Περιοδεία διάρκειας μιας εβδομάδος ξεκινάει σήμερα στη Δυτική ακτή της Αφρικής ο Αμερικάνος υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, με σκοπό τη διατήρηση της επιρροής των ΗΠΑ στην Αφρικάνική ήπειρο, σε μία περίοδο κατά την οποία ο ανταγωνισμός με τη Ρωσία και την Κίνα για πρόσβαση σε πολύτιμους ορυκτούς πόρους παραμένει σκληρός και η αστάθεια στο Σαχέλ πιο ανησυχητική παρά ποτέ.
Σαχέλ ονομάζεται η στεπική λωρίδα γης νότια της ερήμου Σαχάρα στην Αφρική. Εκτείνεται, από Δυτικά προς Ανατολικά, από την Βόρεια Σενεγάλη, συνεχίζει σε Νότια Μαυριτανία, Κεντρικό Μάλι, Βόρεια Μπουρκίνα Φάσο, Κεντρικό Νίγηρα, Βόρεια Νιγηρία, Κεντρικό Τσαντ, Κεντρικό Σουδάν, μια μικρή έκταση στα Βόρεια του Νότιου Σουδάν και καταλήγει στην Βόρεια Ερυθραία στα παράλια της Ερυθράς Θάλασσας.
Η περιοδεία του κ.Μπλίνκεν ξεκινάει σήμερα με σύντομη επίσκεψη στο Πράσινο Ακρωτήρι (Capo Verde), προτού ταξιδέψει στην Ακτή Ελεφαντοστού, στη Νιγηρία και στην Ανγκόλα.
Πρόκειται για το πρώτο ταξίδι του Αμερικάνου ΥΠΕΞ στην υποσαχάρια Αφρική έπειτα από δέκα μήνες, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία και ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας μονοπώλησαν τη διεθνή επικαιρότητα και το ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον. Μάλιστα, ο Αμερικανός πρόεδρος είχε υποσχεθεί πως θα πήγαινε στην Αφρική το 2023, δέσμευση που δεν υλοποιήθηκε.
Τελευταία φορά που ο κ.Μπλίνκεν επισκέφτηκε τη Δυτική Αφρική ήταν τον Μάρτιο του 2023 και έκτοτε έχουν προκύψει διάφορες αλλαγές στο πολιτικό τοπίο. Τότε είχε επισκεφτεί τον Νίγηρα για να υποστηρίξει τον Μοαμέντ Μπαζούμ, τον εκλεγμένο πρόεδρο της χώρας όπου οι ΗΠΑ έχουν αναπτύξει πάνω από χίλιους στρατιώτες κι έχουν βάσεις τηλεκατευθυνόμενων μη επανδρωμένων αεροχημάτων (UAVs, drones) στο πλαίσιο του αγώνα τους εναντίον των τζιχαντιστών.
Όμως, τέσσερις μήνες μετά την επίσκεψη του κ.Μπλίνκεν, ο κ.Μπαζούμ ανατράπηκε με στρατιωτικό πραξικόπημα. Το νέο καθεστώς επιδιώκει να διαφοροποιήσει τους εταίρους του: Οι Γάλλοι στρατιώτες εκδιώχτηκαν από τη χώρα, ενώ η (πρωτεύουσα του Νίγηρα) Νιαμέ ενισχύει τους δεσμούς της με τη Μόσχα. Η Ρωσία αυξάνει την επιρροή της σε χώρες της Γαλλόφωνης Αφρικής τα τελευταία χρόνια, ιδίως με την παρουσία της Ρωσικής ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας Wagner στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και στο Μαλί και την προνομιακή σχέση που καλλιεργεί με την Μπουρκίνα Φάσο.
Η κατάσταση ασφαλείας στο Σαχέλ παραμένει ανησυχητική. Τζιχαντιστικές οργανώσεις συνδεόμενες με την Αλ Κάιντα ή το Ισλαμικό Κράτος συνεχίζουν να εξαπολύουν αιματηρές επιθέσεις στο Μαλί, στην Μπουρκίνα Φάσο και στον Νίγηρα, τρεις χώρες τις οποίες κυβερνούν στρατιωτικοί που κατέλαβαν την εξουσία με πραξικοπήματα. Στον Νίγηρα, οι Αμερικανοί προς το παρόν διατηρούν τη βάση και τους στρατιώτες τους, όμως η Ουάσιγκτον εξετάζει άλλες επιλογές, ιδίως σε παραθαλάσσιες, πιο σταθερές χώρες. “Διάφορες” τοποθεσίες μελετώνται για την εγκατάσταση βάσης UAVs, δήλωνε πέρυσι ο Αμερικάνος πτέραρχος Τζέιμς Χέκερ, αξιωματικός που έχει την ευθύνη για την Ευρώπη και την Αφρική.
