Εδώ και μερικές εβδομάδες, αλλά ειδικά από τα ξημερώματα της Παρασκευής όταν ΗΠΑ και Βρετανία βομβάρδισαν θέσεις τους στην Υεμένη, στο επίκεντρο της επικαιρότητας βρίσκονται οι αντάρτες Χούθι, που από τη δεκαετία του 1990 δρουν στην Υεμένη, στο νότιο άκρο της Αραβικής Χερσονήσου.
Η αρχή
Το κίνημα των Χούθι, γνωστό και ως Ανσάρ Αλλάχ (Υποστηρικτές του Θεού), είναι η μία πλευρά του εμφυλίου πολέμου στην Υεμένη που μαίνεται εδώ και σχεδόν μια δεκαετία. Εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1990, όταν ο ηγέτης τους, Χουσεΐν αλ-Χούθι, ξεκίνησε το “Believing Youth” (πιστή νεολαία), ένα θρησκευτικό κίνημα αναβίωσης του ζαϊντισμού, ένα αιωνόβιο παρακλάδι του σιιτικού Ισλάμ.
Οι Ζαϊντί κυβέρνησαν την Υεμένη για αιώνες, αλλά περιθωριοποιήθηκαν υπό το σουνιτικό καθεστώς που ανέβηκε στην εξουσία μετά τον εμφύλιο πόλεμο του 1962. Το κίνημα του Αλ-Χούθι ιδρύθηκε για να εκπροσωπήσει τους ζαϊντίτες και να αντισταθεί στον ριζοσπαστικό σουνιτισμό, ιδιαίτερα στις ιδέες του γουαχαμπισμού από τη Σαουδική Αραβία. Οι στενότεροι οπαδοί του έγιναν γνωστοί ως Χούθι.
Ο Αλί Αμπντουλάχ Σάλεχ, ο πρώτος πρόεδρος της Υεμένης μετά την ενοποίηση της Βόρειας και της Νότιας Υεμένης το 1990, υποστήριξε αρχικά τα μέλη της Πιστής Νεολαίας. Αλλά καθώς η δημοτικότητα του κινήματος μεγάλωνε και η αντικυβερνητική ρητορική οξύνθηκε, έγινε απειλή για τον Σάλεχ. Τα πράγματα έφτασαν στο αποκορύφωμα το 2003, όταν ο Σάλεχ υποστήριξε την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, στην οποία πολλοί Υεμενίτες αντιτάχθηκαν.
Ο εμφύλιος
Για τον αλ Χούθι, το ρήγμα ήταν μια ευκαιρία. Αρπάζοντας την ευκαιρία που προέβαλε η δημόσια οργή, οργάνωσε μαζικές διαδηλώσεις. Μετά από μήνες αναταραχής, ο Σάλεχ εξέδωσε ένταλμα σύλληψής του. Ο Αλ Χούθι σκοτώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2004 από τις δυνάμεις της Υεμένης, αλλά το κίνημά του συνεχίστηκε. Η στρατιωτική πτέρυγα των Χούθι μεγάλωσε καθώς περισσότεροι μαχητές εντάχθηκαν σε αυτή. Ενθαρρυμένοι από τις πρώτες διαδηλώσεις της Αραβικής Άνοιξης το 2011, πήραν τον έλεγχο της βόρειας επαρχίας Σααντά και ζήτησαν τον τερματισμό του καθεστώτος Σάλεχ.
Ο Σαλέχ συμφώνησε το 2011 να παραδώσει την εξουσία στον αντιπρόεδρό του Αμπντ-Ραμπού Μανσούρ Χάντι, αλλά αυτή η κυβέρνηση δεν ήταν πιο δημοφιλής. Οι Χούθι χτύπησαν ξανά το 2014, παίρνοντας τον έλεγχο τμημάτων της Σαναά, της πρωτεύουσας της Υεμένης, προτού τελικά εισβάλουν στο προεδρικό μέγαρο στις αρχές του επόμενου έτους. Ο Χάντι κατέφυγε στη Σαουδική Αραβία, η οποία ξεκίνησε πόλεμο κατά των Χούθι κατόπιν αιτήματός του τον Μάρτιο του 2015.
Αυτό που αναμενόταν να ήταν μια γρήγορη εκστρατεία κράτησε χρόνια: τελικά υπογράφηκε εκεχειρία το 2022. Έληξε μετά από έξι μήνες, αλλά οι εμπλεκόμενες πλευρές δεν συνέχισαν τον πλήρους κλίμακας πόλεμο. Τα Ηνωμένα Έθνη δήλωσαν ότι ο πόλεμος στην Υεμένη έχει μετατραπεί σε μια από τις χειρότερες και πιο πολύνεκρες ανθρωπιστικές κρίσεις στον κόσμο. Σχεδόν 250.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ.
