Μια παγκόσμια αύξηση στις τιμές χονδρικής ενέργειας και φυσικού αερίου σημαίνει ότι τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις σε όλη την Ευρώπη υφίστανται πολύ υψηλότερους λογαριασμούς ρεύματος και θέρμανσης φέτος (αλλά και το 2023), με τους πιο ευάλωτους των ευρωπαϊκών χωρών να εκτίθενται σε πρωτόγνωρες συνθήκες οικονομικής πίεσης.
Γιατί οι τιμές είναι υψηλές;
Οι εταιρείες παραγωγής και διανομής ενέργειας πληρώνουν χονδρική τιμή για να αγοράσουν το φυσικό αέριο που μετατρέπεται σε ηλεκτρική ενέργεια που πωλούν στους καταναλωτές. Όπως σε κάθε αγορά, η τιμή αυτή μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί, λόγω της προσφοράς και της ζήτησης.
Συνήθως, οι τιμές αυξάνονται λόγω της υψηλότερης ζήτησης για θέρμανση και φωτισμό το χειμώνα και πέφτουν το καλοκαίρι.
Οι τιμές άρχισαν να ανεβαίνουν πάνω από τα ιστορικά φυσιολογικά επίπεδα τον περασμένο Σεπτέμβριο και έχουν εκτοξευθεί περαιτέρω μετά τη διακοπή του εφοδιασμού που συνδέεται με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου.
Λίγο πριν ξεκινήσει ο πόλεμος, η γερμανική κυβέρνηση σταμάτησε τον αγωγό Nord Stream 2 που θα είχε διπλασιάσει την ποσότητα ρωσικού φυσικού αερίου που αποστέλλεται στην Ευρώπη.
Τον Ιούλιο, η Ρωσία μείωσε τους όγκους που αντλήθηκαν μέσω του Nord Stream 1 στο 20% της χωρητικότητας, επικαλούμενη θέματα συντήρησης, πού όπως είπε η γερμανική κυβέρνηση αυτό ήταν πρόσχημα που χρησιμοποιήθηκε από τη Μόσχα για να αντεπιτεθεί στις δυτικές κυρώσεις.
Την Παρασκευή, η Ρωσία ακύρωσε την επανέναρξη των ροών φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream 1 προς τη Γερμανία, εντείνοντας τις δυσκολίες της Ευρώπης στην εξασφάλιση των χειμερινών καυσίμων που χρειάζεται, ισχυριζόμενη ότι παρουσιάστηκαν τεχνικά προβλήματα στον αγωγό κατά τη συντήρηση. Ο αγωγός Nord Stream 1, ο οποίος εκτείνεται κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα, επρόκειτο να επαναλειτουργήσει μετά από τριήμερη διακοπή λόγω συντήρησης.
Οι διακοπές πυρηνικής ενέργειας στη Γαλλία και ο καύσωνας σε όλη την Ευρώπη αυτό το καλοκαίρι έχουν επίσης αυξήσει τη ζήτηση.
Οι ευρωπαϊκές τιμές αναφοράς του φυσικού αερίου στον ολλανδικό κόμβο TTF* έχουν αυξηθεί σχεδόν κατά 350% από έτος σε έτος, ενώ οι γερμανικές και γαλλικές συμβάσεις ηλεκτρικής ενέργειας πρώτου έτους έχουν εκτιναχθεί κατά 540% και 790% αντίστοιχα.
Πόσο καιρό θα διαρκέσει αυτό;
Πολλοί αναλυτές της αγοράς φυσικού αερίου αναμένουν ότι οι τιμές θα παραμείνουν υψηλές για τα επόμενα δύο χρόνια ή περισσότερα.
Αν και οι ευρωπαϊκές χώρες βρίσκονται σε καλό δρόμο για να γεμίσουν τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου σε ένα ελάχιστο επίπεδο 80% έως την 1η Οκτωβρίου, ένας επιπλέον κρύος χειμώνας θα μπορούσε να εξαντλήσει γρήγορα αυτά τα αποθέματα.
Γιατί ανεβαίνουν οι τιμές λιανικής;
Πολλοί προμηθευτές ενέργειας μετακυλίουν τα υψηλότερα κόστη χονδρικής στους καταναλωτές μέσω των τιμολογίων λιανικής τους. Στη Βρετανία, για παράδειγμα, σε έναν λογαριασμό διπλού καυσίμου (ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο), το κόστος χονδρικής μπορεί να αντιστοιχεί στο 40% του συνόλου.
