Καθώς οι ηγέτες των χωρών-μελών της ΕΕ μεταβαίνουν στις Βρυξέλλες για την τελευταία Σύνοδο Κορυφής του 2023, οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ίσως την πιο δύσκολη εβδομάδα της χρονιάς και ένα διακύβευμα εξαιρετικά υψηλό. Από την Πέμπτη, οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται να συμφωνήσουν σε μια προβλέψιμη μακροπρόθεσμη στήριξη της Ουκρανίας, με ένα μακροοικονομικό πακέτο 50 δισεκατομμυρίων ευρώ και την πολιτική απόφαση να ξεκινήσουν ενταξιακές συνομιλίες με την Ουκρανία, μια υπόσχεση που θα πρέπει τελικά να οδηγήσει στην πλήρη ένταξη. Με τον πόλεμο της Ρωσίας να κοντεύει να κλείσει δύο χρόνια και τις πυραυλικές επιθέσεις σε ουκρανικούς στόχους να εντείνονται, το Κίεβο χρειάζεται απεγνωσμένα ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα και πρακτική υποστήριξη ενόψει ενός ζοφερού χειμώνα.
Απειλή βέτο
Η Ουγγαρία, ωστόσο, έχει απειλήσει να ασκήσει βέτο και στα δύο μέτρα, γεγονός που θα μπορούσε να επιφέρει άλλο ένα πλήγμα στην επί του παρόντος αμφιταλαντευόμενη υποστήριξη προς την Ουκρανία. Σε αυτό το διπλωματικό πόκερ υψηλού κινδύνου, την παραμονή της Συνόδου Κορυφής, η Βουδαπέστη περιέγραψε τα… λύτρα που ζητά και δήλωσε ότι θα ήταν έτοιμη να αποσύρει το βέτο της στην οικονομική βοήθεια, εάν οι Βρυξέλλες συμφωνήσουν να ξεμπλοκάρουν όλα τα κεφάλαια που έχουν παγώσει από το μπλοκ λόγω ανησυχιών για το κράτος δικαίου.
Αλλά τα χρήματα μπορεί να είναι το μικρότερο από τα δύο ζητήματα. Λίγο πριν αναχωρήσει για τις Βρυξέλλες, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν επανέλαβε την αντίθεσή του στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της ΕΕ με την Ουκρανία, χαρακτηρίζοντάς την “τρομερό λάθος“, ακόμη και όταν οι Βρυξέλλες έδιναν σήμα ότι πρόκειται να αποδεσμεύσουν κονδύλια προς τη Βουδαπέστη. Οι ηγέτες της ΕΕ ετοιμάζονται για δύσκολες διαπραγματεύσεις, που ίσως τραβήξουν και μέσα στο σαββατοκύριακο, σύμφωνα με πληροφορίες από… ξενοδοχεία και άλλα καταλύματα.
Τι θέλει ο Ορμπάν
Η ουσία είναι ότι όλα τα σενάρια τώρα στέκονται και πέφτουν με έναν ηγέτη της ΕΕ. Θα δούμε τον “κλασικό Ορμπάν“, να θέτει πολύ σκληρές θέσεις και απαιτήσεις εκ των προτέρων και στη συνέχεια να επιτρέπει τελικά να επιτευχθεί μια συμφωνία που μπορεί να πουληθεί ως επιτυχία στην πατρίδα του; Ή μήπως πρόκειται -σε αντίθεση με τις συνήθεις ενδοευρωπαϊκές κόντρες κορυφής, όπως το μεταναστευτικό- για ένα μακροπρόθεσμο παιχνίδι, που αμφισβητεί ριζικά τις αρχές λήψης αποφάσεων της ΕΕ;
Αν ναι, το ερώτημα είναι ποιο μπορεί να είναι το απώτερο κίνητρό του, ιδίως καθώς πολλοί σε όλη την Ευρώπη είναι όλο και πιο ανήσυχοι με τους Ούγγρους αξιωματούχους που είναι υπερβολικά άνετοι να δίνουν τα χέρια με τους Ρώσους ομολόγους τους. Τις τελευταίες δύο ημέρες, η πλειονότητα των διπλωματών της ΕΕ έχει τονίσει έντονα ότι μια λύση για την οικονομική βοήθεια στην ΕΕ των 26, με παράκαμψη της Ουγγαρίας, είναι μια “πυρηνική επιλογή” που θα ήταν πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν.
