Ανάλυση του Bloomberg
Διαφορετικές αντιδράσεις, μερικές φορές αντίθετες, προκαλούν στους λαούς της Ευρωζώνης οι αυξήσεις των επιτοκίων. Στην παρούσα συγκυρία, Ισπανοί, Ιταλοί και Πορτογάλοι σπεύδουν να αποπληρώσουν το συντομότερο τα στεγαστικά τους δάνεια, ενώ οι Γερμανοί κάνουν το ακριβώς αντίθετο, πληρώνουν μόνον τις δόσεις που είναι υποχρεωμένοι και επιλέγουν να καταθέσουν τις αποταμιεύσεις τους στην τράπεζα.
Σύμφωνα με υπολογισμούς του Bloomberg βάσει στοιχείων της ΕΚΤ, τους πρώτους πέντε μήνες του 2023 οι πρόωρες αποπληρωμές στεγαστικών δανείων σημείωσαν αύξηση 24% στην Ισπανία και 23% στην Πορτογαλία. Στο ίδιο χρονικό διάστημα, αντιθέτως, μειώθηκαν οι πρόωρες αποπληρωμές κατά 39% στη Γερμανία και κατά 42% στην Ολλανδία.
Σε μεγάλο βαθμό η διαφορά αυτή οφείλεται στο ότι σε ορισμένες χώρες προτιμώνται τα δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο, ενώ σε άλλες οι δανειολήπτες επιλέγουν κατά προτίμηση τα δάνεια με σταθερό επιτόκιο.
Στις χώρες της νότιας Ευρώπης τα στεγαστικά δάνεια έχουν συνήθως κυμαινόμενα επιτόκια που ακολουθούν τις αυξήσεις ή μειώσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ. Το Euribor ενός έτους, που αποτελεί το επίπεδο αναφοράς για τα επιτόκια στα περισσότερα στεγαστικά δάνεια στην Ισπανία, από τα μέσα του έτους έχει αυξηθεί πάνω από το 4%. Ετσι, πολλοί δανειολήπτες στην περιοχή αναγκάζονται να καταβάλουν επιτόκιο τριπλάσιο από εκείνο που πλήρωναν πριν από μόλις 12 μήνες.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στην Πορτογαλία. Ως εκ τούτου σπεύδουν να αποπληρώσουν τα δάνειά τους φοβούμενοι περαιτέρω αυξήσεις που θα καταστήσουν ακόμη πιο ακριβή και δύσκολη την αποπληρωμή τους.
Για όσους ιδιοκτήτες ακινήτων έχουν πάρει δάνειο με κυμαινόμενο επιτόκιο είναι λογικό να αποπληρώνουν μέρος του στεγαστικού τους όταν έχουν κάποιο κεφάλαιο και μπορούν να το διαθέσουν.
Η κατάσταση είναι όμως εντελώς διαφορετική σε άλλες χώρες, κατά κύριον λόγο στις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά, όπου είναι πολύ πιο συνήθη τα δάνεια με σταθερό επιτόκιο. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, οι περισσότεροι δανειολήπτες έχουν «κλειδώσει»» το ύψος των επιτοκίων τους για τα επόμενα 10 χρόνια ή και για ακόμη περισσότερο. Αυτό σημαίνει πως όσο κι αν αυξάνει τα επιτόκια η ΕΚΤ, οι κινήσεις της δεν έχουν άμεσο αντίκτυπο στο κόστος εξυπηρέτησης των στεγαστικών δανείων των Γερμανών ή των Ολλανδών. Και αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό καθώς πρόκειται για μια περίοδο που τα οικονομικά των ευρωπαϊκών νοικοκυριών δέχονται μεγάλες πιέσεις εξαιτίας του πληθωρισμού.
Το γεγονός ότι το επιτόκιο του δανείου είναι σταθερό διευκολύνει ένα νοικοκυριό να αναβάλει την αποπληρωμή του στεγαστικού δανείου.
Οσον αφορά όσους διαθέτουν μετρητά, το να τα τοποθετήσουν σε αποταμιευτικούς λογαριασμούς είναι πολύ πιο λογικό παρά να αποπληρώσουν τα φθηνά δάνεια. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, όσοι καταθέτουν τις αποταμιεύσεις τους στην τράπεζα κερδίζουν κατά μέσον όρο περισσότερο από 3% στις καταθέσεις ενός έτους, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στη Γερμανία είναι 2,6%.
Αυτές οι αποκλίσεις έχουν πολύ σημαντικό αντίκτυπο.
Τους πρώτους πέντε μήνες του έτους μειώθηκαν οι πρόωρες αποπληρωμές στεγαστικών δανείων σε Γαλλία, Γερμανία και Ολλανδία και συνολικά ανήλθαν σε ποσό κατά 59,5 δισ. ευρώ λιγότερο σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του περασμένου έτους. Αντιθέτως σε Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία το συνολικό ποσό των πρόωρων αποπληρωμών δανείων ήταν κατά 8,9 δισ. ευρώ μεγαλύτερο σε σύγκριση με πέρυσι. Οπως τονίζει η Βαλέρια Ντίνγκερ, καθηγήτρια Οικονομικών με ειδίκευση στην τραπεζική στο Πανεπιστήμιο Osnabruck, «όταν αυξάνονται τα επιτόκια, ο κόσμος στη Γερμανία δεν σπεύδει να αποπληρώσει τα δάνειά του, καθώς ξέρει ότι μπορεί από μια κατάθεση να κερδίσει πολύ περισσότερο από όσο θα επωφεληθεί αν αποπληρώσει εσπευσμένα το στεγαστικό του δάνειο που έχει σταθερό επιτόκιο». Η ίδια καταλήγει ότι «αυτό ακριβώς βλέπουμε να γίνεται σε αυτήν τη συγκυρία».
