«Χτύπημα» στη φοροδιαφυγή φέρνει η χρήση του πλαστικού χρήματος, με ταυτόχρονη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και αύξηση των εσόδων του Δημοσίου από τον Φόρο Προστιθεμένης Αξίας.
Οι κάρτες συνέβαλαν κατά 17% στην αύξηση των εσόδων ΦΠΑ
Σύμφωνα με τη μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών (ΙΟΒΕ) για τις «Ηλεκτρονικές πληρωμές στην Ελλάδα: Πολιτικές και επιδράσεις στη χρήση καρτών, 2015-2020», η μεγάλη αύξηση της χρήσης καρτών στις καθημερινές συναλλαγές συνέβαλε τουλάχιστον κατά 17% στην ετήσια αύξηση των εσόδων από ΦΠΑ που καταγράφηκε το 2019. Σημειώνεται ότι η χρήση καρτών διευρύνθηκε θεαματικά μετά το 2015, λόγω της επιβολής κεφαλαιακών περιορισμών, ενώ διατήρησε ισχυρούς ρυθμούς και μετά το 2017, ως αποτέλεσμα και των μέτρων προώθησης των ηλεκτρονικών πληρωμών που πάρθηκαν με τον νόμο 4446/2016.
Βέβαια, το επίπεδο χρήσης καρτών στην Ελλάδα παραμένει χαμηλότερο σε σχέση με τους μέσους όρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ παρατηρείται ακόμα σημαντικά χαμηλότερη χρήση καρτών σε συγκεκριμένους κλάδους και περιοχές της χώρας. Σε αυτή τη βάση, στην μελέτη σημειώνεται ότι είναι χρήσιμο να ληφθούν περισσότερο στοχευμένα και θετικά μέτρα, ώστε να ενισχυθεί περαιτέρω η διείσδυση των ηλεκτρονικών πληρωμών, προοπτική η οποία θα αποφέρει επιπλέον δημοσιονομικά οφέλη.
Σε ποιους τομείς χρησιμοποιούνται λιγότερο οι κάρτες
Ιδιαίτερη περιορισμένη, σύμφωνα με τη μελέτη, είναι η διείσδυση της χρήσης καρτών στην εκπαίδευση, τις επαγγελματικές υπηρεσίες και τις επισκευές, ενώ παρά την πρόοδο που σημειώθηκε υπάρχει περιθώριο για σημαντική περαιτέρω αύξηση της χρήσης καρτών στην εστίαση.
Καθώς υπάρχει ακόμα σημαντικό περιθώριο για ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης μέσα από αύξηση της χρήσης καρτών, η μελέτη προτείνει τη λήψη περαιτέρω μέτρων πολιτικής που ενθαρρύνουν τη διείσδυση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμών (ΗΜΠ) σε κλάδους μέτριου και υψηλού ρίσκου φοροδιαφυγής και σε περιοχές με χαμηλή χρήση.
Ενδεικτικά συμπληρωματικά μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση είναι:
- η επιστροφή στον καταναλωτή ενός ποσοστού επί της αξίας αγοράς μέσω ΗΜΠ σε στοχευμένες συναλλαγές με μέτριο ρίσκο φοροδιαφυγής,
- η στόχευση της λοταρίας αποκλειστικά σε συναλλαγές σε κλάδους με υψηλό ρίσκο φοροδιαφυγής
- η εισαγωγή διακριτής λοταρίας ή επιστροφή φόρου για ελεύθερους επαγγελματίες που επιτυγχάνουν στόχους διείσδυσης ΗΜΠ για τις προσφερόμενες υπηρεσίες τους.
Αθήνα, Θεσσαλονίκη και νησιά “ψηφίζουν” πλαστικό χρήμα
Από την μελέτη προκύπτει ότι η χρήση του «πλαστικού χρήματος» είναι περισσότερο διαδεδομένη στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη καθώς και στα νησιά (προφανώς λόγω του τουρισμού). Αντίθετα η υπόλοιπη χώρα υστερεί στη χρήση καρτών ενώ όταν αυτές χρησιμοποιούνται δεν αφορούν σε μικρές καθημερινές συναλλαγές.
Τα διαθέσιμα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι η αυξημένη χρήση καρτών οδήγησε σε σημαντική αύξηση των φορολογικών εσόδων. Το όφελος επιπλέον εσόδων από ΦΠΑ λόγω της αυξημένης χρήσης καρτών εκτιμάται σε 273 εκατ. ευρώ το 2019. Σημειώνεται ότι το συνολικό δημοσιονομικό όφελος είναι μεγαλύτερο, καθώς ο υπολογισμός δεν περιλαμβάνει το κέρδος που προκύπτει ως επιπλέον έσοδα από φορολογία εισοδήματος και ασφαλιστικές εισφορές που «αποκαλύπτονται» μέσα από το πλαστικό χρήμα και σχετίζονται με οικονομική δραστηριότητα η οποία παρέμενε αδήλωτη πριν από την εξάπλωση των καρτών πληρωμής.
Η Ελλάδα μπορεί να έχει επιπλέον έσοδα 2 δις από ΦΠΑ
Η αξία συναλλαγών με κάρτα, ως ποσοστό της κατανάλωσης νοικοκυριών, στην Ελλάδα ανήλθε το 2019 σε 21,1% από 7% το 2015. Παραμένει όμως σημαντικά χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης που είναι 31,7% και της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 28 που φθάνει στο 39,5%.
Η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει επιπλέον δημόσια έσοδα από ΦΠΑ μέχρι δύο δισεκατομμύρια ευρώ εάν έφθανε το μέσο επίπεδο χρήσης που καταγράφεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 28.
Η πανδημία, πάντως, επηρέασε σημαντικά τη χρήση καρτών στη χώρα μας. Με την επιβολή των πρώτων περιοριστικών μέτρων, ο αριθμός πληρωμών με κάρτα μειώθηκε κατά 7% τον Μάρτιο 2020 -σε σύγκριση με το Μάρτιο 2019- και κατά 19% τον Απρίλιο 2020, αλλά επανήλθε σε διψήφιους ρυθμούς ανόδου (13%-14%) με το άνοιγμα της οικονομίας κατά τους περυσινούς καλοκαιρινούς μήνες.
