Επειτα από μια σειρά δηλώσεων και διαρροών εκ μέρους στελεχών της, που επέτρεψαν την καλλιέργεια προσδοκιών για νέα, οριζόντια μέτρα κατά της ακρίβειας, η κυβέρνηση συστρατεύθηκε τελικά την περασμένη εβδομάδα στη γραμμή των αυστηρά στοχευμένων παρεμβάσεων για τους ευάλωτους.
Κι αυτό υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει δημοσιονομικός χώρος, με βάση τα νέα δεδομένα που θα διαμορφωθούν στα μέτωπα των τιμών ενέργειας, του πληθωρισμού και της ανάπτυξης, τους επόμενους δύο μήνες.
Σταθερά το τιμόνι
«Στη φάση αυτή πρέπει να κρατήσουμε σταθερά το τιμόνι εν αναμονή των εξελίξεων στην Ουκρανία και τις τιμές ενέργειας», διαμηνύει στέλεχος του οικονομικού επιτελείου.
Η απότομη άνοδος του κόστους δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου είναι ο κυριότερος λόγος που βρίσκεται πίσω από τη στροφή αυτή υπέρ της δημοσιονομικά πιο συνετής γραμμής, όσων κυβερνητικών στελεχών είχαν άλλες σκέψεις το προηγούμενο διάστημα.
Ταυτόχρονα, όμως, την επιβάλλει και η συγκυρία, καθώς η χώρα διανύει τα τελευταία χιλιόμετρα του καθεστώτος της ενισχυμένης εποπτείας και έχει θέσει ως εθνικό στόχο την επίτευξη επενδυτικής βαθμίδας για τα ομόλογά της το 2023.
Η έκθεση για τη 13η αξιολόγηση
Ετσι, την ερχόμενη Τετάρτη, 23 Φεβρουαρίου, θα δοθεί στη δημοσιότητα η έκθεση για τη 13η αξιολόγηση της ενισχυμένης εποπτείας, ενώ έχει ήδη οριστεί η ημερομηνία για τη 14η και τελευταία αξιολόγηση στο πλαίσιο του συγκεκριμένου καθεστώτος: θα είναι η 7η Απριλίου.
Τότε η κυβέρνηση θα κληθεί να αποδείξει ότι αντεπεξήλθε πλήρως –ή σχεδόν πλήρως– στις υποχρεώσεις της, ώστε να δρομολογηθεί η έξοδος της χώρας από την ενισχυμένη εποπτεία, χωρίς πρόβλημα, τον Αύγουστο.
Δεν έχει πάντως αποφασιστεί ακόμη, σύμφωνα με πληροφορίες (Καθημερινή της Κυριακής), αν τον Ιούνιο θα εκταμιευθεί μία ή και οι δύο δόσεις που εκκρεμούν, από τις επιστροφές των κερδών των ευρωπαϊκών κεντρικών τραπεζών, συνολικά περίπου 1,5 δισ. ευρώ.
Στο πλαίσιο αυτό, το μήνυμα που εξέπεμπαν τις προηγούμενες μέρες τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου ήταν το εξής: προς το παρόν δεν υπάρχει δημοσιονομικός χώρος για οποιαδήποτε παρέμβαση. Οταν και εφόσον διαπιστωθεί ότι θα υπάρξει, θα διατεθεί αυστηρά για τους ευάλωτους.
Τα αντισταθμιστικά της ακρίβειας
Πέραν αυτής της κατηγορίας, κυβερνητικά στελέχη επισημαίνουν ότι η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος τον τελευταίο χρόνο, χάρη στις φοροελαφρύνσεις, αλλά και τα μέτρα στήριξης κατά της πανδημίας, αντισταθμίζει την επιβάρυνση λόγω της ακρίβειας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, το κόστος των δημοσιονομικών παρεμβάσεων, κυρίως φοροελαφρύνσεις, για ενίσχυση του διαθεσίμου εισοδήματος των νοικοκυριών, ήταν 725 εκατ. ευρώ το 2019, 1,6 δισ. ευρώ το 2020, 2,6 δισ. το 2021 και 3 δισ. ευρώ το 2022, περιλαμβανομένων των μέχρι τώρα επιδοτήσεων ενέργειας.
Επιπλέον δόθηκαν 1,2 δισ. ευρώ για αναδρομικά συνταξιούχων, 1,5 δισ. ευρώ για αποκαταστάσεις φυσικών καταστροφών, ενώ σε 43,1 δισ. ευρώ ανέρχονται τα μέτρα κατά του κορωνοϊού για όλη την περίοδο.
Κάπως έτσι, υποστηρίζουν στην κυβέρνηση, εξηγείται το γεγονός ότι το διαθέσιμο εισόδημα αυξήθηκε κατά 5,8% το 9μηνο του 2021 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2020 και κατά 3,9% σε σύγκριση με το 9μηνο του 2019. Κάπως έτσι, επίσης, αυξήθηκαν στη διετία οι καταθέσεις κατά πάνω από 37 δισ. ευρώ.
Η αύξηση του τζίρου των επιχειρήσεων
Στην ίδια κατεύθυνση, προσθέτουν, δείχνει και η αύξηση του τζίρου των επιχειρήσεων κατά 15,5 δισ. ευρώ τον περασμένο χρόνο σε σχέση με το 2019, αλλά και η περαιτέρω μείωση της ανεργίας στο 12,8%.
«Ολα αυτά δεν λύνουν το πρόβλημα», αναγνωρίζει κυβερνητικό στέλεχος αναφερόμενο στον πληθωρισμό που «καίει», κυρίως μέσω των τιμολογίων της ενέργειας, όλα τα στρώματα του πληθυσμού. «Ωστόσο, δεν πρέπει να τα παραγνωρίζουμε».
Για τα όποια μέτρα στήριξης των ευάλωτων, ημερομηνία ορόσημο θα είναι η 30ή Απριλίου, όταν η κυβέρνηση θα καταθέσει το Πρόγραμμα Σταθερότητας στην Κομισιόν. Η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι ο τουρισμός θα βοηθήσει σε αυτή την κατεύθυνση, αφού τους πρώτους μήνες του χρόνου λαμβάνει μηνύματα για υπέρβαση των επιδόσεων του 2019.
Ωστόσο, μέρος του δημοσιονομικού χώρου που πιθανώς θα υπάρξει θα κρατηθεί ως «μαξιλάρι ασφαλείας» για τη στήριξη των νοικοκυριών έναντι των αυξήσεων των τιμών του ρεύματος, σε περίπτωση που εξαντληθούν, σε λίγους μήνες, οι πόροι του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης.
Τα πιθανά νέα μέτρα στήριξης
Το περιεχόμενο των πιθανών μέτρων στήριξης των ευάλωτων θα καθοριστεί, επομένως, τότε και δεν έχει προσδιοριστεί προς το παρόν. Ετσι, δεν είναι δεδομένο ότι θα γίνει κάτι ανάλογο με τα περασμένα Χριστούγεννα, που δόθηκε διπλή δόση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και ενίσχυση 250 ευρώ σε χαμηλοσυνταξιούχους και ΑΜΕΑ – 272 εκατ. ευρώ.
Πάντως, στο οικονομικό επιτελείο τονίζουν ότι θα τηρηθεί το όριο του πρωτογενούς ελλείμματος του προϋπολογισμού, 1,4% του ΑΕΠ.
