Στην Ούασινγκτον πετά το μπαλάκι το Ριάντ, όσον αφορά στη βελτίωση των σχέσεων της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ, ζητώντας από τις ΗΠΑ να βάλουν υπό την αμυντική τους αιγίδα το βασίλειο, αλλά και παρακάμπτοντας τα αιτήματά τους σχετικά με το Παλαιστινιακό.
Σύμφωνα με αποκλειστικό ρεπορτάζ του Reuters, η Σαουδική Αραβία θέτει ως προϋπόθεση ένα στρατιωτικό σύμφωνο που θα απαιτεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες να υπερασπιστούν το βασίλειο, σε αντάλλαγμα για την κανονικοποίηση των σχέσεων με το Ισραήλ και δηλώνει ότι δεν θα καθυστερήσει μια συμφωνία ακόμη και αν το Ισραήλ δεν προσφέρει σημαντικές παραχωρήσεις στους Παλαιστίνιους στην προσπάθειά τους για κρατική υπόσταση, δήλωσαν τρεις περιφερειακές πηγές που γνωρίζουν τις συνομιλίες.
Δεσμεύσεις
Το σύμφωνο αυτό μπορεί να υπολείπεται των “σκληρών”, τύπου ΝΑΤΟ, αμυντικών εγγυήσεων που αρχικά επιδίωκε το βασίλειο όταν το θέμα συζητήθηκε για πρώτη φορά μεταξύ του πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και του Τζο Μπάιντεν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Αμερικανού προέδρου στη Σαουδική Αραβία τον Ιούλιο του 2022. Αντ’ αυτού, αμερικανική πηγή δήλωσε ότι θα μπορούσε να μοιάζει με τις συνθήκες που έχει η Ουάσινγκτον με ασιατικά κράτη ή, αν αυτό περνούσε από το Κογκρέσο, θα μπορούσε να είναι παρόμοια με μια συμφωνία των ΗΠΑ με το Μπαχρέιν, όπου εδρεύει ο 5ος Στόλος του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού.
Μια τέτοια συμφωνία δεν θα χρειαζόταν την υποστήριξη του Κογκρέσου. Η Ουάσινγκτον θα μπορούσε επίσης να γλυκάνει οποιαδήποτε συμφωνία με τον χαρακτηρισμό της Σαουδικής Αραβίας ως μείζονος μη ΝΑΤΟϊκού συμμάχου, καθεστώς που έχει ήδη δοθεί στο Ισραήλ, δήλωσε η αμερικανική πηγή. Αλλά όλες οι πηγές δήλωσαν ότι η Σαουδική Αραβία δεν θα συμβιβαζόταν με λιγότερες από δεσμευτικές διαβεβαιώσεις για την προστασία των ΗΠΑ εάν αντιμετώπιζε επίθεση, όπως τα πυραυλικά πλήγματα στις 14 Σεπτεμβρίου 2019 στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της που ταρακούνησαν τις παγκόσμιες αγορές. Το Ριάντ και η Ουάσινγκτον κατηγόρησαν το Ιράν, αν και η Τεχεράνη αρνήθηκε ότι είχε ρόλο.
Αναδιαμόρφωση της Μέσης Ανατολής
Συμφωνίες που θα έδιναν στον μεγαλύτερο εξαγωγέα πετρελαίου στον κόσμο προστασία από τις ΗΠΑ με αντάλλαγμα την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ θα αναδιαμόρφωναν τη Μέση Ανατολή φέρνοντας κοντά δύο μακροχρόνιους εχθρούς και δεσμεύοντας το Ριάντ με την Ουάσινγκτον μετά την επέλαση της Κίνας στην περιοχή. Για τον Μπάιντεν, θα ήταν μια διπλωματική νίκη που θα μπορούσε να καυχηθεί πριν από τις αμερικανικές εκλογές του 2024. Από την άλλη, οι Παλαιστίνιοι θα μπορούσαν να πετύχουν την ελάφρυνση ορισμένων ισραηλινών περιορισμών, αλλά τέτοιες κινήσεις θα υπολείπονταν των φιλοδοξιών τους για ένα κράτος.
