Με “ψυχραιμία και προσοχή” παρακολουθεί η Αθήνα τις νέες ρητορικές “ρουκέτες” Ερντογάν που υποστήριξε, σε πανηγυρικό τόνο ενώπιον στρατιωτικού ακροατηρίου, ότι εάν οι τουρκικές δυνάμεις είχαν κινηθεί νοτιότερα το 1974, τότε η Κύπρος μπορεί να ήταν σήμερα ολόκληρη τουρκική. Δηλαδή… “κρίμα που δεν είναι”!
“Αμάν τι χάσαμε…”
Ντελικάτες ισορροπίες, βήμα – βήμα η προσέγγιση
Αυτά επιβεβαιώνουν τις ντελικάτες ισορροπίες στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις και εξηγούν τη βήμα-βήμα προσέγγιση από την πλευρά της Αθήνας, που προφανώς γνωρίζει ότι “ο λύκος δεν έγινε ξαφνικά αρνάκι”.
Έτσι μπορούμε να ερμηνεύσουμε και την ατμόσφαιρα στη συνάντηση (της περασμένης Δευτέρας) ανάμεσα στους δύο υφυπουργούς Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας, Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου και Μπουράκ Ακσαπάρ, που είχε πολύ ευγένεια, πολλές διαφωνίες και κανένα ουσιώδες αποτέλεσμα. Οι δύο αξιωματούχοι διαφώνησαν στην ανταλλαγή oδηγιών προς ναυτιλλομένους σε θάλασσα και αέρα (NAVTEX και NOTAM) σχετικά με ασκήσεις ή σχεδιαζόμενα γυμνάσια, καθώς και στις θρησκευτικές ελευθερίες. Αλλά συμφώνησαν ότι καλό είναι να διατηρηθεί η ατμόσφαιρα των «ήρεμων νερών» στο Αιγαίο κατά το δυνατόν περισσότερο.
Μέχρι που πάνε τα “ήρεμα νερά”
Είναι γνωστό ότι Αθήνα και Άγκυρα προσεγγίζουν διαφορετικά τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Εξωτερικών δηλώνουν προς κάθε (διεθνή) κατεύθυνση ότι η ελληνική κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί για να μη διαταράσσονται οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, προωθεί συνεργασίες σε διάφορους τομείς και έχει αποφασίσει να μη σηκώνει το γάντι στις φραστικές τουλάχιστον προκλήσεις του Ερντογάν, αλλά να συμπεριφέρεται σαν αυτές να μην υπάρχουν. Η Τουρκία έχει σταματήσει εδώ και αρκετούς μήνες τις παραβιάσεις, αν και οι ρητορικές προκλήσεις έχουν αρχίσει ξανά.
Και δεν αφορούν μόνο την Κύπρο – με τις χθεσινές απαράδεκτες δηλώσεις Ερντογάν – αλλά και την Ελλάδα. Δεν έχει διαφύγει λ.χ. της προσοχής κανενός ότι ο Ταγίπ Ερντογάν, μιλώντας σε υποψήφιους του κόμματός του για τις δημοτικές εκλογές στη Σμύρνη, είπε ότι ο αγώνας τους “δεν τελείωσε ρίχνοντας τον εχθρό στη θάλασσα”. Αργότερα τα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας της Τουρκίας αναφέρθηκαν σε «τουρκική» μειονότητα στη Δυτική Θράκη, της οποίας τον αγώνα για αναγνώριση «τουρκικής εθνικής ταυτότητας» θα συνεχίσουν να στηρίζουν.
Τι “εύχεται” ο Ερντογάν
Παράλληλα, ο Τουρκος πρόεδρος δεν φαίνεται να αισθάνεται καλά με τις επαναλαμβανόμενες δηλώσεις από την Αθήνα ότι “η Ελλάδα δεν πρόκειται να συζητήσει ζητήματα που άπτονται της εθνικής κυριαρχίας”. Γιατί προφανώς κάτι άλλο έχει στο νου του για την Ελληνοτουρκική προσέγγιση και δεν αρκείται στην πρόοδο σε οικονομικούς και άλλους τομείς συνεργασίας που προωθεί η Ελλάδα, αφού θεωρεί ότι η Αθήνα “στέλνει έτσι την μπάλα στην εξέδρα”, έχοντας εξασφαλίσει για την ώρα (με την έναρξη του διαλόγου) αυτό που ήταν καυτή της προτεραιότητα: την ηρεμία στο Αιγαίο.
Έτσι, ο Τούρκος πρόεδρος “εύχεται” (δηλαδή πιέζει) το θετικό κλίμα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο «να φέρει συγκεκριμένα αποτελέσματα». Και αυτό κινητοποιεί την Αθήνα που γνωρίζει ότι ο Ερντογάν ξεκίνησε τις συζητήσεις με σκοπό “να καταλήξουν κάπου” και ότι το πράγμα θα φτάσει κάποια στιγμή στα καυτά θέματα που τον απασχολούν. Ιδού μερικά από αυτά:
- αμφισβήτηση του νομίμου και κυριαρχικού δικαιώματος της Ελλάδας, να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια, όπως προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας και όπως έχει πράξει το σύνολο σχεδόν των παράκτιων κρατών της διεθνούς κοινότητας, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης (σε Εύξεινο Πόντο και Ανατολική Μεσόγειο),
- αμφισβήτηση του εύρους του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου,
- αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου,
- απαίτηση της Τουρκίας για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου,
- αμφισβήτηση των θαλάσσιων συνόρων,
- αμφισβήτηση των αρμοδιοτήτων εντός του FIR Αθηνών που ασκεί η Ελλάδα βάσει αποφάσεων του ICAO,
- αμφισβήτηση των αρμοδιοτήτων της Ελλάδας εντός της περιοχής ευθύνης της για θέματα έρευνας και διάσωσης.
Το ραντεβού στην Αγκυρα
Είναι προφανές ότι, με αυτό το μενού της Άγκυρας, ο Ελληνοτουρκικός διάλογος δύσκολα θα “καταλήξει κάπου” στα βασικά, όπως θέλει ο Τούρκος πρόεδρος. Στην Αθήνα θεωρούν ότι ο διάλογος ποτέ δεν έβλαψε κανένα και κυρίως την Ελλάδα που υφίσταται για χρόνια την επιθετική πολιτική της Τουρκίας. Αρκεί, όσο διαρκεί, να διατηρείται η ατμόσφαιρα των «ήρεμων νερών» στο Αιγαίο. Και έτσι, έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε πως θα εξελιχθούν οι επαφές σε επίπεδο κορυφής, με τον κ. Μητσοτάκη να προωθεί τα (κατά τον Ερντογάν) “μικρά” και τον Τούρκο πρόεδρο να πιέζει για τα “μεγάλα”.
Το επόμενο κρίσιμο ραντεβού είναι ανάμεσα στον Έλληνα πρωθυπουργό και τον Ερντογάν στην Αγκυρα, εκτός απροόπτου στις 7-8 Μαΐου. Οι δύο ηγέτες θα συναντηθούν ξανά τον Ιούλιο, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον. Μέχρι τότε θα έχουν πραγματοποιηθεί κάποιοι ακόμη γύροι επαφών ανάμεσα στους υπουργούς Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν, τους υφυπουργούς Κώστα Φραγκογιάννη και Μπουράκ Ακσαπάρ για τη θετική ατζέντα (15 Απριλίου), καθώς επίσης και ο επόμενος γύρος των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) στις 22 Απριλίου.
