Κάθε εβδομάδα με τον Κώστα Μποτόπουλο
Σε μια βδομάδα κατά την οποία έλαβε χώρα μετάβαση της Ρωσίας στο «στάδιο Γ» του πολέμου (επιστράτευση, ψευτοδημοψηφίσματα και ψευτοανακήρυξη ανεξαρτησίας περιοχών της Ουκρανίας, πυρηνική απειλή, πιθανό σαμποτάζ σε αγωγούς), κάθε άλλο ζήτημα, οικονομικό ή πολιτικό, κανονικά δεν θα είχε σημασία.
Όμως υπήρξαν και μερικά άλλα που δεν μπορούν να περάσουν ασχολίαστα:
- Η χρηματιστηριακή κατάρρευση (ιδίως στις ΗΠΑ),
- η επισημοποίηση του ήξεις-αφήξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με την επιβολή ενεργειακού πλαφόν (όχι στο πλαφόν στο φυσικό αέριο, ναι στο πετρέλαιο),
- η συμπερίληψη της Ελλάδας από αρθρογράφο των συνήθως έγκυρων Financial Times σε ένα από τα «επτά οικονομικά θαύματα του κόσμου»
- και – κατά τη γνώμη μου: κυρίως – η οξύτατη οικονομική και πολιτική κρίση στην οποία εισήλθε η Μεγάλη Βρετανία ελάχιστες μέρες μετά την ανάληψη καθηκόντων από τη νέα της Πρωθυπουργό.
Η συλλογική μυωπία
Σχεδόν όλα αυτά τα γεγονότα μπορούν να θεωρηθούν ότι αναδεικνύουν ένα είδος συλλογικής μυωπίας στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονταν ως τώρα οι παγκόσμιες εξελίξεις και η επιρροή τους στην οικονομία.
Η διαρκής κλιμάκωση της Ρωσίας σε έναν πόλεμο που όλα δείχνουν ότι χάνει, αλλά που ο Προέδρος της αρνείται, με κάθε τίμημα, να παραδεχτεί ότι μπορεί να χάσει, έχει δημιουργήσει μια οριστικά νέα κατάσταση και σε σχέση με την παγκόσμια (αν)ασφάλεια και σε σχέση με την παγκόσμια οικονομία, για την οποία δεν αρκεί πλέον η λέξη «ύφεση», ούτε μέτρα-μερεμέτια, στα οποία είναι παγκόσμιος πρωταθλητής η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η επιβίωση μεγάλων δομικών αδυναμιών
Εντός της νέας αυτής κατάστασης, οι κλασικοί δείκτες, και γενικώς ένας αριθμητικός τρόπος διαπίστωσης της ποιότητας, είναι εντελώς ξεπερασμένοι, όπως αποδεικνύει το ελληνικό παράδειγμα:
- Πράγματι ισχύει ότι υπάρχει καλύτερη οικονομική διαχείριση επί της παρούσας κυβέρνησης και σχετική αναπτυξιακή δυναμική, πράγματα για τα οποία όλοι δικαιούμαστε να χαιρόμαστε, χωρίς, όμως, να ξεχνάμε ή να υποτιμάμε την επιβίωση μεγάλων δομικών αδυναμιών: μια οικονομία που στηρίζεται μόνο στον τουρισμό και τη ναυτιλία, με χαμηλή παραγωγικότητα, σχεδόν ανύπαρκτη αγορά κεφαλαίων, υψηλό παρασιτισμό, αναποτελεσματικότητα και διαφθορά. Το μίγμα της πραγματικότητας καθιστά κάθε αναφορά σε «θαύμα» αναντίστοιχη με τη σοβαρότητα των στιγμών.
Το παραστράτημα που αγγίζει την αυτοκτονία
Μια, ωστόσο, εξέλιξη ξεφεύγει από το παραστράτημα και αγγίζει την αυτοκτονία: πρόκειται για το επίτευγμα –εδώ ίσως η λέξη «θαύμα» κυριολεκτεί- της εντελώς φρέσκιας Βρετανής Πρωθυπουργού να βουτήξει τη χώρα της σε γενικευμένη οικονομική και κοινωνική κρίση με μια μόνη κίνηση: την αναγγελία μιας χωρίς προηγούμενο και χωρίς συναίσθηση της εσωτερικής και διεθνούς πραγματικότητας μείωσης φόρων για τους πλούσιους, που έχει ως αποτέλεσμα μείωση των κρατικών εσόδων, πετσόκομμα των ήδη πετσοκομμένων κοινωνικών παροχών και βύθιση στην ανέχεια.
Η Τράπεζα της Αγγλίας αναγκάστηκε να παρέμβει (αλλά και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να εκφράσει ανησυχία), η ως τώρα υπόγεια (και καταχωμένη λόγω του θανάτου της Βασίλισσας) κοινωνική δυσφορία φούσκωσε, το νόμισμα, το χρηματιστήριο και η αξιοπιστία της κυβέρνησης κατέρρευσαν, ενώ απειλείται άμεσα η μόνη επιτυχία του ανεκδιήγητου (αλλά πιθανώς ήδη ξεπερασμένου ως προς την καταστροφική επίπτωση) Μπόρις Τζόνσον: η «σκληρή» κοινοβουλευτική πλειοψηφία των Συντηρητικών.
Μπροστά σε ένα τέτοιο colpo grosso, η επιστήμη, και πάντως η οικονομική επιστήμη, σηκώνει τα χέρια και η ψυχολογία, χέρι-χέρι με την κακώς νοούμενη «ιδεολογία», δίνουν ίσως το κλειδί: η αγωνία της νέας Πρωθυπουργού να διαφοροποιηθεί, να ξεχωρίσει και να δώσει τα θατσερικά διαπιστευτήρια που κανείς δεν της είχε ζητήσει, την έκαναν όχι μόνο να τα βάλει με τους πολλούς, και με την ίδια τη στοιχειώδη λογική, αλλά να αφήσει τη χώρα της, και όχι μόνο την οικονομία της, γυμνή εν μέσω της χειρότερης θύελλας.
Το ότι θα το πληρώσει στις επόμενες κάλπες είναι ελάχιστη παρηγοριά αλλά, ίσως, κάπως μεγαλύτερο μάθημα.
Κώστας Μποτόπουλος
