Οι διπλωμάτες που προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν τις κινήσεις, και τις προθέσεις, του Ταγίπ Ερντογάν εν όψει της ευρωπαϊκής συνόδου κορυφής της 25ης Μαρτίου στέκονται ιδιαίτερα σε πέντε σημεία:
- Ο νέος γύρος των διερευνητικών επαφών Ελλάδας – Τουρκίας μετά την συνάντηση της 25ης Ιανουαρίου στην Κωνσταντινούπολη, παραμένει ακόμη εκκρεμής με ευθύνη της Αγκυρας. Η Ελλάδα έχει προτείνει εδώ και καιρό εναλλακτικές ημερομηνίες, όμως από την τουρκική πλευρά επικρατεί… άκρα του τάφου σιωπή. Η εκτίμηση είναι πως θα υπάρξει σχετικά σύντομα απάντηση, πιθανότατα παραμονές της συνόδου κορυφής, χωρίς όμως προσδοκίες για σοβαρή συζήτηση χωρίς μαξιμαλισμούς από την πλευρά Ερντογάν.
Το μήνυμα Πάιατ για διερευνητικές και F-35
- Η συνέχιση των διερευνητικών παραμένει βασική επιδίωξη της Ευρώπης – και δη του Βερολίνου – αλλά και των Ηνωμένων Πολιτειών. Μόλις χθες ο αμερικανός πρέσβης Τζέφρι Πάιατ δήλωσε σε έλληνες δημοσιογράφους ότι «οι ΗΠΑ θέλουν να παραμείνουν οι διερευνητικές σε τροχιά». Δεν θέλησε να δώσει το στίγμα προθέσεων της κυβέρνησης Μπάιντεν απέναντι στον Ερντογάν, θεωρείται όμως στοιχείο που αξίζει να συγκρατηθεί η δήλωσή του ότι «η μπάλα είναι τώρα στην πλευρά της Άγκυρας».
- Εξίσου σημαντικό θεωρείται το μήνυμα Πάιατ, χωρίς μάλιστα να ερωτηθεί, πως «οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να πωλήσουν στην Ελλάδα F-35 όταν και η Ελλάδα θα είναι έτοιμη».
- Η Αγκυρα έχει επιστρέψει στο παιχνίδι των ελεγχόμενων εντάσεων και των εντυπώσεων: Από την μία πλευρά δοκιμάζει τα όρια της Αθήνας και της Ευρώπης, είτε με το «Τσεσμέ» είτε με καθημερινές αερομαχίες στο Αιγαίο, και από την άλλη φτιάχνει κλίμα «καλού γείτονα» και νέων συμμαχιών. Σ’ αυτή την τελευταία τακτική εντάσσεται, σε μεγάλο βαθμό, και η πρόσκληση-φωτοβολίδα Τσαβούσογλου για διαπραγμάτευση με την Αίγυπτο για την ΑΟΖ – μια πρόσκληση, που δεν θεωρείται ότι έχει ουσιαστική προοπτική.
Ο Ερντογάν χάνει στις δημοσκοπήσεις
- Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις στην Τουρκία δείχνουν ότι το κόμμα του Ερντογάν, το ΑΚΡ, καταγράφει ποσοστό 36% και το συμμαχικό του ΜΗΡ 8%. Αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι και τα δύο κόμματα μαζί δεν εξασφαλίζουν κοινοβουλευτική αυτοδυναμία. Και το μέλλον , εν όψει των εκλογών του 2023, είναι ακόμη πιο δυσοίωνο με δεδομένη την τροχιά κατάρρευσης στην οποία παραμένει η τουρκική οικονομία.
Όλα αυτά, κατά τις ίδιες διπλωματικές πηγές, σημαίνουν πως μετά την 25η Μαρτίου όλα είναι ανοιχτά στο ελληνοτουρκικό μέτωπο. Εως τις 25 Μαρτίου και την σύνοδο κορυφής εκτιμάται ότι οι κινήσεις της Αγκυρας θα παραμείνουν ελεγχόμενες καθώς ο Ερντογάν δεν θέλει να αφαιρέσει από την Ανγκελα Μέρκελ το άλλοθι της «καλής συμπεριφοράς» που θα επιτρέψει στο Βερολίνο να παρακάμψει για μια ακόμη φορά την απειλή των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Τουρκίας.
Μετά την σύνοδο κορυφής όμως, η εκτίμηση είναι πως το πεδίο ανοίγει ξανά. Και η βασική ανησυχία έγκειται στο γεγονός ότι ο τούρκος πρόεδρος για να επιβιώσει πολιτικά χρειάζεται άμεσα νέο και ισχυρό αφήγημα. Αυτό το αφήγημα, δοθέντος του ότι το τουρκικό «οικονομικό θαύμα» έχει εκμετρήσει προ πολλού το ζειν, δεν μπορεί να είναι άλλο από μια γεωπολιτικά ισχυρή και κυρίαρχη Τουρκία – με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την εξαγωγή έντασης τόσο στα ανατολικά όσο και στα δυτικά της.
Η αφοπλισμένη Γερμανία και ο ρόλος του Μπάιντεν
Οσο φθείρεται πολιτικά ο τούρκος πρόεδρος, τόσο πιο επιτακτική θα γίνεται η ανάγκη αυτού του αφηγήματος. Η δε διπλωματική εκτίμηση είναι πως απέναντί του το ευρωπαϊκό όπλο θα είναι αφοπλισμένο, διότι το Βερολίνο δεν θέλει μπροστά του ανοικτό τουρκικό – δηλαδή προσφυγικό – μέτωπο την ώρα που θα οδεύει προς τις γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου.
Αρα, το όποιο ουσιαστικό φρένο στον γεωπολιτικό τυχοδιωκτισμό του Ερντογάν μπορεί να έρθει μόνον από την Ουάσιγκτον. Και όλα θα εξαρτηθούν από την στρατηγική που θα επιλέξει τελικά απέναντι στην Τουρκία, σε σχέση και με τον ρόλο της στο ΝΑΤΟ, ο Τζο Μπάιντεν.