Άξονας με Ιράν
Οι Χούθι υποστηρίζονται από το Ιράν, το οποίο άρχισε να αυξάνει τη βοήθειά του προς την ομάδα το 2014 καθώς κλιμακώθηκε ο εμφύλιος πόλεμος και καθώς εντάθηκε ο ανταγωνισμός του με τη Σαουδική Αραβία. Το Ιράν παρείχε στην ομάδα όπλα και τεχνολογία, μεταξύ άλλων, για θαλάσσιες νάρκες, βαλλιστικούς πυραύλους και πυραύλους κρουζ και μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα (UAVs ή drones), σύμφωνα με έκθεση του 2021 από το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών.
Οι Χούθι αποτελούν μέρος του λεγόμενου “Άξονα Αντίστασης” του Ιράν – μια αντι-Ισραηλινή και αντιδυτική συμμαχία περιφερειακών πολιτοφυλακών που υποστηρίζονται από την Ισλαμική Δημοκρατία. Μαζί με τη Χαμάς στη Γάζα και τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, οι Χούθι είναι μία από τις τρεις εξέχουσες πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν που έχουν εξαπολύσει επιθέσεις στο Ισραήλ τις τελευταίες εβδομάδες.
Τα όπλα των Χούθι
Αμερικανοί αξιωματούχοι διαπιστώνουν διαρκείς βελτιώσεις στο βεληνεκές, την ακρίβεια και τη καταστροφική ισχύ των εγχώριων πυραύλων των Χούθι. Αρχικά, τα εγχώρια όπλα των Χούθι συναρμολογήθηκαν σε μεγάλο βαθμό με ιρανικά εξαρτήματα που μεταφέρθηκαν λαθραία στην Υεμένη σε κομμάτια, δήλωσε στο CNN προηγουμένως ένας αξιωματούχος που γνωρίζει τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ. Αλλά έχουν κάνει προοδευτικές τροποποιήσεις που έχουν προσθέσει μεγάλες συνολικές βελτιώσεις.
Σε μια νέα εξέλιξη, οι Χούθι χρησιμοποίησαν βαλλιστικούς πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς κατά του Ισραήλ, εκτοξεύοντας πολλούς από αυτούς στη νότια περιοχή του Ισραήλ, Εϊλάτ, στις αρχές Δεκεμβρίου, την οποία το Ισραήλ είπε ότι αναχαίτισε. Ενώ οι Χούθι μπορεί να μην αποτελούν σοβαρή απειλή για το Ισραήλ, η τεχνολογία τους μπορεί να προκαλέσει όλεθρο στην Ερυθρά Θάλασσα. Έχουν χρησιμοποιήσει drone και πυραύλους κατά πλοίων, ωθώντας το USS Carney, ένα πολεμικό πλοίο στην Ερυθρά Θάλασσα, να ανταποκριθεί σε κλήσεις κινδύνου.
Οι αντάρτες, που στηρίζονται από το Ιράν, έχουν ενισχύσει τις στρατιωτικές τους ικανότητες από το 2014, όταν άρχισαν να καταλαμβάνουν μεγάλες περιοχές της Υεμένης, και πλέον διαθέτουν πυραύλους και drones που εν μέρει είναι κατασκευασμένα από ιρανικά υλικά ή εξαρτήματα.
-
Βαλλιστικοί πύραυλοι
Στο οπλοστάσιο των Χούθι περιλαμβάνονται πύραυλοι Typhoon, μια τροποποιημένη εκδοχή των ιρανικών βαλλιστικών πυραύλων Qadr, με βεληνεκές 1.600 με 1.900 χιλιόμετρα, εξηγεί ο Φαμπιάν Χινζ ειδικός εξοπλισμών στο International Institute for Strategic Studies. Σε δοκιμές που πραγματοποίησε το 2016 το Ιράν οι πύραυλοι αυτοί έπληξαν στόχους σε απόσταση 1.400 χιλιομέτρων. Ο Μοχάμεντ Αλμπάσα, ειδικός στον όμιλο Navanti με έδρα κοντά στην Ουάσινγκτον, διευκρίνισε ότι οι αντάρτες παρουσίασαν τους Typhonn λίγες μόνο εβδομάδες πριν την επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ, στις 7 Οκτωβρίου.
-
Πύραυλοι κρουζ
Οι Χούθι διαθέτουν επίσης τροποποιημένες εκδοχές των ιρανικών πυραύλων κρουζ Qods. με βεληνεκές περίπου 1.650 χιλιόμετρα. Το 2022 οι Χούθι ανακοίνωσαν ότι οι Qods τους έπληξαν πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στο Αμπού Ντάμπι, πρωτεύουσα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, 1.126 χιλιόμετρα βόρεια της Υεμένης. Οι πύραυλοι αυτοί είχαν ήδη χρησιμοποιηθεί από τους Χούθι σε πλήγματα εναντίον εγκαταστάσεων στη Σαουδική Αραβία. Εμιράτα και Σαουδική Αραβία είναι μέλη του στρατιωτικού συνασπισμού που στηρίζει την κυβέρνηση της Υεμένης έναντι των Χούθι από το 2015.
