Έχουν περάσει πάνω από 15 μήνες από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Σήμερα, μετά από μια μεγάλη περίοδο «αργού βηματισμού» στο Μπαχμούτ, είναι σε εξέλιξη η αντεπίθεση των δυνάμεων του Κιέβου, με μεικτά αλλά πρώιμα αποτελέσματα.
Ποια πλευρά μπορεί όμως να ειπωθεί ότι κερδίζει; Η απάντηση σίγουρα δεν είναι ξεκάθαρη. Επίσης πολλά «παίζονται» ακόμα, ειδικά από την έκβαση της αντεπίθεσης της Ουκρανίας, η οποία βρίσκεται όμως στα πρώτα της στάδια.
Αν και είναι εξαιρετικά δύσκολο λοιπόν να γίνει μία συνολική εκτίμηση για την πλευρά που φαίνεται να κερδίζει τον πόλεμο, αν «σπάσουμε» σε επιμέρους τομείς τις συγκρούσεις, μπορούμε να διακρίνουμε πού κερδίζουν για την ώρα Μόσχα και Κίεβο. Σύμφωνα με τέσσερις αναλυτές που μίλησαν στο Business Insider, οι τομείς στους οποίους διακρίνονται νικητές στον πόλεμο της Ουκρανίας είναι: εδαφικές κατακτήσεις, ηθικό των στρατευμάτων, στρατιωτική νίκη και διαπραγματεύσεις.
Κατάκτηση εδαφών
Μέχρι στιγμής ούτε η Ρωσία ούτε η Ουκρανία έχουν επιτύχει τους δηλωμένους στόχους που έθεσαν στην αρχή του πολέμου. Ωστόσο, η Ρωσία ελέγχει σημαντικό τμήμα της νοτιοανατολικής Ουκρανίας.
Λίγο πριν η Ρωσία ξεκινήσει για πρώτη φορά την εισβολή της στο Κίεβο τον Φεβρουάριο του περασμένου έτους, ο Βλαντίμιρ Πούτιν είχε θέσει τους στόχους της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης», όπως ονομάζει τον πόλεμο το Κρεμλίνο, ως εξής: αποναζιστικοποίηση και αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας αλλά και υπεράσπιση των δύο αυτονομιστικών περιφερειών Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, στην ανατολική Ουκρανία, τις οποίες η Ρωσία έχει αναγνωρίσει ως ανεξάρτητα κράτη.
Στην διάρκεια του πολέμου, οι Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν αλλάξει τους στόχους τους, δηλώνοντας το περασμένο καλοκαίρι ότι θέλουν επίσης να καταλάβουν και άλλες περιοχές πέρα από το Ντονμπάς. Μεταξύ αυτών είναι η Χερσώνα και η Ζαπορίζια.
Λόγω των διαρκώς μεταβαλλόμενων πολεμικών στόχων της, η Ρωσία βρίσκεται στην ισχυρότερη θέση όσον αφορά τη διατήρηση της επικράτειάς της, σύμφωνα με την εταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Πολεμικών Σπουδών στο King’s College του Λονδίνου, Marina Miron. «Από τη ρωσική σκοπιά, νομίζω ότι είναι λίγο πιο κοντά στην επίτευξη των στόχων τους λόγω του εδάφους που έχουν υπό τον έλεγχό τους αυτή τη στιγμή», είπε. «Ακόμα κι αν τα κρατήσουν και δεν προχωρήσουν περαιτέρω, θα είναι πολύ δύσκολο για την Ουκρανία να ξαναπάρει αυτή τη γη», προσθέτει.
Από την άλλη πλευρά, ένας από τους κύριους στόχους της Ουκρανίας είναι να απελευθερώσει όλα τα κατεχόμενα εδάφη, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας, την οποία η Ρωσία εισέβαλε και προσάρτησε το 2014. Ο στόχος αυτός, που περιλαμβάνεται στα δέκα σημεία του ειρηνευτικού σχεδίου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, μοιάζει ανέφικτος, σύμφωνα με τους αναλυτές. Όπως «πολύ δύσκολο» να επιτευχθεί εκτιμάται το ίδιο το σχέδιο του Ουκρανού προέδρου.
«Είναι πολύ δύσκολο να δούμε πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί βραχυπρόθεσμα, επειδή βασίζεται σε μια αλλαγή πολιτικής για τη Ρωσία, και αυτό ουσιαστικά σημαίνει τουλάχιστον μια αλλαγή καθεστώτος στη Ρωσία, κάτι που φαίνεται πολύ απίθανο αυτή τη στιγμή», αναφέρει ο David Lewis του Royal United Services Institute (RUSI).
Το ηθικό των στρατιωτικών δυνάμεων
Αν κρίναμε την έκβαση του πολέμου με βάση το ηθικό των δυνάμεων, η Ουκρανία αναδεικνύεται νικήτρια, σύμφωνα και με τους τέσσερις ειδικούς που μίλησαν στο Business Insider.
Το ηθικό των ουκρανικών δυνάμεων παραμένει υψηλό από την πρώτη φάση του πολέμου, όταν η Ρωσία απέτυχε να καταλάβει το Κίεβο, όπως εξηγεί η Jaroslava Barbieri από το Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, ειδικός σε θέματα Ρωσίας και μετασοβιετικών κρατών.