Οι προμηθευτές μπορούν να αγοράσουν ενέργεια από τη χονδρική αγορά την ημέρα της παράδοσης, μια μέρα μπροστά και έως και μήνες ή σεζόν νωρίτερα, καθώς προσπαθούν να προβλέψουν πότε θα είναι χαμηλότερες οι τιμές και πόσο θα αγοράσουν για να καλύψουν τις ανάγκες των πελατών τους.
Εάν οι προμηθευτές δεν αγοράσουν εγκαίρως αρκετή ενέργεια, ίσως χρειαστεί να αγοράσουν περισσότερη σε τιμή που θα μπορούσε να είναι υψηλότερη, ανάλογα με τις κινήσεις της αγοράς.
Ποιές οι δράσεις της ΕΕ και των κυβερνήσεων
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ζήτησε τον Ιούλιο από τα κράτη μέλη της να μειώσουν τη ζήτηση φυσικού αερίου οικειοθελώς κατά 15% αυτόν τον χειμώνα με την πιθανή εισαγωγή υποχρεωτικών περικοπών.
Αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είχαν ήδη λάβει μέτρα για να μειώσουν την κατανάλωση πριν από την ανακοίνωση, όπως νόμους για τα επίπεδα κλιματισμού και θέρμανσης σε δημόσια και εμπορικά κτίρια. Έχουν επίσης ανακοινώσει μέτρα όπως οι επιδοτήσεις, η κατάργηση των περιβαλλοντικών εισφορών ή του ΦΠΑ από τους λογαριασμούς και τα ανώτατα όρια τιμών.
Τι μπορούν να κάνουν οι καταναλωτές;
Τα νοικοκυριά αντιπροσωπεύουν το 30%-40% της ζήτησης φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Περίπου το 80% της ζήτησης οικιακού αερίου προέρχεται από τη θέρμανση, ενώ το υπόλοιπο από ζεστό νερό και μαγείρεμα. Συνήθως η ζήτηση είναι υψηλότερη τη χειμερινή περίοδο φυσικού αερίου, η οποία διαρκεί από τον Οκτώβριο έως τον Μάρτιο.
Σύμφωνα με αναλυτές (Bernstein), ορισμένα μέτρα θα μπορούσαν να μειώσουν την κατανάλωση των νοικοκυριών κατά το ένα τρίτο:
- Η μείωση του θερμοστάτη κατά 1 βαθμό στους 19 βαθμούς Κελσίου από τους 20 C θα μπορούσε λ.χ. να μειώσει τη ζήτηση οικιακού αερίου κατά περίπου 7%. Η μείωση της θερμοκρασίας κατά έναν ακόμη βαθμό θα μπορούσε να μειώσει τη ζήτηση οικιακού αερίου κατά 7%.
- Το να φοράτε ένα χοντρό φούτερ στο σπίτι κατά τη χειμερινή περίοδο, αντί να ανεβάζετε τον θερμοστάτη όταν έχει κρύο, θα μπορούσε να εξοικονομήσει ακόμη 4% στη ζήτηση των νοικοκυριών.
- Η μεταφορά της έναρξης θέρμανσης των σπιτιών τον Νοέμβριο από τον Οκτώβριο ή/και η διακοπή της θέρμανσης τον Φεβρουάριο αντί για τον Μάρτιο θα μπορούσε να εξοικονομήσει 3%-6%.
————————-
(*) Το TTF είναι το διαδικτυακό σημείο συναλλαγών του Ταμείου Μεταβίβασης Τίτλων της Ολλανδίας, το οποίο χρησιμοποιείται ως αγορά φυσικού αερίου αναφοράς σε ευρωπαϊκό επίπεδο και διαπραγματεύεται σε € / MWh.Οι περισσότερες ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας) δεν χρησιμοποιούν πλέον τα πετρελαιοειδή ως δείκτη τιμολόγησης φυσικού αερίου, αλλά τις μελλοντικές τιμές των προϊόντων φυσικού αερίου που διαπραγματεύονται στο TTF.
ΠΗΓΗ: Reuters
