Κάθε εβδομάδα με τον Κώστα Μποτόπουλο
Ας αφήσουμε για μια βδομάδα τα προεκλογικά μας και ας ασχοληθούμε σήμερα με ένα γεγονός που δεν του αξίζει να περάσει τελείως απαρατήρητο. Πρόκειται, φυσικά, για την επίσημη ανάδειξη της Ινδίας σε πολυπληθέστερη, και ενδεχομένως και δυναμικότερη, χώρα του κόσμου και τη γενική συζήτηση για τη «στιγμή» της Ινδίας στα παγκόσμια πράγματα και την παγκόσμια οικονομία. Σας προλαβαίνω: κι εμάς μάς νοιάζει, και μάλιστα πολύ, η Ινδία κι ας είναι τόσο μακρινή και τόσο διαφορετική. Μάς νοιάζει γιατί αλλάζει τον κόσμο στον οποίο κι εμείς ζούμε και γιατί φωτίζει τα προβλήματα αλλά και τις προκλήσεις αυτού του νέου κόσμου.
Ξεπέρασμα της Κίνας σε πληθυσμό, με περίπου ένα δισεκατομμύριο τετρακόσιες χιλιάδες κατοίκους -μαζί με τα «χωρισμένα στην κούνια» αδέρφια της Πακιστάν και Μπαγκλαντές κοντά στα δυο δισεκατομμύρια. Προεδρία του G-20 και δεύτερος μεγαλύτερος (μετά τη Σαουδική Αραβία) ρυθμόςανάπτυξης χώρας του G-20 για το 2022 (πιθανότατα πρώτος το 2023, σύμφωνα με προβλέψεις του ΔΝΤ). Τέταρτη στον κόσμο σε αριθμό διδακτόρων, ιδίως σε θετικές και τεχνολογικές επιστήμες. Υπ’ αριθμόν ένα πόλος έλξης επενδύσεων παγκοσμίως.
Θα γίνει η πρώτη μεγαλύτερη αγορά του πλανήτη
Ασχέτως του τι αισθήματα προκαλεί, ιδίως στα μερμήγκια, ο ελέφαντας σαρώνει στο πέρασμά του και αυτό δεν μπορεί να είναι τυχαίο ή μόνο οφειλόμενο στον όγκο φαινόμενο. Πόσο μάλλον αν στα αχτύπητα πλεονεκτήματα της δημογραφίας και της ανταγωνιστικότητας προσθέσουμε τη σχεδόν βέβαια διατήρηση αμφότερων για τα επόμενα τριάντα τουλάχιστον χρόνια: ενώ η Κίνα υπολογίζεται ότι θα «χάσει» περίπου το μισό πληθυσμό της ως το 2100, η Ινδία θα συνεχίσει να «μεγαλώνει» ως το 2065 κι έτσι θα γίνει σύντομα η τρίτη σημαντικότερη οικονομία και η πρώτη μεγαλύτερη αγορά του πλανήτη.
Η οικονομική δυναμική αναδεικνύεται και από ορισμένους «λοξούς» δείκτες: ο πληθυσμός είναι νέος (το ¼ του ιλιγγιώδους συνόλου είναι κάτω των 25 ετών), με όχι σπουδαίο μέσο επίπεδο εκπαίδευσης, αλλά βρίσκει εργασία, στην οποία εισέρχονται ολοένα και περισσότερες γυναίκες (23% σήμερα, σε σχέση με 47% παγκοσμίως). Η ανάπτυξη οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις υπηρεσίες, αλλά η έλξη επιχειρήσεων και η έφεση στην τεχνολογία μπορούν γρήγορα να αλλάξουν την εικόνα. Και, αντίθετα από ό,τι για την Κίνα, μιλάμε για μια δημοκρατική χώρα.
Οι δομικές αδυναμίες της Ινδίας
Εδώ, ωστόσο, αρχίζουν τα προβλήματα και οι δομικές αδυναμίες, που θα μπορούσαν, επίσης, αλλά σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση, να αλλάξουν τη δυναμική. Μια δημοκρατία εντελώς ατελής, σεχταριστική, λαϊκιστική, διεφθαρμένη (τέσσερεις στους δέκα αιρετούς αντιμετωπίζουν ποινική δίωξη) και καταπιεστική (ο Πρωθυπουργός Μόντι είναι εξαιρετικά δημοφιλής αλλά και εξαιρετικά επικίνδυνος). Ο ΦαρίντΖακάρια μπορεί να δηλώνει στο CNNότι ο «Μόντι ξύπνησε τον κοιμισμένο γίγαντα», αλλά θα έπρεπε να προσθέσει ότι ο γίγαντας, ξύπνιος, δεν έχει τόσο αγαθές διαθέσεις.
Αλλά και στην εικόνα της ανάπτυξης θα πρέπει να προστεθούν κάποια «σκληρά», και υπό τις δύο έννοιες, δεδομένα. Το ΑΕΠ ανά κάτοικο παραμένει το χαμηλότερο από όλες τις χώρες του G-20. Πάνω από 600 εκατομμύρια Ινδοί βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας. Η εκβιομηχάνιση έχει επιχειρηθεί καμία δεκαπενταριά φορές και έχει κλατάρει άλλες τόσες. Το διοικητικό και το τραπεζικό σύστημα βρίσκονται μερικές επαναστάσεις πίσω. Πάνω από όλα, η Ινδία είναι μια από τις περισσότερο εκτεθειμένες στην κλιματική αλλαγή χώρες του κόσμου. Λεφτά, πιθανώς, υπάρχουν και μπορούν να εισρεύσουν, αλλά είναι πολύ αμφίβολο αν θα πάνε εκεί που περισσότερο ταχρειάζονται η χώρα και οι κάτοικοί της.
Ακόμα και με τέτοια μεγέθη, η ισορροπία εξαρτάται από τους δυο αιώνιους, θα μπορούσαμε να τους αποκαλέσουμε «αριστοτελικούς», άξονες: δικαιοσύνη και δημοκρατία. Η ομορφιά, αλλά και ο σταυρός, της οικονομίας είναι ότι ακολουθεί, δεν υπαγορεύει.
Κώστας Μποτόπουλος
(Κύριες πηγές: Perspectives (analyse econimique et sectorielle du Credit Agricole): “Derriere le moment indien, le paradoxe economique”, 20-4-2023, Foreign Affairs, “Is India’s Rise Inevitable?”, 14-4-2023, Der Spiegel, “A new Superpower? India’s Economic Rise Holds promise for the Country and Beyond”, 19-4-2023).
