Πρόσφατα, το Ιράν και η Ρωσία ενίσχυσαν τους δεσμούς τους, σφυρηλατώντας έναν βαθύτερο στρατηγικό συνασπισμό που έχει επίδραση όχι μόνο στις διμερείς τους σχέσεις, αλλά και στην περιφερειακή δυναμική και τη διεθνή γεωπολιτική σκηνή. Πολλοί παράγοντες συνέβαλαν στην ανάπτυξη στενότερων δεσμών μεταξύ των δύο εθνών:
Ένας σημαντικός παράγοντας είναι το αμοιβαίο τους ενδιαφέρον για την αντιμετώπιση κοινών αντιπάλων και προκλήσεων. Τόσο το Ιράν όσο και η Ρωσία έχουν υποστεί πλήθος διεθνών κυρώσεων αλλά και την απομόνωση, σε μεγάλο βαθμό λόγω των ενεργειών και των πολιτικών τους που έρχονται σε αντίθεση με τα δυτικά συμφέροντα.
Κατά συνέπεια θεώρησαν ότι είναι φρόνιμο να συνεργαστούν και να αλληλοϋποστηριχτούν απέναντι στην οικονομική και πολιτική πίεση που δέχονται από τη Δύση. Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και οι ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία, για παράδειγμα, έχουν προκαλέσει τη διεθνή κατακραυγή και κυρώσεις από τη διεθνή κοινότητα, οδηγώντας τις δύο χώρες να αναπτύξουν αλληλεγγύη, όντας αντιμέτωποι με τις δυτικές πιέσεις.
Η κρίσιμη περιοχή της Μέσης Ανατολής
Επιπλέον, τόσο το Ιράν όσο και η Ρωσία βλέπουν τη Μέση Ανατολή ως μια κρίσιμη περιοχή για τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα.
- Το Ιράν στοχεύει να επεκτείνει την επιρροή του και να εδραιωθεί ως κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή, ιδιαίτερα μέσω της υποστήριξής του σε διάφορες ομάδες, όπως είναι η Χεζμπολάχ στον Λίβανο και οι σιιτικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ και τη Συρία.
- Η Ρωσία, από την πλευρά της, επιδιώκει να ενισχύσει την παρουσία και την επιρροή της στην περιοχή, αξιοποιώντας τα κενά εξουσίας που δημιουργήθηκαν από τον συριακό εμφύλιο πόλεμο.
Συντονίζοντας τις προσπάθειές τους και υποστηρίζοντας κοινές πολιτικές στη Μέση Ανατολή, το Ιράν και η Ρωσία έχουν προωθήσει με αυτόν τον τρόπο τις δικές τους περιφερειακές φιλοδοξίες.
Τα οικονομικά συμφέροντα του … γάμου
Επιπλέον, η οικονομική διάσταση της σχέσης τους απέκτησε σημασία. Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία οδήγησαν στη διαφοροποίηση των οικονομικών της εταιρικών σχέσεων, με το Ιράν να αναδεικνύεται ως ελκυστική αγορά και εταίρος. Ομοίως, το Ιράν, με τους τεράστιους ενεργειακούς πόρους και τις δυνατότητές του, προσφέρει στρατηγικές ευκαιρίες για τα ενεργειακά συμφέροντα της Ρωσίας και την οικονομική της επέκταση.
Ενώ η διαρκώς αυξανόμενη στενή συνεργασία του Ιράν και της Ρωσίας έχει προσφέρει αρκετά πλεονεκτήματα στη σχέση τους, ωστόσο έχει προκαλέσει την ανησυχία ορισμένων περιφερειακών και διεθνών παραγόντων. Η εμβάθυνση του συνασπισμού μεταξύ των δύο εθνών, ειδικά στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας, έχει επιφέρει επιπτώσεις στην ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή και θα μπορούσε ενδεχομένως να επηρεάσει την περιφερειακή σταθερότητα. Θέτει επίσης ορισμένες προκλήσεις για τα συμφέροντα άλλων κρατών, όπως των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων τους στην περιοχή.
Σύγκλιση συμφερόντων και στρατηγικών προτεραιοτήτων
Συνολικά, η εξελισσόμενη σχέση μεταξύ του Ιράν και της Ρωσίας αντανακλά μια σύγκλιση συμφερόντων και στρατηγικών προτεραιοτήτων, παρέχοντας ευκαιρίες και για τα δύο έθνη να προωθήσουν τους γεωπολιτικούς τους στόχους σε ένα ολοένα πιο περίπλοκο κι ανταγωνιστικό παγκόσμιο τοπίο.
Σήμερα, το Ιράν και η Ρωσία είναι πιο κοντά από ποτέ, έχοντας δημιουργήσει έναν συνασπισμό ενάντια στη Δύση, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να έχει στρέψει τη Μόσχα προς την Τεχεράνη για την απόκτηση όπλων.
Ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Τζον Κίρμπι, δήλωσε τον Μάιο ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι το Ιράν και η Ρωσία επεκτείνουν τις άνευ προηγουμένου αμυντικές συνεργασίες τους κι αυτό συνιστά μία πλήρη αμυντική σύμπραξη. Ο Κίρμπι είπε ότι το Ιράν είναι πλέον ο κορυφαίος στρατιωτικός υποστηρικτής της Ρωσίας παρέχοντάς της εκατοντάδες drones αναγνώρισης και επίθεσης, τα οποία χρησιμοποιεί η Μόσχα για να επιτεθεί σε στόχους στην Ουκρανία.
Πέρα από τα drones, ο Κίρμπι πρόσθεσε ότι η συνεννόηση μεταξύ του Ιράν και της Ρωσίας σε θέματα που αφορούν την πώληση προηγμένων όπλων, ειδικότερα πιο προηγμένων UAVs, βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή.
Η αμυντική συνεργασία μεταξύ Ρωσίας και Ιράν είναι αμοιβαία συμφέρουσα, καθώς το Ιράν ανακοίνωσε τον Απρίλιο ότι είχε οριστικοποιήσει μια συμφωνία για την αγορά μαχητικών αεροσκαφών Su-35 από τη Ρωσία. Ο Κίρμπι τόνισε ότι το Ιράν επιδιώκει να αγοράσει πρόσθετο στρατιωτικό εξοπλισμό από τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων επιθετικών ελικοπτέρων, ραντάρ και εκπαιδευτικών αεροσκαφών μάχης Yak-130. Συνολικά, το Ιράν αναζητά στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων από τη Ρωσία.
Ιρανοί εκπαιδευτές στις Ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανιά
Επιπλέον, το Ιράν φέρεται να έχει στείλει εκπαιδευτές στην κατεχόμενη Ουκρανία σε μια προσπάθεια να βοηθήσει τις ρωσικές δυνάμεις στην εκπαίδευση και τον χειρισμό του νεοαποκτηθέντα στόλου μη επανδρωμένων αεροσκαφών που προμηθεύτηκαν από το Ιράν. Αυτή η κίνηση δείχνει μια βαθύτερη ακόμα σχέση μεταξύ του Ιράν και της Ρωσίας μετά τη στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία.Οι Ιρανοί εκπαιδευτές φέρονται να έχουν σταθμεύσει σε μια ρωσική στρατιωτική εγκατάσταση που βρίσκεται στην Κριμαία, όπου έχει αναπτυχθεί σημαντικό μέρος των drones μετά την παράδοσή τους από το Ιράν.
Αυτοί οι εκπαιδευτές ανήκουν στο Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), ένα παρακλάδι του ιρανικού στρατού που έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ.Όπως τόνισε ο Κίρμπι, πρόκειται για έναν πλήρη αμυντικό συνασπισμό, που είναι επιζήμιος για την Ουκρανία, για την περιοχή στη Μέση Ανατολή και για τη διεθνή κοινότητα. Κατά συνέπεια, η ιρανική στρατιωτική υποστήριξη στη Ρωσία έχει σίγουρα προκαλέσει έναν νέο γύρο δυτικών κυρώσεων κατά της Τεχεράνης από τις ΗΠΑ και την ΕΕ που έχουν στόχο τους άτομα ή ομάδες που είναι υπεύθυνα, υποστηρίζουν ή εμπλέκονται στο πρόγραμμα UAV του Ιράν.
Πώς βλέπουν οι ειδικοί τη σχέση Ρωσίας – Ιράν
Πώς βλέπουν οι ειδικοί τη σχέση; Οι παράλληλες θέσεις Ρωσίας και Ιράν στην παγκόσμια σκηνή, καθώς και οι παρόμοιες καταστάσεις που αντιμετωπίζουν, έχουν φέρει τις δύο χώρες ακόμα πιο κοντά. Οι περισσότεροι ειδικοί θεωρούν ότι αυτό που βλέπουν στο Ιράν και τη Ρωσία είναι δύο απομονωμένες χώρες, καθεμία από τις οποίες θα μπορούσε να επωφεληθεί από αυτήν τη διμερή τους σχέση.
Ωστόσο, κάποιοι υποστήριξαν ότι η Ρωσία εκμεταλλεύεται το Ιράν. Ο Τζων Άλτερμαν, διευθυντής του προγράμματος Μέσης Ανατολής στο CSIS, δήλωσε ότι και οι δύο χώρες φαίνεται να έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η εχθρική διάθεση από την πλευρά της Δύσης είναι μία αμετάβλητη σταθερά κι εάν κάποια από τις δύο ενεργούσε με πιο συμβιβαστικό τρόπο, απλώς θα τις αποδυνάμωνε.