-
UAVs
Η Σαουδική Αραβία και οι ΗΠΑ κατηγορούν το Ιράν ότι προσφέρει στρατιωτικό εξοπλισμό στους Χούθι, κάτι που η Τεχεράνη διαψεύδει. Οι αντάρτες δηλώνουν ότι κατασκευάζουν μόνοι τους UAVs, για τα οποία, σύμφωνα με ειδικούς, χρησιμοποιούν ιρανικά εξαρτήματα τα οποία εισάγουν παρανόμως. Εξάλλου οι Χούθι διαθέτουν επιθετικά drone Shahed-136 βεληνεκούς 2.000 χιλιομέτρων, τα οποία χρησιμοποιεί και η Ρωσία στον πόλεμό της εναντίον της Ουκρανίας. Το οπλοστάσιό τους περιλαμβάνει τα Samad-3, τα οποία μπορούν να μεταφέρουν εκρηκτικά βάρους 18 κιλών και έχουν βεληνεκές περίπου 1.600 χιλιόμετρα. Με αυτά τα drone έχουν ήδη στοχοθετήσει τα Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία, σύμφωνα με ειδικούς. Τα drone αυτά, τα οποία οδηγούνται από GPS, “πετούν αυτόνομα ακολουθώντας τη διαδρομή που τους έχει οριστεί” προς τον στόχο τους, είχε αναφέρει το 2020 το Center for Strategic and International Studies.
Στοχεύοντας πλοία…
Ενώ, μέσω ενός συνδυασμού γεωγραφίας και τεχνολογίας, οι Χούθι μπορεί να στερούνται τις δυνατότητες της Χαμάς και της Χεζμπολάχ, τα χτυπήματά τους σε εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα. Η παγκόσμια οικονομία έχει λάβει μια σειρά από οδυνηρές υπενθυμίσεις για τη σημασία αυτού του στενού τμήματος της θάλασσας, που εκτείνεται από τα στενά Μπαμπ-ελ-Μαντέμπ στα ανοιχτά της Υεμένης έως τη Διώρυγα του Σουέζ στη βόρεια Αίγυπτο, και μέσω της οποίας το 12% παγκόσμιες εμπορικές ροές, συμπεριλαμβανομένου του 30% της παγκόσμιας κυκλοφορίας εμπορευματοκιβωτίων.
Εκφράζονται φόβοι ότι οι επιθέσεις των Χούθι με UAVs και πυραύλους εναντίον εμπορικών πλοίων, που γίνονται σχεδόν καθημερινά από τις 9 Δεκεμβρίου, θα μπορούσαν να προκαλέσουν ακόμη μεγαλύτερο σοκ στην παγκόσμια οικονομία. Τέσσερις από τις πέντε μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες του κόσμου – Maersk, Hapag-Lloyd, CMA CGM Group και Evergreen – μαζί με πετρελαϊκούς γίγαντες όπως η BP έχουν σταματήσει τη ναυτιλία μέσω της Ερυθράς Θάλασσας εν μέσω φόβων για επιθέσεις των Χούθι – κινήσεις που προκάλεσαν άνοδο των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.
…Και το Ισραήλ
Οι επιθέσεις θα μπορούσαν να αναγκάσουν τα πλοία να ακολουθήσουν μια πολύ μεγαλύτερη διαδρομή γύρω από την Αφρική και να προκαλέσουν αύξηση του κόστους ασφάλισης. Οι εταιρείες θα μπορούσαν να μετακυλίσουν το αυξημένο κόστος της μεταφοράς των προϊόντων τους στους καταναλωτές, αυξάνοντας ξανά τις τιμές σε μια εποχή που οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο αγωνίζονται να δαμάσουν τον πληθωρισμό μετά την πανδημία.
Τα χτυπήματα των Χούθι θα μπορούσαν να έχουν σκοπό να προκαλέσουν οικονομική κρίση στους συμμάχους του Ισραήλ, με την ελπίδα ότι θα το πιέσουν να σταματήσει τους βομβαρδισμούς στη Γάζα. Η υπεράσπιση της παλαιστινιακής υπόθεσης θα μπορούσε επίσης να είναι μια προσπάθεια να αποκτήσουν νομιμότητα στο εσωτερικό και στην περιοχή καθώς επιδιώκουν να ελέγξουν τη βόρεια Υεμένη. Θα μπορούσε επίσης να τους δώσει το πάνω χέρι ενάντια στους Άραβες αντιπάλους τους, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τους οποίους κατηγορούν ότι είναι υποχείρια των ΗΠΑ και του Ισραήλ.