Εδραίωση της Δημοκρατίας
Στην περιοδεία του στη Δυτική Αφρική, ο κ.Μπλίνκεν θέλει να βοηθήσει τις χώρες σε “όλα” τα μέτωπα ώστε “να ενισχύσουν τις κοινωνίες τους και να αγωνιστούν εναντίον της εξάπλωσης της τρομοκρατικής απειλής… από το Σαχέλ”, εξηγεί η Μόλι Φι, υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδια για την Αφρική, η οποία επισκέφτηκε τον Νίγηρα τον Δεκέμβριο.
Ο κ.Μπλίνκεν θα ενθαρρύνει εξάλλου τις χώρες να καταστήσουν προτεραιότητες την “ασφάλεια των αμάχων κατά τη διάρκεια στρατιωτικών επιχειρήσεων”, την “προώθηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων” και την “ανάπτυξη των κοινοτήτων”, όπως είπε σε δημοσιογράφους. Γαλλόφωνος και ποδοσφαιρόφιλος, ο Αμερικάνος ΥΠΕΞ αναμένεται απόψε στην Αμπιτζάν, όπου η εθνική της Ακτής Ελεφαντοστού δίνει αγώνα αποφασιστικής σημασίας στο πλαίσιο του Κυπέλλου Αφρικής, που διεξάγεται στη χώρα αυτή.
Η επίσκεψή του πραγματοποιείται λίγες μόνον ημέρες έπειτα από εκείνη του Κινέζου ομολόγου του, Ουάνγκ Γι, που πήγε επίσης στο Τόγκο, στην Τυνησία και στην Αίγυπτο. Το Πεκίνο είναι εδώ και πολύ καιρό εξαιρετικά ενεργό στην Αφρική, χρηματοδοτώντας κυρίως υποδομές σε διάφορες χώρες.
Στην Ακτή Ελεφαντοστού ο κ.Μπλίνκεν αναμένεται να εξάρει την εδραίωση της Δημοκρατίας αφότου ανέλαβε την εξουσία ο Αλασάν Ουαταρά το 2011. Η χώρα απολαύει έκτοτε σχετική σταθερότητα, έπειτα από τη σοβαρή μετεκλογική κρίση της περιόδου 2010-2011, με περισσότερους από 3.000 νεκρούς. Η χώρα αυτή, που γειτονεύει με το Μαλί και με την Μπουρκίνα Φάσο, καταφέρνει μέχρι σήμερα να φράζει τον δρόμο στην τζιχαντιστική απειλή. Το πιο πρόσφατο επεισόδιο στο οποίο ενεπλάκησαν ένοπλες ομάδες είχε καταγραφεί στο Βόρειο τμήμα της χώρας στις αρχές του 2021.
Σύμφωνα με το ινστιτούτο μελετών International Crisis Group (ICG), η προσέγγιση της κυβέρνησης Ουαταρά έχει τόσο στρατιωτική πτυχή, όσο και οικονομική – την προώθηση της ανάπτυξης των περιοχών υψηλού κινδύνου, με έμφαση στους νέους. Η προσέγγιση αυτή, κατά το ίδιο ινστιτούτο, έχει ήδη αποφέρει καρπούς.
Την περασμένη χρονιά, η κυβέρνηση Μπάιντεν ανήγγειλε δεκαετές σχέδιο για την προώθηση της σταθερότητας και την αποτροπή συγκρούσεων στο Μπενίν, στην Γκάνα, στη Γουινέα, στην Ακτή Ελεφαντοστού και στο Τόγκο, παραθαλάσσιες χώρες που βρίσκονται στο στόχαστρο τζιχαντιστικών οργανώσεων.
Το σχέδιο αυτό, που αρχικά σχεδιαζόταν να επικεντρωθεί στο να υπάρξει κοινωνική απάντηση, φάνηκε να αλλάζει προσανατολισμό πέρυσι και να στρέφεται περισσότερο προς την πτυχή της ασφάλειας. Ο κ. Μπλίνκεν ξεκινάει την περιοδεία του στο Πράσινο Ακρωτήρι, εταίρο των ΗΠΑ, επαινώντας τη σταθερότητα της Δημοκρατίας στο Πορτογαλόφωνο αρχιπέλαγος μισού εκατομμυρίου κατοίκων.
Οι ΗΠΑ έχουν διαθέσει περί τα 150 εκατ. Δολάρια στη χώρα μέσω δύο προγραμμάτων, που επέτρεψαν την επέκταση του λιμένα στην πρωτεύουσα Πράγια, τη βελτίωση του οδικού δικτύου, καθώς και του συστήματος διανομής πόσιμου νερού. Μελετάται τρίτο πρόγραμμα αρωγής.