Η Ρωσία έχει βασιστεί στο Ιράν για τα drones και υπάρχουν αναφορές ότι το Ιράν βοήθησε τη Ρωσία να σκεφτεί τρόπους διαγραφής των κυρώσεων μέσω ειδικών στρατηγικών, τις οποίες το ίδιο το Ιράν αναπτύσσει εδώ και δεκαετίες.Ο Ντάνιελ Μπίμαν, καθηγητής στη Σχολή Εξωτερικών Υπηρεσιών στο Πανεπιστήμιο Georgetown δήλωσε ότι η σχέση με τη Ρωσία είναι πολύτιμη για την Τεχεράνη για διάφορους λόγους.
- Το Ιράν είναι απομονωμένο στην παγκόσμια σκηνή και το να έχει μια μεγάλη δύναμη (ακόμα και μία χώρα όπως είναι η Ρωσία που βρίσκεται σε δυσχερή κατάσταση) ως πιθανό εταίρο είναι ιδιαίτερα χρήσιμη.
- Η Ρωσία μπορεί να χρησιμοποιήσει την πολιτική της επιρροή, όπως στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, για να βοηθήσει το Ιράν κι ενδεχομένως μπορεί να προκύψουν σημαντικές στρατιωτικές σχέσεις.
Ο καθηγητής του Georgetown πρόσθεσε επίσης ότι το Ιράν μπορεί πιθανώς να αποστασιοποιηθεί από τη Ρωσία ή να πλησιάσει πιο κοντά στη Ρωσία ως μοχλός πίεσης διαπραγματευτικής εξωτερικής πολιτικής.
Η Ρωσία και το Ιράν χρειάζονται ως χώρες η μία την άλλη
Η Anna Borshchevskaya, ανώτερη συνεργάτης στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον, με αντικείμενο τη ρωσική πολιτική απέναντι στη Μέση Ανατολή, τόνισε ότι η Ρωσία και το Ιράν χρειάζονται η μία την άλλη, ουσιαστικά επειδή έχουν ελάχιστες άλλες επιλογές μπροστά στην απομόνωση που έχουν δεχτεί από τη Δύση. Δήλωσε ότι το Ιράν βρίσκεται τώρα σε πλεονεκτική θέση και μπορεί να απαιτήσει περισσότερα από τη Ρωσία απ’ ό,τι πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, χάρη στη προμήθεια μαχητικών drones από το Ιράν προς τη Ρωσία.
Είπε επίσης ότι το Ιράν είναι πλέον σε θέση να αποκτήσει πιο προηγμένα όπλα από τη Ρωσία και να συνεργαστεί μαζί της και σε άλλους τομείς. Ο Χένρι Μπάρκλει, ανώτερος συνεργάτης στον τομέα των Μεσανατολικών Σπουδών στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων των ΗΠΑ, δήλωσε χαρακτηριστικά ότι και οι δύο αυτές χώρες είναι ακραίες και μπορεί να υπάρχουν κράτη που τους υποστηρίζουν, αλλά έχουν μικρή επιρροή στην παγκόσμια πολιτική.
Συμπλήρωσε λέγοντας ότι έχουν δημιουργήσει έναν ισχυρό δεσμό μεταξύ τους, έχοντας έναν κοινό εχθρό, τη Δύση, κι αυτό βοηθά στην ενίσχυση της συνεργασίας τους, ειδικά επειδή και οι δύο είναι αντιδημοκρατικές, γεγονός που απαγορεύει διαφωνίες στο εσωτερικό.
Από την άλλη πλευρά, ο Άλεξ Βατάνκα, ιδρυτής του Ιρανικού Προγράμματος στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής, υποστήριξε ότι η Ρωσία εκμεταλλεύτηκε την απομόνωση του Ιράν και ότι η Τεχεράνη «υποχρεώνεται», κατά κάποιο τρόπο, στη Μόσχα. Υποστηρίζει ότι η Ρωσία εκμεταλλεύεται την ιρανική κατάσταση, χωρίς να χρειάζεται να δώσει κάτι ως αντάλλαγμα, διότι οι Ιρανοί δεν έχουν πού να πάνε.Πρόσθεσε μάλιστα λέγοντας ότι οι Ιρανοί έχουν τη λανθασμένη πεποίθηση ότι έχουν βρει στον [Ρώσο Πρόεδρο] Βλαντιμίρ Πούτιν έναν στρατηγικό εταίρο που θα είναι μαζί τους οποτεδήποτε παραστεί ανάγκη, κάτι που όμως δεν είναι πιθανό ότι θα συμβεί.
