Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, το είπε καθαρά: η Ευρώπη δεν μπορεί να επιβάλλει κυρώσεις στον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας, καθώς εξαρτάται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τις ΗΠΑ από τις ροές πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Μόσχα.
Στην ουσία, ο Αμερικανός πρόεδρος, ανακοινώνοντας την απαγόρευση εισαγωγών υδρογονανθράκων από τη Ρωσία (ακολούθησε σε λίγη ώρα και το Λονδίνο), παραδέχθηκε ότι οι κυρώσεις κατά της Μόσχας σε αυτό τον κρίσιμο τομέα μπορούν -προς το παρόν, τουλάχιστον- να είναι μόνο μερικές και σχετικά περιορισμένες.
Ήδη, μόνο με τις ανακοινώσεις Μπάιντεν, το βαρέλι του αργού πετρελαίου εκτοξεύτηκε στην τιμή σχεδόν των 124 δολαρίων (συμβόλαια Απριλίου), ενώ η τιμή του μπρεντ διαμορφώνεται πάνω από τα 128 δολάρια το βαρέλι για τα συμβόλαια Μαΐου. Όσον αφορά στο φυσικό αέριο, αφού απογειώθηκε για λίγο, η τιμή του διαμορφώθηκε πάνω από τα 200 δολάρια ανά μεγαβατώρα.
Το μεγάλο πρόβλημα της Ευρώπης
Το βασικό πρόβλημα της Ευρώπης, το οποίο ομολογείται από όλους, είναι ότι σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειάς της εισάγεται από τη Ρωσία (το 27% του πετρελαίου και το 40% του φυσικού αερίου, ενώ συγκριτικά, οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου αντιπροσωπεύουν μόλις το 8% των εισαγωγών των ΗΠΑ). Αυτό σημαίνει ότι στην παρούσα φάση ένα αντίστοιχο εμπάργκο της ΕΕ θα προκαλούσε καταστροφικά αποτελέσματα στην οικονομία και την κοινωνία της.
Ενδεικτικές του κλίματος που επικρατεί στην Ευρώπη είναι οι δηλώσεις του πρώτου αντιπροέδρου της Κομισιόν Φρανς Τίμερμανς ο οποίος ανακοίνωνε το σχέδιο για την ενεργειακή απεξάρτηση της Ενωμένης Ευρώπης από την Ρωσία «πριν από το 2030» – ενώ η Ιταλία, με περισσότερες εναλλακτικές πηγές ενεργειακής τροφοδοσίας σε σχέση με την Γερμανία, ανακοίνωσε ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο χρόνια πριν υπάρξει μερική απεξάρτηση από τις ρωσικές ενεργειακές πηγές.
Αναζήτηση εναλλακτικών
Ταυτόχρονα, η αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου με το LNG, προερχόμενο από τις ΗΠΑ, το Κατάρ ή άλλες χώρες, προϋποθέτει την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων και αποθηκευτικών χώρων, μεγάλες επενδύσεις και το κόστος του είναι σαφώς υψηλότερο από αυτό του ρωσικού φυσικού αερίου, το οποίο φθάνει στην Ευρώπη μέσω αγωγών. Σημειώνεται, δε, ότι η Ρωσία, διά στόματος του αναπληρωτή πρωθυπουργού, Αλεξάντερ Νόβακ, απείλησε την Ευρώπη ότι θα μειώσει τις ροές αερίου μέσω του Nord Stream 1.
Στο πλαίσιο αυτό, ΗΠΑ και Ευρώπη επιχειρούν να διαπιστώσουν τις προθέσεις πετρελαιοπαραγωγικών χώρων -με τις οποίες δεν έχουν και πολύ καλές σχέσεις, όπως το Ιράν και η Βενεζουέλα- με στόχο να επιχειρήσουν μέσω αυτών να υποκαταστήσουν το ρωσικό πετρέλαιο. Ωστόσο, οι χειρισμοί που απαιτούνται για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι λεπτοί, ενώ ακόμα κι αν επιτευχθούν συμφωνίες (με τα αντίστοιχα οικονομικά και πολιτικά ανταλλάγματα), θα χρειαστεί καιρός μέχρις ότου αποκατασταθεί η τροφοδοσία, ειδικά της Ευρώπης, η οποία βρίσκεται στην πιο δύσκολη θέση.
Δύσκολη συνάρτηση
Κάπου εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι στην Ευρώπη κατευθύνεται το 72% των εξαγωγών φυσικού αερίου παγκοσμίως.
- Την μεγαλύτερη εξάρτηση έχει η Γερμανία, η οποία είναι και ο μεγαλύτερος πελάτης της Ρωσίας στο φυσικό αέριο, καθώς απορροφά το 16% των ρωσικών εξαγωγών και ακολουθούν η Ιταλία που απορροφά το 12% των εξαγωγών της Ρωσίας, η Γαλλία με το 8%, η Τουρκία με το 6%, η Ολλανδία με το 5%. Στην Ασία κατευθύνεται μόλις το 11% των εξαγωγών, με την Κίνα να αγοράζει το 5% και την Ιαπωνία το 4%.
Στο πλαίσιο αυτό, γίνεται προφανές ότι ο ενεργειακός «γρίφος» για την Ευρώπη παραμένει άλυτος και, ταυτόχρονα, η απεξάρτησή της από τη Ρωσία προς το παρόν τουλάχιστον είναι απλώς αδύνατη, με το caveat ότι οι Βρυξέλλες δεν επιθυμούν να δουν τη Γηραιά Ήπειρο να βυθίζεται σε μεγάλη ύφεση και ενεργειακή πενία για ένα διάστημα που ουδείς μπορεί να προβλέψει. Όσο κι αν η Κομισιόν αισιοδοξεί ότι θα καταφέρει να απογαλακτιστεί από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες πριν το 2030, η συνάρτηση παραμένει δύσκολη και οδυνηρή.