Όπως και με άλλες αραβοϊσραηλινές συμφωνίες που έχουν συναφθεί κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, το βασικό αίτημα των Παλαιστινίων για κρατική υπόσταση θα έμενε σε δεύτερη μοίρα, δήλωσαν οι τρεις περιφερειακές πηγές που γνωρίζουν τις συνομιλίες. “Η εξομάλυνση θα γίνει μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας. Εάν οι Παλαιστίνιοι αντιταχθούν σε αυτήν, το βασίλειο θα συνεχίσει την πορεία του“, δήλωσε μία από τις περιφερειακές πηγές. “Η Σαουδική Αραβία υποστηρίζει ένα ειρηνευτικό σχέδιο για τους Παλαιστίνιους, αλλά αυτή τη φορά ήθελε κάτι για τη Σαουδική Αραβία, όχι μόνο για τους Παλαιστίνιους“. Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε ότι οι παράμετροι ενός αμυντικού συμφώνου ακόμη επεξεργάζονται, προσθέτοντας ότι αυτό που συζητείται “δεν θα ήταν μια συμμαχική συνθήκη ή κάτι τέτοιο … Θα ήταν μια αμοιβαία αμυντική κατανόηση, λιγότερο από μια πλήρη συνθήκη“.
Τα πρότυπα
Ο αξιωματούχος είπε ότι θα μοιάζει περισσότερο με τη σχέση των ΗΠΑ με το Ισραήλ, το οποίο λαμβάνει τα πιο προηγμένα αμερικανικά όπλα και πραγματοποιεί κοινές ασκήσεις αεροπορίας και πυραυλικής άμυνας. Μια πηγή στην Ουάσινγκτον που γνωρίζει τις συζητήσεις δήλωσε ότι ο διάδοχος του θρόνου στο Ριάντ ζήτησε μια συνθήκη τύπου ΝΑΤΟ, αλλά δήλωσε ότι η Ουάσινγκτον ήταν απρόθυμη να προχωρήσει τόσο μακριά όσο η δέσμευση του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με την οποία μια επίθεση σε έναν σύμμαχο θεωρείται επίθεση σε όλους.
Η πηγή είπε ότι οι βοηθοί του Μπάιντεν θα μπορούσαν να εξετάσουν ένα σύμφωνο κατά το πρότυπο εκείνων με την Ιαπωνία και άλλους ασιατικούς συμμάχους, σύμφωνα με το οποίο οι ΗΠΑ δεσμεύονται για στρατιωτική υποστήριξη, αλλά είναι λιγότερο σαφές για το αν θα αναπτυχθούν αμερικανικά στρατεύματα. Ωστόσο, η πηγή δήλωσε ότι ορισμένοι Αμερικανοί νομοθέτες θα μπορούσαν να αντισταθούν σε ένα τέτοιο σύμφωνο. Ένα άλλο πρότυπο, το οποίο δεν θα χρειαζόταν έγκριση από το Κογκρέσο, θα ήταν η συμφωνία που υπογράφηκε με το Μπαχρέιν στις 13 Σεπτεμβρίου, στην οποία οι ΗΠΑ δεσμεύονται να “αποτρέψουν και να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε εξωτερική επίθεση“, αλλά δήλωσαν επίσης ότι οι δύο κυβερνήσεις θα διαβουλευτούν για να καθορίσουν ποια, αν υπάρξει, δράση θα αναληφθεί.
Η δεύτερη εναλλακτική
Η πηγή στην Ουάσινγκτον δήλωσε ότι η Σαουδική Αραβία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως σημαντικός μη ΝΑΤΟϊκός σύμμαχος, ένα βήμα που εξετάζεται εδώ και καιρό. Το καθεστώς αυτό, το οποίο έχουν αρκετά αραβικά κράτη, όπως η Αίγυπτος, συνοδεύεται από μια σειρά από οφέλη, όπως η εκπαίδευση. Η δεύτερη από τις πηγές ανέφερε ότι το Ριάντ υποχωρεί σε ορισμένες απαιτήσεις για να βοηθήσει στην εξασφάλιση μιας συμφωνίας, μεταξύ άλλων όσον αφορά τα σχέδιά του για την πολιτική πυρηνική τεχνολογία. Η πηγή δήλωσε ότι η Σαουδική Αραβία ήταν έτοιμη να υπογράψει το τμήμα 123 του νόμου των ΗΠΑ για την ατομική ενέργεια, που θεσπίζει ένα πλαίσιο για την ειρηνική πυρηνική συνεργασία των ΗΠΑ, μια κίνηση που το Ριάντ είχε προηγουμένως αρνηθεί να κάνει.
Η πηγή δήλωσε ότι το βασίλειο ήταν έτοιμο να δεχτεί ένα σύμφωνο που δεν αντιστοιχούσε σε μια εγγύηση του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, αλλά δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θα έπρεπε να δεσμευτούν ότι θα προστατεύσουν τη Σαουδική Αραβία σε περίπτωση επίθεσης στο έδαφός της. Η πηγή είπε επίσης ότι μια συμφωνία θα μπορούσε να είναι παρόμοια με τη συμφωνία του Μπαχρέιν, αλλά με επιπλέον δεσμεύσεις. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου χαιρέτισε την πιθανότητα μιας “ιστορικής” ειρήνης με τη Σαουδική Αραβία, την καρδιά του Ισλάμ. Αλλά για να εξασφαλίσει το βραβείο, ο Νετανιάχου πρέπει να κερδίσει την έγκριση των κομμάτων του ακροδεξιού συνασπισμού του, τα οποία απορρίπτουν κάθε παραχώρηση προς τους Παλαιστίνιους.
