Περίπου 24 ώρες διήρκεσε η “επανάσταση κατά των τραπεζών και των αγορών” της κυβέρνησης της Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία.
Πλαφόν
Έτσι, η ιταλική κυβέρνηση έκανε μερικώς πίσω για τον νέο φόρο στα απροσδόκητα κέρδη των τραπεζών, λέγοντας ότι θα εισαγάγει ανώτατο όριο που θα περιορίζει τον αντίκτυπο σε πολλές από αυτές, έπειτα από το κύμα ρευστοποιήσεων στις αγορές που εξάλειψε περίπου 10 δισ. δολάρια από την κεφαλαιοποίησή τους μέσα σε μία μόνο ημέρα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Bloomberg, ο έκτακτος φόρος δεν θα υπερβαίνει το 0,1% του ενεργητικού μίας τράπεζας και όσες έχουν αυξήσει ήδη τα επιτόκια που δίνουν στους καταθέτες τους “δεν θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο” όπως ανέφερε το υπουργείο Οικονομικών της χώρας.
Σημειώνεται ότι οι μετοχές των ιταλικών τραπεζών “βούλιαξαν” την Τρίτη στις αγορές με απώλειες από 7% έως 10%, αφότου ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Ματέο Σαλβνίνι ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά έκτακτη φορολόγηση 40% στα απροσδόκητα κέρδη τους. Σύμφωνα με πηγή του Bloomberg, ο ΥΠΟΙΚ Τζιανκάρλο Τζιορτζιέτι και η ομάδα του αφιέρωσαν όλη την Τρίτη στην επεξεργασία των λεπτομερειών του μέτρου, επιχειρώντας να μετριάσουν τον αντίκτυπο που θα έχει. Ο Σαλβίνι, ηγέτης της ακροδεξιάς Λέγκα που είναι σημαντικός εταίρος στην κυβέρνηση της Τζιόρτζια Μελόνι, έχει καταφερθεί αρκετές φορές ενάντια στα “υπερκέρδη” των τραπεζών που προέκυψαν από τις αυξήσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ.
Σάλπισμα οπισθοχώρησης
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ανακοίνωση του νέου μέτρου έγινε σε συνέντευξη Τύπου από την οποία απουσίαζε ο Τζορτζέτι, αν και ο Σαλβίνι είπε ότι η πρόταση έγινε από τον Τζορτζέτι και ότι το υπουργείο του θα χειριστεί τις τεχνικές λεπτομέρειες. Η πρωθυπουργός Μελόνι δεν συμμετείχε στη συνέντευξη Τύπου ούτε σχολίασε τον φόρο, τον οποίο όμως υπερασπίστηκε σθεναρά το κόμμα της “Αδελφοί της Ιταλίας”. Σε κάθε περίπτωση, αμέσως μετά το σοκ στις αγορές την Τρίτη, το υπουργείο Οικονομικών επιχείρησε να αμβλύνει τις ανησυχίες.
Αρχικά, απέστειλε δήλωση με την οποία επεξηγούσε ότι ο φόρος θα επιβληθεί επί της διαφοράς των καθαρών εσόδων από τόκους των τραπεζών μεταξύ 2022 και 2021 όταν υπερβαίνει το 5% ή μεταξύ 2023 και 2021 όταν υπερβαίνει το 10%. Σύμφωνα με πηγές του Bloomberg, σε προηγούμενη έκδοση του σχεδίου τα αντίστοιχα ποσοστά που προέβλεπε ήταν 3% και 6%. Αργότερα μέσα στην ημέρα, με νέα δήλωση το υπουργείο Οικονομικών ανέφερε το ανώτατο όριο του 0,1% επί του ενεργητικού των τραπεζών.
Αδιευκρίνιστο μέτρο
Ωστόσο, η κυβέρνηση δεν διευκρίνισε το μέτρο που θα χρησιμοποιηθεί για το όριο. Για παράδειγμα, αν βασιστεί στα παγκόσμια assets τους, σε τράπεζες όπως η Unicredit και η Intesa ο φόρος θα μπορούσε να είναι γύρω στο 1 δισ. ευρώ. Εάν ισχύει μόνο για τα ιταλικά assets, τότε θα είναι κάποιες εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Η ιδέα πίσω από το μέτρο του Σαλβίνι ήταν να χρησιμοποιήσει τους πόρους της έκτακτης φορολόγησης για τη στήριξη των οικογενειών που επλήγησαν από την κρίση τους κόστους ζωής, μέσω φορολογικών περικοπών και στεγαστικών δανείων.
Ωστόσο, το μέτρο θα πρέπει να περάσει από το κοινοβούλιο όπου ενδέχεται να αλλάξει περαιτέρω, ενώ ενδέχεται και να προσβληθεί σε δικαστήρια, όπως συνέβη με παρόμοια ρύθμιση στην Ισπανία. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η διευκρίνιση για το ανώτατο όριο δείχνει να περιορίζει τις ανησυχίες, όπως φαίνεται άλλωστε και από την ανάκαμψη των μετοχών των ιταλικών τραπεζών στις σημερινές συναλλαγές. Το πλαφόν “μειώνει σημαντικά τον αντίκτυπο του φόρου“, σημειώνει ο Μάρκο Νικολάι, αναλυτής της Jefferies. Το πλήγμα που θα δεχθούν στον δείκτη κεφαλαίου τους CET1, περιορίζεται στο ήμισυ περίπου σε σχέση με ένα σενάριο χωρίς ανώτατο όριο, εξηγεί.