Το υψηλό ηθικό και η έντονη αντίσταση της Ουκρανίας ανάγκασαν τη Ρωσία να κάνει κάποιες «τεράστιες προσαρμογές» στη στρατιωτική και πολιτική ηγεσία της, προσθέτει. «Υπάρχει αυτή η αίσθηση ότι η Ρωσία βρίσκεται σε πιο αδύναμη θέση επειδή φαίνεται να πανικοβάλλεται και πρέπει να συνεχίσουν να προσαρμόζουν τις προσδοκίες τους έναντι του ουκρανικού στρατού».
Παράλληλα, σύμφωνα με τον Lewis, οι Ρώσοι έχουν καταστήσει πολύ ασαφείς πολεμικούς στόχους από την αρχή, γεγονός που τους καθιστά πιο δύσκολο να κερδίσουν υποστήριξη για τον πόλεμο στο εσωτερικό της χώρας. «Υπάρχει αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένης της εθνικιστικής κοινότητας της Ρωσίας, που αρχίζουν να εκφράζουν σοβαρές αμφιβολίες για την πρόοδο που σημειώνεται», είπε. «Το αν αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει κάποιου είδους απειλή για το καθεστώς, νομίζω ότι είναι ένα διαφορετικό ερώτημα, αλλά σαφώς υπάρχει αρκετά διαδεδομένη δυσαρέσκεια για τον τρόπο με τον οποίο διεξήχθη ο πόλεμος», προσθέτει.
Στρατιωτική νίκη
Είναι δύσκολο να κριθεί ποιος κερδίζει από στρατιωτική σκοπιά στην παρούσα φάση. Κι αυτό επειδή πολλά εξαρτώνται από την αντεπίθεση της Ουκρανίας, συμφωνούν όλοι οι ειδικοί.
Και αυτό γιατί ακόμη και με την αντεπίθεση σε εξέλιξη, δεν είναι ακόμη σαφές πόσο αποτελεσματική θα είναι η εκπαίδευση και ο νέος εξοπλισμός που έλαβε η Ουκρανία από την Δύση, ούτε πόσο ανθεκτικές θα αποδειχθούν οι ρωσικές δυνάμεις, όπως το θέτει ο Lewis. «Νομίζω ότι οι δύο πλευρές είναι σχετικά ισορροπημένες», σημειώνει, τονίζοντας ότι δεν έχουμε δει μεγάλες αλλαγές στην πρώτη γραμμή εδώ και πολύ καιρό. «Προφανώς, η ουκρανική αντεπίθεση προσπαθεί να το αλλάξει αυτό, αλλά η Ρωσία έχει σταθεροποιηθεί αρκετά, και έτσι ακόμη και κάποιες τοπικές νίκες για την Ουκρανία δεν σημαίνουν απαραίτητα μια μεγάλη στρατηγική νίκη αυτή τη στιγμή», συνεχίζει.
Πάντως για τον John E. Herbst, ο διετέλεσε πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ουκρανία από το 2003 έως το 2006, αυτή τη στιγμή η Ουκρανία έχει το πλεονέκτημα. «Η αντεπίθεσή τους πέρυσι ήταν επιτυχής. Η επίθεση της Μόσχας, η οποία τελείωσε στο Μπαχμούτ πριν από λίγες εβδομάδες, ήταν στην καλύτερη περίπτωση μια πύρρειος νίκη», λέει χαρακτηριστικά. «Εννοώ ότι οι Ρώσοι κέρδισαν την πόλη Μπαχμούτ αλλά αυτή η θέση απειλείται τώρα, ενώ είχαν τεράστιες απώλειες».
Σημειώνεται ότι η μάχη για το Μπαχμούτ ήταν η μεγαλύτερη σε διάρκεια και πιο αιματηρή μέχρι στιγμής στον πόλεμο.
Διαπραγματεύσεις
Σε αυτό το στάδιο, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια πώς θα έμοιαζε μια νίκη για την Ουκρανία ή τη Ρωσία. Πάντως και οι τέσσερις αναλυτές πιστεύουν ότι ο πόλεμος θα διαρκέσει για πολλά χρόνια.
Η Barbieri εκτιμάει ότι και οι διαπραγματεύσεις εξαρτώνται από το πώς θα εξελιχθεί η αντεπίθεση. Εάν η Ουκρανία δεν επιτύχει σημαντικές νίκες, «υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να υπάρξουν περισσότερες εκκλήσεις από δυτικές κυβερνήσεις να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, με βάση την αποδοχή ότι ο συγκεκριμένος πόλεμος δεν μπορεί να κερδηθεί με στρατιωτικά μέσα».
Από την άλλη, εάν η Ουκρανία επιτύχει στρατιωτική πρόοδο και πάρει πίσω κάποια εδάφη, «τότε η πολιτική εξίσωση στην Ουκρανία μπορεί να αλλάξει λίγο», όπως το θέτει ο Lewis. «Αλλά πραγματικά δεν μπορώ να δω την κοινή γνώμη ή την πολιτική ηγεσία στην Ουκρανία να αλλάζει σύντομα, επομένως δεν είμαι πολύ αισιόδοξος ότι θα δούμε διαπραγματεύσεις σύντομα, πόσο μάλλον να δούμε επιτυχημένες διαπραγματεύσεις που θα φέρουν πραγματικά ένα τέλος στη σύγκρουση».
Και ο Herbst συμφωνεί. «Αν ο Πούτιν συνειδητοποιούσε ότι δεν υπάρχει πραγματικά κανένας τρόπος στον κόσμο για να επιτύχει τον στόχο του, τότε ίσως θα μπορούσαμε να καθίσουμε και να δούμε τι είναι δυνατό να διαπραγματευτούμε». «Αν θα συμβεί αυτό, μένει να το δούμε», συμπληρώνει.