Τι θα γίνει με τους Παλαιστίνιους
Ο μπιν Σαλμάν δήλωσε σε συνέντευξή του στο Fox News αυτόν τον μήνα ότι το βασίλειο κινείται σταθερά πιο κοντά στην εξομάλυνση των δεσμών με το Ισραήλ. Μίλησε για την ανάγκη το Ισραήλ να “διευκολύνει τη ζωή των Παλαιστινίων”, αλλά δεν έκανε καμία αναφορά στην παλαιστινιακή κρατική υπόσταση. Παρ’ όλα αυτά, διπλωμάτες και άλλες πηγές δήλωσαν ότι ο διάδοχς επέμενε σε κάποιες δεσμεύσεις από το Ισραήλ για να δείξει ότι δεν εγκαταλείπει τους Παλαιστίνιους και ότι επιδιώκει να κρατήσει την πόρτα ανοιχτή για μια λύση δύο κρατών. Αυτές περιλαμβάνουν την απαίτηση από το Ισραήλ να μεταβιβάσει ορισμένα εδάφη που ελέγχονται από το Ισραήλ στη Δυτική Όχθη στην Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ), να περιορίσει τη δραστηριότητα των εβραϊκών οικισμών και να σταματήσει κάθε βήμα για την προσάρτηση τμημάτων της Δυτικής Όχθης.
Το Ριάντ έχει επίσης υποσχεθεί οικονομική βοήθεια στην ΠΑ, δήλωσαν οι διπλωμάτες και οι πηγές. Ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς δήλωσε ότι οποιαδήποτε συμφωνία πρέπει να αναγνωρίζει το δικαίωμα των Παλαιστινίων σε κράτος εντός των συνόρων του 1967, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, και να σταματήσει την ισραηλινή εποικιστική δόμηση. Ωστόσο, όλες οι πηγές δήλωσαν ότι μια σαουδαραβική-ισραηλινή συμφωνία είναι απίθανο να αντιμετωπίσει αυτά τα φλέγοντα ζητήματα. Ο Νετανιάχου έχει πει ότι οι Παλαιστίνιοι δεν θα πρέπει να έχουν δικαίωμα βέτο σε οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία.
Το ζήτημα του Κογκρέσου
Ωστόσο, ακόμη και αν οι ΗΠΑ, το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία συμφωνήσουν, το να κερδίσουν την υποστήριξη των νομοθετών στο αμερικανικό Κογκρέσο παραμένει πρόκληση. Ρεπουμπλικάνοι αλλά και Δημοκρατικοί νομοθέτες έχουν καταγγείλει στο παρελθόν το Ριάντ για τη στρατιωτική του επέμβαση στην Υεμένη, τις κινήσεις του για τις τιμές του πετρελαίου και τον ρόλο του στη δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι, ο οποίος εργαζόταν για την Washington Post, το 2018. Ο μπιν Σαλμάν αρνήθηκε ότι διέταξε τη δολοφονία. “Αυτό που είναι σημαντικό για τη Σαουδική Αραβία είναι ο Μπάιντεν να εγκρίνει το σύμφωνο από το Κογκρέσο“, δήλωσε η πρώτη πηγή, επισημαίνοντας τις παραχωρήσεις που έκανε το Ριάντ για να εξασφαλίσει μια συμφωνία.
Για τον Μπάιντεν, μια συμφωνία που θα οικοδομήσει έναν άξονα ΗΠΑ-Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας θα μπορούσε να βάλει φρένο στη διπλωματική επέλαση της Κίνας μετά τη μεσολάβηση του Πεκίνου για την προσέγγιση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν, το οποίο η Ουάσινγκτον κατηγορεί ότι επιδιώκει πυρηνικά όπλα. Η Τεχεράνη το αρνείται αυτό. “Υπήρχε η αίσθηση ότι οι ΗΠΑ έχουν εγκαταλείψει την περιοχή“, δήλωσε ένας διπλωμάτης. “Φλερτάροντας με την Κίνα, οι Σαουδάραβες ήθελαν να δημιουργήσουν κάποια ανησυχία που θα κάνει τις ΗΠΑ να επανασυνδεθούν. Αυτό πέτυχε“.
