Τις πρώτες τους εκτιμήσεις αναφορικά με τα τελευταία στοιχειά για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ μοιράζεται ο Αμερικανός οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν, με άρθρο γνώμης στους The New York Times.
Όπως αναφέρει στην εισαγωγή τα τελευταία στοιχεία για τις τιμές καταναλωτή δημοσιεύθηκαν την Τετάρτη και ήταν καλύτερα από ό,τι περίμεναν ακόμη και οι αισιόδοξοι. «Ακόμα και οι αναφορές των μέσων ενημέρωσης, απ’ όσο μπορώ να ξέρω, παρέλειψαν γενικά τους χαρακτηρισμούς «όμως οι ανησυχίες παραμένουν» που φαίνονταν υποχρεωτικοί όταν κάλυπταν τα καλά νέα για την οικονομία του Μπάιντεν».
Σύμφωνα με τον Κρούγκμαν, αυτό είναι κάτι που δεν σημαίνει ότι όλοι είναι ευχαριστημένοι. Οι Ρεπουμπλικανοί είναι λίγο πολύ σε άρνηση, χωρίς αμφιβολία ανησυχώντας ότι μπορεί να χάσουν σχεδόν το μοναδικό ουσιαστικό θέμα της προεκλογικής τους εκστρατείας -να ασχολούνται με την εγρήγορση και τον Χάντερ Μπάιντεν. Και υπήρξαν κάποιες αρκετά εκνευρισμένες αντιδράσεις από οικονομολόγους που έχουν ενστερνιστεί τη ζοφερή άποψη ότι θα αντιμετωπίζαμε μια δυσάρεστη «αναλογία θυσιών» -ότι ο έλεγχος του πληθωρισμού θα απαιτούσε χρόνια υψηλής ανεργίας.
Το «μυστικό» κρύβεται στο πυρήνα
«Διότι αυτή η ανακοίνωση κάθε άλλο παρά ζοφερή ήταν. Υπέδειξε έντονα ότι μπορεί να οδεύουμε προς μια ήπια προσγείωση -μια επιστροφή σε αποδεκτό πληθωρισμό χωρίς μεγάλη αύξηση της ανεργίας. Δεν έχουμε φτάσει ακόμη εκεί, και θα μιλήσω σύντομα για το τι μπορεί να πάει ακόμη στραβά. Αλλά μια ευτυχής έκβαση που πριν από λίγο καιρό φαινόταν σαν ευσεβής πόθος, τώρα φαίνεται πιο πιθανή από ό,τι πριν.
Για να καταλάβετε τι μας είπε η έκθεση με τα στοιχεία του πληθωρισμού, πρέπει πρώτα να ξέρετε ότι λίγοι σοβαροί αναλυτές έδωσαν μεγάλη προσοχή στους δύο αριθμούς που κυριαρχούσαν στις περισσότερες ειδήσεις: τον συνολικό πληθωρισμό και τον «πυρήνα» του πληθωρισμού (δομικός πληθωρισμός), εξαιρουμένων των τροφίμων και της ενέργειας, κατά το περασμένο έτος», επισημαίνει ο Αμερικανός οικονομολόγος.
Ο συνολικός πληθωρισμός καθοδηγήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τις σαφώς προσωρινές διακυμάνσεις σε ασταθείς τιμές: η πτώση των τιμών της ενέργειας κατά 16,5% το περασμένο έτος δεν πρόκειται να επαναληφθεί.
Από την άλλη πλευρά, ο δομικός πληθωρισμός σε αυτό το σημείο κυριαρχείται από τις επίσημες τιμές στέγασης, οι οποίες υστερούν σε σχέση με τα ενοίκια της αγοράς κατά ένα έτος ή και περισσότερο. Έτσι, ο δομικός πληθωρισμός εξακολουθεί να αντανακλά τη μεγάλη άνοδο των ενοικίων το 2021/22, η οποία και αυτή πιθανώς οφείλεται στην αύξηση της εξ αποστάσεως εργασίας και όχι σε ό,τι συμβαίνει στην οικονομία τώρα.
«Έτσι, οι περισσότεροι από εμάς εξετάζουμε τώρα μέτρα που προσπαθούν να παρακάμψουν αυτές τις στρεβλώσεις. Είμαι οπαδός του “υπερπυρήνα”, του πυρήνα του πληθωρισμού εξαιρουμένων των καταλυμάτων και των μεταχειρισμένων αυτοκινήτων. Άλλοι προτιμούν διαφορετικά μέτρα, αλλά όλα λένε την ίδια ιστορία: μια ραγδαία μείωση του υποκείμενου πληθωρισμού, παρόλο που το ποσοστό ανεργίας είναι το ίδιο με αυτό που ήταν πριν από ένα χρόνο.
