Τουρκία – Πληθωρισμός. Ικανοποίηση προκαλούν στην τουρκική κυβέρνηση τα τελευταία στοιχεία για τον πληθωρισμό στη χώρα, καθώς τουλάχιστον δείχνει να μην αυξάνεται. Ωστόσο, οικονομολόγοι θεωρούν ότι τα δομικά προβλήματα που οδήγησαν σε ανεξέλεγκτο πληθωρισμό παραμένουν άλυτα.
Κοντά στην εξομάλυνση
Συγκεκριμένα, ο ετήσιος πληθωρισμός της Τουρκίας παρέμεινε σταθερός κοντά στο 60% τον περασμένο μήνα, όπως έδειξαν τα επίσημα στοιχεία την Τρίτη, παρέχοντας τις πρώτες ενδείξεις ότι η στροφή της οικονομικής πολιτικής του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποδίδει. Η κρατική στατιστική υπηρεσία TUIK δήλωσε ότι οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν κατά 61,5% κατά τη διάρκεια της 12μηνης περιόδου που έληξε τον Σεπτέμβριο. Το ετήσιο ποσοστό ήταν 58,9% τον Αύγουστο και 47,8% τον Ιούλιο. Η μηνιαία αύξηση των τιμών επιβραδύνθηκε επίσης σε 4,8% τον Σεπτέμβριο από 9,1% τον Αύγουστο και 9,5% τον Ιούλιο.
Ο πληθωρισμός είχε ως αιχμή του δόρατος το μηνιαίο άλμα του κόστους της εκπαίδευσης κατά 30,3 τοις εκατό κατά τη νέα σχολική χρονιά. Ωστόσο, οι τιμές ειδών όπως τα είδη ένδυσης αυξήθηκαν μόνο κατά 2,6 τοις εκατό τον μήνα. Τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι ο πληθωρισμός της Τουρκίας αρχίζει να κορυφώνεται μετά την έγκριση του Ερντογάν σε μια σειρά αυξήσεων των επιτοκίων που οδήγησαν το επιτόκιο πολιτικής στο 30 τοις εκατό από 8,5% μέσα σε τέσσερις μήνες. “Η μικρή (για τα πρόσφατα δεδομένα της Τουρκίας) αύξηση του πληθωρισμού στο 61,5% τον περασμένο μήνα, από 58,9% τον Αύγουστο, παρέχει τις πρώτες ενδείξεις ότι η αιχμή του πληθωρισμού είναι κοντά στην εξομάλυνση“, δήλωσε ο αναλυτής της Capital Economics Ουίλιαμ Τζάκσον.
Η στροφή Ερντογάν
Όπως είναι γνωστό, ο Ερντογάν ήταν ανέκαθεν υποστηρικτής της ανορθόδοξης οικονομικής θεωρίας ότι τα υψηλά επιτόκια προκαλούν – αντί να θεραπεύουν – τον πληθωρισμό. Αλλά άλλαξε την προσέγγισή του αφού επέζησε από τις δύσκολες εκλογές του Μαΐου, οι οποίες συνέπεσαν με τη χειρότερη οικονομική κρίση των δύο δεκαετιών διακυβέρνησής του. Παρέδωσε τα οικονομικά ηνία της Τουρκίας σε μια ομάδα τεχνοκρατών με εμπειρία στη Wall Street και ευρεία υποστήριξη από τους ξένους επενδυτές. Ο υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ πιστώνεται ότι έπεισε τον Ερντογάν ότι η Τουρκία θα εισερχόταν σε συστημική κρίση εάν δεν άλλαζε ριζικά πορεία.
