμητικό ρόλο.Ένα άλλο βήμα που συζητείται είναι η ανάθεση στην ΠΑ βασικού ρόλου στη διανομή μεταπολεμικής βοήθειας στη Γάζα για την αναζωογόνηση της νομιμότητάς της, δήλωσε ανώτερος Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Πως θα επιστρέψει η Παλαιστινιακή Αρχή στη Γάζα
Ερωτηθείς σχετικά με τις συζητήσεις, ανώτερος αξιωματούχος της ΠΑ δήλωσε ότι η επιστροφή της Αρχής στη Γάζα είναι το μόνο αποδεκτό σενάριο και ότι αυτό συζητείται με τις ΗΠΑ και άλλες δυτικές δυνάμεις. Αρνήθηκε να σχολιάσει την πρόταση ότι ο Νταχλάν ή άλλοι θα μπορούσαν να ηγηθούν μιας παλαιστινιακής κυβέρνησης.
Ορισμένοι ανώτεροι Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Mohammad Shtayyeh, έχουν δηλώσει ότι η Παλαιστινιακή Αρχή δεν θα επιστρέψει στην εξουσία στη Γάζα με τα ισραηλινά τανκς.
Μια πρόταση για μια διετή μεταβατική διοίκηση τεχνοκρατών στη Γάζα με την υποστήριξη των δυνάμεων του ΟΗΕ και των αραβικών δυνάμεων έχει διατυπωθεί από δυτικούς εταίρους και ορισμένα κράτη της Μέσης Ανατολής, δήλωσαν διπλωμάτες. Αλλά υπάρχει αντίσταση από βασικές αραβικές κυβερνήσεις – συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου – στο να εμπλακούν σε αυτό που θεωρούν τέλμα στη Γάζα, είπαν οι διπλωμάτες.
Οι περιφερειακές δυνάμεις φοβούνται ότι οι όποιες αραβικές δυνάμεις αναπτυχθούν στη Γάζα μπορεί να χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν βία εναντίον των Παλαιστινίων και κανένα αραβικό έθνος δεν θέλει ο στρατός του να βρεθεί σε αυτή τη θέση.
Η επιλογή του ηγέτη θα είναι περίπλοκη
Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε ότι η επιλογή του ηγέτη θα είναι περίπλοκη, καθώς οι περιφερειακοί παράγοντες έχουν ο καθένας τα δικά του φαβορί και συμφέροντα. Τελικά, η Ουάσινγκτον θα ρίξει την τύχη της σε οποιονδήποτε ηγέτη κερδίσει την υποστήριξη του παλαιστινιακού λαού και των περιφερειακών συμμάχων της, καθώς και του Ισραήλ.
“Είναι σαφές ότι χρειάζεται απεγνωσμένα μια αναζωογόνηση της παλαιστινιακής ηγεσίας, αλλά το να φτάσουμε ξανά εκεί είναι πολύ δύσκολο πράγμα”, δήλωσε ο Joost R. Hiltermann, διευθυντής του προγράμματος για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική της International Crisis Group. Είπε ότι τα αραβικά έθνη θα μπορούσαν να ασκήσουν βέτο σε οποιονδήποτε υποψήφιο δεν τους αρέσει και η Χαμάς – η οποία έχει παρουσιαστεί ως ο υπέρμαχος της παλαιστινιακής ανεξαρτησίας – θα κέρδιζε πιθανότατα κάθε εκλογή.
- Το διακύβευμα είναι υψηλό με την πιθανότητα η σύγκρουση να επεκταθεί στην κατεχόμενη από το Ισραήλ Δυτική Όχθη και πέρα από το Ισραήλ.
Ο κίνδυνος της ανάφλεξης και οι ΗΠΑ
Σύμφωνα με Άραβες αξιωματούχους και διπλωμάτες, από την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003 δεν έχει υπάρξει τόσο εκτεταμένη ανησυχία για στρατιωτική δράση πουμπορεί να οδηγήσει σε ανάφλεξη σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Ό,τι κι αν αποφασίσει να κάνει διπλωματικά ο Μπάιντεν, οι συνεργάτες του λένε ότι δεν τον ενδιαφέρει να εμπλακούν οι ΗΠΑ σε άμεσο στρατιωτικό ρόλο στη σύγκρουση, εκτός αν απειλούνται τα συμφέροντα ασφαλείας της ίδιας της Αμερικής από το Ιράν ή τους περιφερειακούς εντολοδόχους του.
“Δεν υπάρχουν σχέδια ή προθέσεις να τοποθετηθούν αμερικανικά στρατιωτικά στρατεύματα στο έδαφος της Γάζας, τώρα ή στο μέλλον”, δήλωσε ο εκπρόσωπος εθνικής ασφάλειας του Λευκού Οίκου Τζον Κίρμπι στους δημοσιογράφους αυτόν τον μήνα.
- Με πληροφορίες από το Reuters
