Κάθε εβδομάδα με τον Κώστα Μποτόπουλο
Κανονικά δεν θα έπρεπε να γκρινιάζουμε στο τέλος μιας βδομάδας που δεν είχε μία, ούτε δύο, αλλά τρεις απρόσμενα ευχάριστες εκπλήξεις:
- Οι Ρώσοι εγκατέλειψαν τη Χερσώνα κι ο πόλεμος δείχνει να «γέρνει» προς την πλευρά των υπερασπιστών της Ουκρανίας και της ελευθερίας.
- Στις ενδιάμεσες αμερικανικές εκλογές δεν έλαβε χώρα το «κόκκινο κύμα», μια καθαρή νίκη των Ρεπουμπλικανών και μια εξίσου καθαρή αποδοκιμασία του πρόεδρου Μπάιντεν, αντιθέτως ο μεγάλος χαμένος μάλλον ήταν ο Τραμπ.
- Στη διάσκεψη για το κλίμα, όλες οι χώρες συμφώνησαν για την ανάγκη οικονομικής στήριξης των πιο φτωχών και τα ποσά για τα οποία δεσμεύτηκαν είναι μεγαλύτερα από ποτέ.
Παγίδες λίγο κάτω από την επιφάνεια
Κι όμως… Και στα τρία αυτά κρίσιμα μέτωπα η πρόοδος αντισταθμίζεται από μεγάλα προβλήματα και ερωτηματικά, ενώ για την παγκόσμια οικονομία καραδοκούν, λίγο κάτω από την επιφάνεια, κι άλλες παγίδες.
Στο πολεμικό πεδίο, όχι μόνο τίποτα δεν έχει ακόμα κριθεί –χαρακτηριστικό είναι ότι, μετά την αναγγελία «αποχώρησης» των ρωσικών στρατευμάτων από τη Χερσώνα, Ουκρανοί και ΝΑΤΟ είναι εξαιρετικά επιφυλακτικοί- αλλά και το διπλό μεγάλο στοίχημα –η διεθνής τάξη μετά τον πόλεμο και το ξαναστήσιμο μιας διαλυμένης χώρας στα πόδια της- γίνεται, κάθε μέρα που περνά με συνέχιση των μαχών και βάθεμα της παγκόσμιας ύφεσης, όλο και πιο δύσκολο να κερδηθεί.
Στο πολιτικό πεδίο, και στην Αμερική και στις περισσότερες χώρες, η τάση συνεχίζει να είναι η ενδυνάμωση, και όλο και πιο συχνά επικράτηση, των αυταρχικών και δεν την αλλάζει η (προσωρινή;) αντίσταση στην πιο γνωστή, αλλά και πιο απωθητική, μορφή της «αυταρχικής Διεθνούς». Η δε επικράτηση των αυταρχικών είναι μεγαλύτερο ακόμα και από τον πόλεμο εμπόδιο στην ανάπτυξη και την ευημερία.
Στο κλιματικό πεδίο, καλή είναι η συμφωνία για οικονομική βοήθεια, αλλά οι δυο μεγάλες προκλήσεις είναι άλλες και δυσκολεύουν, κι αυτές, κάθε μέρα: η επίτευξη του στόχου για τον περιορισμό των εκπομπών που απειλούν τη ζωή στον πλανήτη είναι πλέον ουτοπική (η πορεία είναι για επιπλέον θέρμανση κατά 2,1 με 2,9% ως το 2050, κάτι καταστροφικό τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και σε ορίζοντα τέλους του αιώνα), ενώ η οικοδόμηση μιας άλλου είδους –«πράσινης», όπως λέγεται- ανάπτυξης- αναβάλλεται διαρκώς, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το ευρωπαϊκό «Green Deal», μπροστά στις θυσίες που απαιτεί.
Το μέγεθος των δυσκολιών
Αλλά και στο πιο στενά οικονομικό πεδίο, πέρα μάλιστα από τις φανερές όψεις του παγόβουνου –την ύφεση, την ενεργειακή κρίση, τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, την επιρροή της επερχόμενης εισβολής της τεχνητής νοημοσύνης στην απασχόληση και στην κοινωνική ειρήνη-, οι ενδείξεις δεν είναι θετικές. Τη βδομάδα που κλείνει είχαμε τρεις εξελίξεις, που μπορεί με πρώτη ματιά να μοιάζουν ελάσσονες αλλά που συνδεόμενες δίνουν το μέγεθος των δυσκολιών και την αυξημένη πιθανότητα συστημικού «ατυχήματος».
Η προοπτική πτώχευσης του FTX, μιας από τις μεγαλύτερες πλατφόρμες κρυπτονομισμάτων, με αφορμή μάλιστα αντιφατικές κινήσεις της ανταγωνίστριας πλατφόρμας Binance –που εκδήλωσε αρχικά πρόθεση εξαγοράς και αποχώρησε ξαφνικά από αυτήν μόλις ανακοινώθηκε- ταράζει συθύμελα το έτσι κι αλλιώς εύθραυστο οικοσύστημα των κρυπτονομισμάτων κι απειλεί να συμπαρασύρει κάτι περισσότερο από έναν κλάδο της σύγχρονης οικονομίας.
Η αγορά, μετά από χιλιάδες πισωγυρίσματα, της εταιρίας, και της «μάρκας», Twitter από τον Τραμπ των αγορών, τον Έλον Μασκ, συνοδεύτηκε, σχεδόν αμέσως, από αυτοκτονικές τάσεις –μαζικές απολύσεις, πτώση της μετοχής, συζήτηση για πτώχευση- που θυμίζουν, σε επίπεδο ιδιωτικής οικονομίας, τη βύθιση της Βρετανίας από το «πείραμα Τρας».
Οι διαρκείς καθυστερήσεις και αναβολές της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις δομικές οικονομικές προσαρμογές που απαιτούν οι καιροί –Σύμφωνο Σταθερότητας, κανόνες Βασιλείας για τις τράπεζες, πλαφόν στις τιμές ενέργειας- δείχνουν, όπως εξάλλου και η μεταρρυθμιστική αφλογιστία στο εσωτερικό πολλών χωρών, της δικής μας μη εξαιρουμένης, την ανυπέρβλητη δυσκολία να ληφθούν τολμηρά μέτρα σε εποχές οικονομικής στενότητας. Η οποία όμως προορίζεται να διαρκέσει και γι’ αυτό δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί παρά μόνο με τολμηρά μέτρα.
Συμπέρασμα: η γραμμή που χωρίζει το ξέφωτο από την καταστροφή είναι πιο λεπτή παρά ποτέ.
Κώστας Μποτόπουλος