Το ζήτημα των ΗΠΑ
Ένας πρόσθετος παράγοντας πίεσης για να συμφωνηθεί η οικονομική βοήθεια σε αυτή τη σύνοδο κορυφής είναι η “δαμόκλειος σπάθη” της αμφιταλαντευόμενης υποστήριξης των ΗΠΑ που κρέμεται πάνω από την Ουκρανία. Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι επισκέφθηκε την Ουάσιγκτον και έφυγε χωρίς δεσμεύσεις σχετικά με το αν μπορεί να υπολογίζει σε περισσότερη αμερικανική βοήθεια για την απόκρουση της Ρωσίας.
Εν μέσω του αδιεξόδου στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού είναι πιθανό να εξετάσουν προσεκτικά κατά πόσο οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι αναλαμβάνουν δράση και θα είναι έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν ό,τι συμβεί στις Βρυξέλλες ως επιχείρημα για τη δική τους απόφαση. Για να ανάψουν το πράσινο φως στις ενταξιακές συνομιλίες, ωστόσο, οι ηγέτες της ΕΕ θα χρειαστούν ομοφωνία – και αυτό θα είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί. Η αναβολή του θέματος της Ουκρανίας μέχρι την επόμενη σύνοδο κορυφής της ΕΕ τον Μάρτιο είναι πιθανή, αλλά ανεπιθύμητη για τους περισσότερους στο μπλοκ.
Αποτυχία πολιτικής
Συμφωνία ή όχι, η εξωτερική οπτική μιας αποτυχίας σε οποιοδήποτε από τα δύο μέρη – οικονομική στήριξη ή/και ενταξιακές συνομιλίες – δεν θα ήταν σπουδαία. Η γενική αντίληψη στους διαδρόμους των Βρυξελλών είναι ότι υπάρχει σαφής διαφορά μεταξύ του να ενεργείς ως ΕΕ26 και του να ενεργείς ως πραγματική Ένωση. Πέρα από κάθε αμφιβολία, το 26:1 φαίνεται κακό όταν πρόκειται να αντιμετωπιστούν οποιαδήποτε εσωτερικά ζητήματα, μεταναστευτικά ή άλλα. Φαίνεται όμως ακόμη χειρότερο όταν θέλεις να γίνεις αντιληπτός ως γεωπολιτικός παράγοντας από τον υπόλοιπο κόσμο.
Η αναπληρώτρια πρωθυπουργός της Ουκρανίας Όλχα Στεφανίσινα το έθεσε ευθέως νωρίτερα αυτή την εβδομάδα: Ένα βέτο της Ουγγαρίας στη σύνοδο κορυφής θα ήταν “αποτυχία ολόκληρου του μπλοκ, όχι μόνο ενός Ευρωπαίου ηγέτη“. Εάν, κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια αυτής της συνόδου κορυφής της ΕΕ, έρθει η στιγμή που ο Όρμπαν θα μπλοκάρει μόνος του τις διαδικασίες, οι υπόλοιποι ηγέτες της ΕΕ των 26 ίσως χρειαστεί για πρώτη φορά να επανεξετάσουν τη μακροπρόθεσμη προσέγγισή τους -συμπεριλαμβανομένης της επινόησης ενός τρόπου αντιμετώπισης και περιορισμού τέτοιων παραλυτικών διαφωνιών στο μέλλον.
