Θυμάστε πριν από μερικά χρόνια που ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, είχε προτείνει στην τότε καγκελάριο της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, τη δημιουργία ενός κοινού ευρωπαϊκού στρατού της ΕΕ; Θυμάστε, επίσης ότι είχε χαρακτηρίσει το ΝΑΤΟ ως «εγκεφαλικά νεκρό»;
Μπορεί και στις δύο περιπτώσεις ο ένοικος του Ελιζέ να «έφαγε τα λόγια του», ωστόσο φαίνεται ότι η ιδέα του ευρωστρατού συνεχίζει να αρέσει σε κάποιους Ευρωπαίους ηγέτες: «Η ΕΕ θα πρέπει να έχει τον δικό της στρατό», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας Αντόνιο Ταγιάνι, ιδρυτικό μέλος τόσο της Ένωσης όσο και του ΝΑΤΟ, σε συνέντευξή του στην ιταλική εφημερίδα La Stampa τον περασμένο μήνα. Ο αξιωματούχος πρότεινε ότι η πολεμική δύναμη θα μπορούσε να συμμετέχει σε ειρηνευτικές αποστολές και στην πρόληψη συγκρούσεων. Σύμφωνα με κάποιες απόψεις, ο ευρωστρατός θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μια επιθετική Ρωσία και άλλες πιθανές απειλές.
Υπάρχει το… ΝΑΤΟ
Ωστόσο, ακόμη και με τον πόλεμο να μαίνεται τώρα στην Ευρώπη και την ώθηση για ισχυρότερη αμυντική συνεργασία σε ολόκληρη την ήπειρο, η πρόταση δεν έχει κερδίσει πολλούς οπαδούς. Κατ’ αρχάς, δεν υπάρχει μεγάλη συναίνεση μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ σχετικά με την ανάγκη μιας τέτοιας δύναμης. «Η δημιουργία αυτής της κοινής άμυνας – ένα απαραίτητο πλαίσιο για την ανάπτυξη ενός “ευρωπαϊκού στρατού” – θα απαιτούσε ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου», ανέφερε το ισπανικό υπουργείο Άμυνας. «Εάν η επίτευξη αυτής της απαίτησης ήταν σχεδόν αδύνατη το 1992, όταν η ΕΕ αποτελούνταν από 12 κράτη μέλη, μια απόφαση από μια ΕΕ 27 ή περισσότερων χωρών στο μέλλον, θα ήταν πολύ δύσκολο να ληφθεί – σε αυτό το πλαίσιο η ιδέα είναι μη ρεαλιστική ή απρόσιτη στο εγγύς μέλλον»”.
Επιπλέον, η Ευρώπη διαθέτει ήδη μια αμυντική δύναμη στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, γεγονός που καθιστά περιττή μια ξεχωριστή δύναμη μόνο για την Ευρώπη, σύμφωνα με τη Δανία, η οποία είναι επίσης μέλος και των δύο οργανισμών. «Το ΝΑΤΟ είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της συλλογικής μας ασφάλειας και η άμυνα παραμένει θέμα εθνικής κυριαρχίας – δεν υπάρχει στρατός του ΝΑΤΟ ή της ΕΕ, αλλά στενή αμυντική συνεργασία μεταξύ των συμμάχων και των κρατών-μελών» ανέφερε σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Άμυνας της Δανίας. «Η Δανία δεν υποστηρίζει τη δημιουργία ενός στρατού της ΕΕ».
Συμπληρωματικά συστήματα
Το ζήτημα αυτό δεν βρίσκεται επίσης στην ατζέντα της Σλοβενίας, δήλωσε αξιωματούχος αρμόδιος για τις στρατηγικές επικοινωνίες στο υπουργείο Άμυνας της χώρας. Στο παρελθόν, μια πρόκληση που αντιμετώπιζε η ΕΕ όσον αφορά την επιτυχή επίτευξη των προτεραιοτήτων του μπλοκ ήταν ότι τα κράτη μέλη τείνουν να εφαρμόζουν τα αμυντικά τους σχέδια σε εθνικό επίπεδο. Η διαπίστωση αυτή επισημάνθηκε στην ετήσια επισκόπηση της έκθεσης για την άμυνα του 2022 που δημοσίευσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας. Το έγγραφο διαπίστωσε επίσης ότι οι περισσότερες χώρες της ΕΕ είναι επίσης μέλη του ΝΑΤΟ και βλέπουν τη στρατιωτική συμμαχία ως τον πρωταρχικό πολυμερή προσανατολισμό τους.
Κατά την άποψη της Πολωνίας, τα δύο αυτά συστήματα θα πρέπει να θεωρούνται συμπληρωματικά και όχι ασύμβατα. «Η Πολωνία δεν παραμελεί τις δράσεις της ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας – [οι δράσεις της ΕΕ] θα πρέπει να γίνουν συμπληρωματικές για να ενισχυθούν οι προσπάθειες του ΝΑΤΟ και να συμβάλουν στη διατλαντική ασφάλεια», ανέφερε το πολωνικό υπουργείο Άμυνας. Αυτό που επισημαίνουν τα κράτη που λένε «όχι» στον ευρωστρατό είναι ότι έχουν δημιουργηθεί άλλες πρωτοβουλίες που θα διαδραματίσουν παρόμοιο ρόλο με αυτόν ενός ευρωπαϊκού στρατού και θα παρέχουν παρόμοιες δυνατότητες.
Άλλου είδους συνεργασίες
Τα υπουργεία της Σλοβενίας, της Ισπανίας και της Πολωνίας επεσήμαναν την δημιουργία της δύναμης ταχείας ανάπτυξης της ΕΕ, η οποία έως το 2025 στοχεύει να επιτρέψει την ταχεία ανάπτυξη μιας αρθρωτής δύναμης έως 5.000 στρατιωτών σε… δύσκολα περιβάλλοντα. Η πρώτη άσκηση της δύναμης αυτής πραγματοποιήθηκε στην Ισπανία τον Οκτώβριο, κατά την οποία εννέα ευρωπαϊκές χώρες συνεισέφεραν 2.800 στρατιωτικούς και εξοπλισμό. Τα συμμετέχοντα κράτη ήταν η Αυστρία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ουγγαρία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Μάλτα, η Πορτογαλία και η Ρουμανία.
Πρόσθετα μέτρα συνεργασίας λαμβάνονται επίσης μεταξύ άλλων κρατών-μελών της ΕΕ μεμονωμένα, όπως τόνισε το πολωνικό Υπουργείο Άμυνας. «Στόχος μας είναι η σύσφιξη της αμυντικής συνεργασίας εντός των χωρών της ΕΕ, κάτι που εκδηλώθηκε στις 30 Ιανουαρίου, όταν ο επικεφαλής του ΥΠΕΘΑ υπέγραψε επιστολή προθέσεων σχετικά με τις διαδικασίες στρατιωτικής αναδιάταξης με τους υπουργούς της Ολλανδίας και της Γερμανίας», αναφέρεται. Το έγγραφο αυτό, αν και διαφέρει από έναν κοινό στρατό, θα διευκολύνει και θα επιταχύνει τη μετακίνηση των συμμαχικών στρατευμάτων στις τρεις χώρες.
