Η πρώτη επαφή μεταξύ Ουάσιγκτον – Αγκυρας στην εποχή Μπάιντεν έγινε δια αντιπροσώπων: Ηταν η επαφή δια της τηλεφωνικής επικοινωνίας του εκπροσώπου της τουρκικής προεδρίας Ιμπραίμ Καλίν και του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας του προέδρου Τζο Μπάιντεν, Τζέικ Σάλιβαν. Και για όσους πρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στις δύο πλευρές του Ατλαντικού ήταν μια επαφή που δεν ήταν καλή για τον Ταγίπ Ερντογάν.
Τα τέσσερα μηνύματα του Σάλιβαν στον Καλίν
Εμπειροι διπλωματικοί παράγοντες επισημαίνουν τέσσερα στοιχεία στα οποία στηρίζουν την εκτίμηση αυτή:
- Το γεγονός ότι τόσο στην επίσημη ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας, όσο και σε εκείνη του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ υπήρξε αναφορά στις διερευνητικές συνομιλίες Ελλάδας-Τουρκίας
- Το ότι ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Τζο Μπάιντεν τόνισε την στήριξή του στα σχέδια του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Γκουτέρες για συνέχιση των συνομιλιών για την Κύπρο
- Την ευθεία και σκληρή γλώσσα της αμερικανικής πλευράς για την ρωσο-τουρκική συνεργασία και τους S-400 και, ειδικά, για τον «υπονομευτικό» της ρόλο στην λειτουργία του ΝΑΤΟ
- Την παντελή απουσία από την ανακοίνωση Σάλιβαν οποιασδήποτε αναφοράς σε «στρατηγική» ή έστω «εταιρική σχέση» ΗΠΑ και Τουρκίας.
Τα ελληνοτουρκικά και το κυπριακό
Ως προς το σκέλος των ελληνοτουρκικών και του κυπριακού, οι ίδιοι κύκλοι εκτιμούν πως το γεγονός ότι η Αγκυρα εντάσσει τις διερευνητικές στην αμερικανο-τουρκική ατζέντα επιβεναιώνει την πρόθεσή της να χρησιμοποιήσει τον ελληνοτουρκικό διαλογο ως όχημα κατευνασμού και διεμβολισμού της Δύσης. Το ότι όμως οι διερευνητικές εντάσσονται και στην αμερικανική ατζέντα για την αναταολική Μεσόγειο σηματοδοτεί σαφή πρόθεση πιο ενεργού εμπλοκής των ΗΠΑ στην περιοχή – γεγονός που , υπό προϋποθέσεις, είναι θετικό για την Ελλάδα και, σίγουρα, προοιωνίζεται αυξημένη πίεση προς την Τουρκία.
Στο κυπριακό η παραπομπή Σάλιβαν στις συνομιλίες των Ηνωμένων Εθνών, συνιστά παραπομπή και στις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών. Και, όπως τονίζουν διπλωματικοί παραηρητές, σίγουρα δεν συνιστά δείγμα ότι η Ουάσιγκτον είναι ευτυχής με την λύση των δύο κρατών που μόλις προχθές ξαναέβαλε στο τραπέζι, από τα κατεχόμενα, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Αντιθέτως η νέα πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής στον ΟΗΕ Λίντα Τόμας-Γκρίνφιλν ήταν ξεκάθαρη χθες το βράδυ απαντώντας στον Γερουσιαστή Ρόμπερτ Μενέντεζ και την Επιτροπή Διεθνών Υποθέσεων της Γερουσίας:
- «Οι Ηνωμένες Πολιτείες», είπε, «υποστηρίζουν μια συνολική επίλυση υπό την ηγεσία της Κύπρου για την επανένωση του νησιού στη βάση μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, η οποία θα ωφελήσει όλους τους Κύπριους καθώς και την ευρύτερη περιοχή».
Ο “υπονομευτικός” ρόλος της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ
Στο θέμα του ΝΑΤΟ και των S-400 η τοποθέτηση του νέου Συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ δύσκολα θα μπορούσε να είναι πιο αρνητική για την Τουρκία. Δεδηλωμένος στόχος της Αγκυρας και του Ερντογάν είναι όχι μόνον να μην επεκταθούν, αλλά να αρθούν και οι ήδη υφιστάμενες αμερικανικές κυρώσεις κατά της Τουρκίας για τους S-400 και να ανοίξει η πόρτα επιστροφής της στο πρόγραμμα των F-35. Και, κατά τις πληροφορίες τόσο από την τουρκική όσο και από την αμερικανική πλευρά, το θέμα τέθηκε στην επικοινωνία Καλίν-Σάλιβαν.
Προφανώς, όμως, η τουρκική στόχοι και η τουρκική ατζέντα ουδόλως υπηρετούνται από την δήλωση της εκπροσώπου του Τζέικ Σάλιβαν ότι ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Τζο Μπάιντεν μετέφερε τον Καλίν την «πρόθεση της αμερικανικής κυβέρνησης να ενισχύσει τη διατλαντική ασφάλεια μέσω του ΝΑΤΟ» και εξέφρασε «την ανησυχία της, ότι η απόκτηση από την Τουρκία του ρωσικού πυραυλικού συστήματος εδάφους-αέρος S-400 υπονομεύει τη συνοχή και την αποτελεσματικότητα της συμμαχίας».
Η τουρκική ατζέντα δεν υπηρετείται ούτε από την – μάλλον επιδεικτική – απουσία αναφοράς από την Ουάσιγκτον σε «εταιρική σχέση» μεταξύ των δύο πλευρών. Αντ’ αυτής, η αμερικανική ανακοίνωση περιορίστηκε στην διατύπωση για προώθηση «εποικοδομητικών δεσμών μεταξυ ΗΠΑ-Τουρκίας» και για «διεύρυνση των τομέων συνεργασίας».
Ο Μπάιντεν βάζει τον Ερντογάν στην…. αναμονή
Εν κατακλείδι, η πρώτη επαφή Αγκυρας –Ουπάσιγκτον επί των ημερών Μπάιντεν δεν είναι εκείνη που θα επιθυμούσε ο Ταγίπ Ερντογάν. Αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως ούτε επέκταση των κυρώσεων κατά της Αγκυρας, ούτε πολύ περισσότερο διάρρηξη σχέσεων. Σημαίνει όμως ότι μάλλον επιβεβαιώνονταν όσοι προέβλεπαν πως ο Τζο Μπάιντεν θα αφήσει να περάσει ένα ικανό διάστημα έως ότου αποτιμήσει και επανακαθορίσει το εύρος και την στρατηγική δομή της σχέσης των ΗΠΑ με την Τουρκία. Και μένει να φανεί και για πόσο διάστημα θα αφήσει τον Ερντογάν να περιμένει για μια απ΄ ευθείας επικοινωνία μαζί του – την επικοινωνία που ο τούρκος πρόεδρος διακαώς ζητά από την πρώτη ημέρα ανάληψης των καθηκόντων του νέου προέδρου των ΗΠΑ.
