Τα περίπου 18 εκατομμύρια Ολλανδών καλούνται να εκλέξουν νέο κοινοβούλιο στις 22 Νοεμβρίου, σε μια εκλογική διαδικασία που θα φέρει στην Ολλανδία τον πρώτο νέο πρωθυπουργό της εδώ και πάνω από μια δεκαετία και θα καθορίσει πόσο συντηρητικό μπορεί να είναι το νέο υπουργικό συμβούλιο της χώρας.
Τα επίδικα της κάλπης
Οι εκλογές προκηρύχθηκαν όταν η κεντροδεξιά κυβέρνηση του απερχόμενου πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε κατέρρευσε τον Ιούλιο λόγω διαφωνιών σχετικά με τον τρόπο μείωσης της ροής των αιτούντων άσυλο που εισέρχονται στην Ολλανδία. Ο Ρούτε, ο μακροβιότερος πρωθυπουργός της χώρας, έχασε τη δημοτικότητά του και υποσχέθηκε ότι δεν θα θέσει εκ νέου υποψηφιότητα. Υπό αυτή την έννοια ουδείς εκπλήσσεται ότι η προεκλογική περιόδος στην Ολλανδία επικεντρώθηκε σε τρία θέματα: μετανάστευση, βιοτικό επίπεδο και κλιματική αλλαγή.
Με την ανεργία κάτω από το 4%, τα βασικά κοινωνικά ζητήματα περιλαμβάνουν την έλλειψη στέγης, τις αποτυχίες του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και τη δυσαρέσκεια για το γεγονός ότι το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών έχει αυξηθεί στη φημισμένα ισότιμη ολλανδική κοινωνία. Η μετανάστευση αποτελεί πρόβλημα από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, και ο περιορισμός των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών εργασίας παραμένει σημαντικό θέμα. Οι ψηφοφόροι που ανησυχούν για την κλιματική κρίση λένε ότι η χώρα πρέπει να επιταχύνει τις επενδύσεις σε πράσινες υποδομές και να τερματίσει τις επιδοτήσεις που ωφελούν τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων.
Οι πιθανοί συνασπισμοί
Παραδοσιακά, η πλειοψηφία των ψηφοφόρων στηρίζει δεξιά κόμματα, αλλά κανένα κόμμα δεν αναμένεται να λάβει πάνω από το 20% των ψήφων. Αυτό σημαίνει ότι έρχονται μακρές και δύσκολες διαπραγματεύσεις για σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού.
Ένας σκληρός δεξιός συνασπισμός θα μπορούσε να εγκρίνει την κατασκευή νέων πυρηνικών εργοστασίων, καθώς και νέες στρατηγικές για τον περιορισμό της μετανάστευσης και τη βελτίωση των σχεδίων για τη μείωση της κτηνοτροφίας και της χρήσης λιπασμάτων, στα οποία αντιτίθενται σθεναρά οι αγρότες. Τα συντηρητικά κόμματα δεν έχουν αποκλείσει την αναζήτηση εξαιρέσεων από τους κανόνες της ΕΕ για την επίτευξη αυτών των στόχων.
Ένας πιο κεντρώος συνασπισμός πιθανότατα θα συνέχιζε τις επενδύσεις και την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδίως των αιολικών πάρκων στη Βόρεια Θάλασσα, θα απαγόρευε τις γεωτρήσεις για φυσικό αέριο, θα ακολουθούσε τα σχέδια για τη μείωση της κτηνοτροφίας και θα αύξανε τις κοινωνικές δαπάνες, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του κατώτατου μισθού. Σχεδόν όλα τα κόμματα δηλώνουν ότι θέλουν να αντιμετωπίσουν την έλλειψη κατοικιών.
Οι πιθανοί πρωθυπουργοί
Αποκλείοντας κάποια έκπληξη, τέσσερις είναι οι υποψήφιοι να αντικαταστήσουν τον Ρούτε στο κτίριο της κυβέρνησης της Ολλανδίας στη Χάγη:
- Η Ντιλάν Γεσιλγκόζ, η οποία ηγείται του συντηρητικού κόμματος VVD του Ρούτε, Τουρκάλα μετανάστρια που θα μπορούσε να γίνει η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Ολλανδίας.
- Ο Φρανς Τίμερμανς, ο πρώην επικεφαλής της ΕΕ για το κλίμα, ο οποίος ηγείται ενός συνδυασμένου ψηφοδελτίου για το Εργατικό Κόμμα και το Κόμμα της Πράσινης Αριστεράς.
- Ο Πίετερ Όμτζιχτ, ένας πρώην Χριστιανοδημοκράτης που έχει ιδρύσει το δικό του κόμμα διαμαρτυρίας με την ονομασία “Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο”, το οποίο επικεντρώνεται στη μεταρρύθμιση του ολλανδικού πολιτικού συστήματος.
- Και ο Χερτ Βίλντερς, ο ακροδεξιός αντι-ισλαμιστής πολιτικός, ο οποίος έχει υιοθετήσει για το κόμμα του “Ελευθερία” πιο μετριοπαθείς θέσεις τον τελευταίο καιρό με την ελπίδα να μπει στην κυβέρνηση.
Τα διαδικαστικά και ο… τζόγος
Οι κάλπες θα ανοίξουν στις 7:30 π.μ. και θα κλείσουν στις 9 μ.μ., ώρα Ολλανδίας, όταν ο εθνικός ραδιοτηλεοπτικός φορέας NOS θα ανακοινώσει το πρώτο exit poll. Αργά το βράδυ, οι αρχηγοί των κομμάτων θα απαντήσουν, αν και η καταμέτρηση των ψήφων δεν θα ολοκληρωθεί πριν από τις 23 Νοεμβρίου. Το παλιό κοινοβούλιο αναμένεται να συνέλθει στις 5 Δεκεμβρίου και το νέο κοινοβούλιο να συνεδριάσει για πρώτη φορά στις 6 Δεκεμβρίου.
Ο τζόγος για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης στην Ολλανδία αρχίζει αρκετά γρήγορα μετά την ψηφοφορία, αλλά η διαδικασία έχει πολλά βήματα. Το κόμμα που αναδεικνύεται μεγαλύτερο αναλαμβάνει παραδοσιακά το προβάδισμα ορίζοντας έναν πρώτο διαπραγματευτή. Οι συνομιλίες συνήθως διαρκούν μήνες, καθώς τα κόμματα εξετάζουν τους συμβιβασμούς που είναι διατεθειμένα να κάνουν.
Ταυτόχρονα εξετάζεται και ποιοι συνδυασμοί θα μπορούσαν να διαθέτουν πλειοψηφία στη Γερουσία (η οποία ελέγχει τους νόμους και δεν επηρεάζεται από τις εκλογές της 22ας Νοεμβρίου) ή αν ένα υπουργικό συμβούλιο μειοψηφίας θα μπορούσε να λειτουργήσει. Ο Ρούτε και η σημερινή κυβέρνηση θα παραμείνουν σε υπηρεσιακό ρόλο μέχρι να σχηματιστεί η νέα κυβέρνηση, πιθανότατα στις αρχές του 2024.