Ο “υπερπυρηνικός” πληθωρισμός, για παράδειγμα, ήταν 3,5% το προηγούμενο έτος, 2,7% σε ετήσιο βάση τους τελευταίους έξι μήνες και 1,1% τους τελευταίους τρεις. Ακόμη και εγώ δεν πιστεύω αυτό το τριμηνιαίο ποσοστό, το οποίο πιθανόν να πιέστηκε από τον στατιστικό θόρυβο, όμως το εξαμηνιαίο ποσοστό είναι μειωμένο από 6,8% πριν από ένα χρόνο -και δεν απέχει πολύ από τον στόχο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ του 2%. Και αυτή η μείωση, όπως είπα, συνέβη χωρίς αύξηση της ανεργίας», συνεχίζει ο Πολ Κρούγκμαν.
Στη συνέχεια διερωτάται γιατί τα πράγματα πήγαν τόσο καλά; Μέρος της απάντησης είναι πιθανώς ότι μέχρι πρόσφατα, οι διαταραχές που σχετίζονταν με την πανδημία εξακολουθούσαν να οδηγούν σε κάποιο πληθωρισμό, όμως οι διαταραχές αυτές έχουν αρχίσει να εξασθενούν. Μέρος της απάντησης μπορεί επίσης να είναι ότι, όταν η οικονομία βρίσκεται σε έξαρση, οι πολιτικές που την φρενάρουν -όπως οι πρόσφατες αυξήσεις των επιτοκίων της Fed- μπορούν να μειώσουν τον πληθωρισμό χωρίς πολλές αρνητικές επιπτώσεις στην απασχόληση.
Τι μπορεί λοιπόν να πάει ακόμη στραβά;
«Πρώτον, μπορεί να πρόκειται για μια στατιστική απάτη -τα θορυβώδη δεδομένα μπορεί να κάνουν τα πράγματα να φαίνονται καλύτερα από ό,τι είναι, ή οι μελλοντικές αναθεωρήσεις των δεδομένων μπορεί να αφαιρέσουν κάποια από τα καλά νέα. Δεν νομίζω ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο, αλλά όποιος παρακολουθεί τα στοιχεία για τον πληθωρισμό τα τελευταία χρόνια ανησυχεί πάντα γι’ αυτό το ενδεχόμενο.
Δεύτερον, οι περισσότερες εκτιμήσεις για τον υποκείμενο πληθωρισμό εξακολουθούν να βρίσκονται σημαντικά πάνω από τον στόχο της Fed (αν και στην περίπτωση του προτιμώμενου μέτρου, όχι κατά πολύ), και ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι το να αποσπάσουμε αυτό το τελευταίο κομμάτι θα είναι επώδυνο. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι ακούμε τέτοιες προειδοποιήσεις για το «τελευταίο μίλι» στην καταπολέμηση του πληθωρισμού εδώ και αρκετό καιρό, και μέχρι στιγμής ο υποκείμενος πληθωρισμός απλώς συνεχίζει να μειώνεται. Επίσης, αν το να φτάσουμε μέχρι το 2% θα είναι πραγματικά δύσκολο, θα πρέπει καν να ασχοληθούμε;
Τέλος, μπορεί να έχουμε ύφεση ακόμη και αν δεν τη χρειαζόμαστε για να ελέγξουμε τον πληθωρισμό. Μέχρι στιγμής η οικονομία έχει αποδειχθεί εντυπωσιακά ανθεκτική απέναντι στην αύξηση των επιτοκίων, εντούτοις η νομισματική πολιτική συχνά λειτουργεί με καθυστέρηση, οπότε μπορεί, για να μιλήσουμε μεταφορικά, να υπάρχει ακόμη η ύφεση στα σκαριά.
Επομένως, δεν έχουμε προσγειωθεί ακόμη στον διάδρομο προσγείωσης και η ομαλή προσγείωση δεν είναι εγγυημένη. Ωστόσο τώρα φαίνεται εκπληκτικά εφικτή.
Και αν έχουμε αυτή την ήπια προσγείωση, ελπίζω ότι θα δούμε κάποια επαναξιολόγηση της οικονομικής πολιτικής των τελευταίων ετών. Τόσο η κυβέρνηση Μπάιντεν όσο και η Fed έχουν γίνει στόχοι σκληρής κριτικής επειδή αρχικά δεν είχαν αντιληφθεί τον κίνδυνο ότι η ανάληψη μεγάλων ομοσπονδιακών δαπανών με παράλληλη διατήρηση των επιτοκίων σε χαμηλά επίπεδα θα οδηγούσε σε πληθωρισμό. Όμως προήδρευσαν μιας αξιοσημείωτης έκρηξης δημιουργίας θέσεων εργασίας, όχι μόνο αντιστρέφοντας τις απώλειες θέσεων εργασίας από την πανδημική ύφεση σε μια από τις ταχύτερες ανακάμψεις στη σύγχρονη ιστορία, αλλά και δημιουργώντας αναμφισβήτητα την καλύτερη αγορά εργασίας εδώ και μια γενιά.
Η έκρηξη του πληθωρισμού το 2021/22 ήταν ένα σοκ, αλλά αν αποδειχθεί ότι ήταν προσωρινή και τελειώσει χωρίς μεγάλα δεινά, θα είναι δύσκολο να αποφύγει κανείς το συμπέρασμα ότι η πρόσφατη οικονομική πολιτική ήταν, λαμβάνοντας όλα τα πράγματα υπόψη, πολύ καλή».