Ο ετήσιος πληθωρισμός άγγιξε το 85% τον περασμένο Οκτώβριο, το υψηλότερο επίπεδο από τότε που η Τουρκία άρχισε να μετασχηματίζεται σε πλήρη οικονομία της αγοράς τη δεκαετία του 1990. Ο ρυθμός άρχισε να επιβραδύνεται μόλις άρχισε να επιδρά το λεγόμενο “φαινόμενο της βάσης” – τα υψηλά επίπεδα πληθωρισμού άρχισαν να φαίνονται μικρά σε σύγκριση με τα ακόμη υψηλότερα που είχαν καταγραφεί 12 μήνες νωρίτερα. Το ετήσιο ποσοστό μειώθηκε σε χαμηλό 18 μηνών, στο 38,2%, τον Ιούνιο. Η οικονομική αναμόρφωση του Σιμσέκ περιελάμβανε μια σειρά μέτρων που συνέβαλαν σε μια βραχυπρόθεσμη αύξηση των τιμών.
Φαύλο μείγμα
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επέτρεψαν στη λίρα να χάσει το 27% της αξίας της έναντι του δολαρίου μετά τις εκλογές και αύξησαν τους φόρους για να βοηθήσουν στην πληρωμή των προεκλογικών δεσμεύσεων του Ερντογάν. “Ο πληθωρισμός στην Τουρκία τροφοδοτείται από ένα φαύλο μείγμα βαθιά αρνητικών πραγματικών επιτοκίων, γενναίων αυξήσεων των μισθών, αναμόρφωσης του φορολογικού συστήματος και επίμονης αδυναμίας της λίρας“, δήλωσε ο Μπάρτος Σαβίκι, αναλυτής του επενδυτικού ομίλου Conotoxia. Το μηνιαίο άλμα των τιμών “επιδεινώνεται περαιτέρω από την εκτίναξη των τιμών των τροφίμων και την εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου στα ύψη“, συμπλήρωσε.
Ο οικονομολόγος ειδικός για τις αναδυόμενες αγορές, Τίμοθι Ας, δήλωσε ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορεί επίσης να δέχονται πιέσεις για να επιβραδύνουν τη διόρθωση της πορείας ενόψει των δημοτικών εκλογών του Μαρτίου. Τα πολύ υψηλά επιτόκια απειλούν να περιορίσουν την οικονομική ανάπτυξη και τελικά να συμβάλουν στην ανεργία. Αλλά ο Ερντογάν και το κόμμα του με ισλαμικές ρίζες επιθυμούν να ανακτήσουν τον έλεγχο πολύτιμων πόλεων όπως η Κωνσταντινούπολη και η Άγκυρα από την κοσμική αντιπολίτευση.
Δύσκολες επιλογές
“Τα επιτόκια πολιτικής πρέπει να αυξηθούν τουλάχιστον στο 40-50%”, δήλωσε ο Ας. “Αλλά οι δύσκολες επιλογές/συμβιβασμοί θα μπορούσαν τελικά να καθυστερήσουν την ανάκαμψη και να επιβάλουν υψηλότερο μακροπρόθεσμο κόστος στην οικονομία“. Ο οίκος αξιολόγησης Standard and Poor’s εντυπωσιάστηκε αρκετά από την προσέγγιση του Σιμσέκ ώστε να αναβαθμίσει τις μακροπρόθεσμες προοπτικές του για την Τουρκία από αρνητικές σε σταθερές.
“Πιστεύουμε ότι μέχρι το 2026, ελλείψει νέας πολιτικής αβεβαιότητας, η νέα ομάδα μπορεί να επαναφέρει την οικονομία (της Τουρκίας)… προς πιο ισορροπημένους εξωτερικούς και δημοσιονομικούς λογαριασμούς, καθώς και προς πιο αποδεκτά επίπεδα πληθωρισμού“, ανέφερε ο οίκος την περασμένη εβδομάδα. Παράλληλα, αναφέρθηκε στην “αμείωτη υποτίμηση του νομίσματος” και την “πολιτική παρέμβαση στην ανεξαρτησία της νομισματικής αρχής” από τον Ερντογάν ως δύο από τις κύριες ανησυχίες του.
