Ως σημείο καμπής για την ελληνική οικονομία χαρακτηρίζει η Alpha Bank την απόκτηση της επενδυτική βαθμίδας σε έκθεσή της με τίτλο “Reforms to stimulate business investment in Greece: Assessing the impact of judicial efficiency, governance quality and tax wedge reduction”. Και αυτό, όπως εξηγεί, όχι μόνο γιατί επανατοποθετεί τη χώρα ως προορισμό για μακροπρόθεσμα επενδυτικά σχέδια, αλλά και γιατί δημιουργεί ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες ρευστότητας για το Ελληνικό Δημόσιο, τις τράπεζες, τα ασφαλιστικά ταμεία και πάνω απ’ όλα, για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Ωστόσο, επισημαίνει πως η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας δεν αποτελεί πανάκεια, τονίζοντας πως είναι σημαντικό, στο μέλλον, να αποτελέσει προτεραιότητα η προώθηση μεταρρυθμίσεων για την αντιμετώπιση των χρόνιων διαρθρωτικών εμποδίων και την προσέλκυση εγχώριων και ξένων επενδύσεων. Περαιτέρω πρόοδος θα πρέπει να σημειωθεί σε ότι αφορά στην καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, των καθυστερήσεων στην απονομή της δικαιοσύνης, της φοροδιαφυγής, των στρεβλώσεων σε ορισμένες αγορές αγαθών και υπηρεσιών. Κρίσιμο στοιχείο, λοιπόν, είναι η αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης, η οποία μπορεί να βελτιωθεί μέσω συστηματικού σχεδιασμού και επενδύσεων, τόσο σε φυσικό, όσο και σε ανθρώπινο κεφάλαιο.
Αξιολόγηση
Η ελληνική οικονομία βρίσκεται μπροστά σε μια ιστορική ευκαιρία: την μετατόπιση του παραγωγικού της προτύπου, το οποίο στηριζόταν κυρίως στην ιδιωτική κατανάλωση, προς ένα νέο μοντέλο που θα στηρίζεται πρωτίστως στις επενδύσεις. Δύο στοιχεία συνηγορούν προς αυτή την κατεύθυνση.
Πρώτον, τα ευρωπαϊκά κεφάλαια που θα απορροφήσει η Ελλάδα μεσοπρόθεσμα, πρωτίστως στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), θα αποτελέσουν αξιοσημείωτη επενδυτική «ένεση» για την ελληνική οικονομία και ως εκ τούτου θα συμβάλουν καθοριστικά σε αυτόν τον μετασχηματισμό. Το συνολικό ύψος των κονδυλίων του RRF θα υπερβεί τα €30 δισ., ποσό που αντιστοιχεί στο 17% του ΑΕΠ που αποτελεί το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των χωρών της ΕΕ-27. Η χώρα μας αναμένεται επίσης να λάβει περίπου €40 δισ. από τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ-27, και συγκεκριμένα €13,4 δισ. από το πρόγραμμα Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και €26,2 δισ. από το ΕΣΠΑ. Συνυπολογίζοντας τα κονδύλια του RRF, το σύνολο των ευρωπαϊκών πόρων που θα εισρεύσουν μέχρι το 2027, υπολογίζονται σε περίπου €70 δισ.
Δεύτερον, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που υλοποιήθηκαν την προηγούμενη δεκαετία στο πλαίσιο των προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, με στόχο τη δημιουργία ενός φιλικού προς το «επιχειρείν» περιβάλλοντος, είχαν ως αποτέλεσμα τη δυναμική επιστροφή των Ξένων Άμεσων Επενδύσεων (ΞΑΕ) η οποία αποτυπώθηκε στην κατακόρυφη αύξησή τους το 2021 και το 2022.
Βάσει των δύο ανωτέρω στοιχείων, η παρούσα μελέτη φιλοδοξεί να εμπλουτίσει το δημόσιο διάλογο και το σχεδιασμό των υπευθύνων χάραξης πολιτικής παρέχοντας ορισμένα metrics για τα οφέλη στην επενδυτική δαπάνη από τη συνδυαστική υλοποίηση περαιτέρω μεταρρυθμίσεων σε τρεις τομείς κρίσιμης σημασίας: την αποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης, κυρίως ως προς την ταχύτητα επίλυσης διενέξεων, την ποιότητα της διακυβέρνησης και τη φορολογική επιβάρυνση της εργασίας.
Συμπεράσματα και προτάσεις πολιτικής
Στο πλαίσιο της άσκησης που πραγματοποιήσαμε στην παρούσα μελέτη, για την απόκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, επιχειρήσαμε να προσεγγίσουμε τον αντίκτυπο των περαιτέρω μεταρρυθμίσεων στους ανωτέρω τρεις τομείς στις ροές των ΞΑΕ και επακόλουθα στο σύνολο της επενδυτικής δαπάνης στην Ελλάδα και, εν τέλει, να εκτιμήσουμε τον βαθμό στον οποίο θα περιορίσουν το επενδυτικό κενό που δημιουργήθηκε στη χώρα την προηγούμενη δεκαετία, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης.
Τα αποτελέσματα της μελέτης υποδεικνύουν το συνδυαστικό αποτέλεσμα:
(i) της μείωσης κατά 0.7%-1.3% ετησίως της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας.
(ii) της αύξησης κατά 0.7%-1.3% κάθε χρόνο, του ποσοστού επίλυσης υποθέσεων. Ενδεικτικά, αυτό θα μπορούσε να προκύψει ως αποτέλεσμα της ψηφιοποίησης των δικαστικών διαδικασιών, η οποία αναμένεται να μειώσει τον αριθμητή του κλάσματος, δηλαδή του αριθμού των υποθέσεων που επιλύθηκαν, ή της θέσπισης μηχανισμών εξωδικαστικής επίλυσης που μειώνουν τον παρονομαστή του ποσοστού επίλυσης υποθέσεων, δηλαδή του αριθμού των εισερχόμενων υποθέσεων.
(iii) μιας εφάπαξ αύξησης του δείκτη αποτελεσματικότητας της κυβέρνησης, κατά 1 μονάδα. Αυτό καλύπτει ένα ευρύ φάσμα βελτιώσεων σε διάφορες πτυχές της λειτουργίας της κυβέρνησης. Για παράδειγμα, η βελτίωση της αποτελεσματικότητας της κυβέρνησης μπορεί να αντικατοπτρίζει τη μείωση της γραφειοκρατίας, μια αποδοτικότερη διαδικασία για την έναρξη και τη λειτουργία επιχειρήσεων, μια συνετή διαχείριση των δημόσιων οικονομικών που χαρακτηρίζεται από έναν αποτελεσματικό μηχανισμό είσπραξης φόρων και την αποτελεσματική κατανομή των πόρων για τη στήριξη δημόσιων υπηρεσιών και έργων υποδομής στο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, δηλαδή έως το 2026, η οποία εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε πρόσθετες επενδύσεις ύψους €8-14 δισ., σε σταθερές τιμές, επιτυγχάνοντας την επιπλέον κάλυψη του επενδυτικού κενού, κατά 8,5-14,7 εκατοστιαίες μονάδες. Ενδεικτικά στο Γράφημα 7 απεικονίζουμε τα αποτελέσματα της μείωσης κατά 1% της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας, της αύξησης κατά 1% του ποσοστού επίλυσης δικαστικών υποθέσεων, ετησίως την περίοδο 2023-2026 και τη βελτίωση του δείκτη αποτελεσματικότητας της κυβέρνησης κατά 1 ποσοστιαία μονάδα καθ’ όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων.
