Με 12 ενέσεις ρευστότητας σε 3 εκατ. νοικοκυριά και μία παρέμβαση στην Κεφαλαιαγορά, αλλά και η συνέχιση της σύγκλισης με τον μέσο όρο της Ε.Ε. με συνετή δημοσιονομική πολιτική, κατατίθεται σήμερα στη Βουλή το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2024, που ουσιαστικά επαναφέρει την οικονομία στην κανονικότητα μετά από τέσσερα δύσκολα χρόνια που τα σημάδεψαν η πανδημία, ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ακρίβεια.
Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, τόσο από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, όσο και από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη, η χώρα θα τηρήσει στο ακέραιο τις υποχρεώσεις και έτσι οι δημοσιονομικές της επιδόσεις θα κινούνται εντός των πλαισίων του Προγράμματος Σταθερότητας (ΠΣΑ).
- «Θέλουμε η χώρα να συνεχίσει να αναβαθμίζεται από πάσης απόψεως. Και η οικονομία της, φυσικά. Άρα πάντοτε λέω – κι όταν βλέπω αυτούς τους οίκους αξιολόγησης, τους συναδέλφους μου έξω, αλλά και όταν μιλάω εδώ – ότι το θεμέλιο της δικής μας πολιτικής είναι να έχουμε μια σοβαρή δημοσιονομική πολιτική. Με άλλα λόγια, θα δίνουμε αυτά που έχουμε και όχι αυτά που δεν έχουμε. Να μάθουμε τα μαθήματα της δεκαετούς κρίσης», δηλώνει χαρακτηριστικά ο Κωστής Χατζηδάκης.
Η εκτίμηση του ΥΠΕΘΟ
Η εκτίμηση του ΥΠΕΘΟ είναι ότι το 2024 θα είναι άλλη μία δύσκολη χρονιά, λόγω διεθνούς συγκυρίας (υψηλά επιτόκια, οικονομική επιβράδυνση, πληθωρισμός). Ωστόσο η Ελλάδα έχει τις προϋποθέσεις να συνεχίσει τη σύγκλισή της με τον μέσο όρο της Ε.Ε., σε όρους εισοδήματος, απασχόλησης και επενδύσεων, παράγοντες οι οποίοι θα αποτελέσουν τους οδηγούς για τη συνέχιση της ανάπτυξης της οικονομίας μεσοπρόθεσμα.
Από την άλλη, η επίτευξη ρυθμού ανάπτυξης για τον επόμενο χρόνο 3%, όπως έχει τεθεί ως στόχος από το ΠΣΑ 2023-3026, αναμένεται να διατηρηθεί ως έχει στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού, αφού θα διατηρηθούν οι προβλέψεις για αύξηση των επενδύσεων κατά 10%, της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 2% και των εξαγωγών κατά 6,2%.
Η υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης
Η υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης αναμένεται να προσθέσει στο ΑΕΠ περίπου 2,5% μέσα στο 2024. “Ατμομηχανή” για την ανάπτυξη θα αποτελέσει για άλλη μία χρονιά το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, το οποίο θα αγγίξει τα 12 δισ. ευρώ μαζί με την ανακατανομή πόρων για την αποκατάσταση των ζημιών από τις πλημμύρες στη Θεσσαλία. Ωστόσο θεωρείται ότι θα υπάρχει μια προσαρμογή στην πρόβλεψη για τον μέσο πληθωρισμό του επόμενου χρόνου, με την πρόβλεψη να αναθεωρείται στο 2,6%, από 2,4% που ήταν η προηγούμενη, λόγω της εμμονής των ανατιμήσεων στα τρόφιμα αλλά και της αβεβαιότητας στον τομέα της ενέργειας.
Πρωτογενές πλεόνασμα 2,1% του ΑΕΠ
Βασική πρόβλεψη του νέου Προϋπολογισμού θα είναι η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 2,1% του ΑΕΠ για το 2024, ενώ για εφέτος, δηλαδή το 2023, φαίνεται – παρά τις σημαντικές δυσκολίες που προέκυψαν λόγω των φυσικών καταστροφών – αναμένεται να καταγραφεί πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 0,7%, από 1,1% που είχει υπολογιστεί.
H σημασία του του πρωτογενούς πλεονάσματος είναι ότι αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι χρειάστηκαν δύο αναθεωρήσεις του κατά τη διάρκεια της χρονιάς, μία (700 εκατ. ευρώ) για να καλυφθούν εκλογικές δαπάνες και η υλοποίηση των προεκλογικών εξαγγελιών (κυρίως η παράταση του market pass) και μία (600 εκατ. ευρώ) για την πρώτη αρωγή έναντι των πλημμυρών στη Θεσσαλία. Είναι προφανές –όπως λέει παράγων του οικονομικού επιτελείου– ότι ο προϋπολογισμός, όπως έχει διαμορφωθεί, είναι «μηχανή που παράγει πλεονάσματα». Σημειώνεται ότι το 2022 ο προϋπολογισμός επέστρεψε σε πρωτογενές πλεόνασμα 0,1% του ΑΕΠ, έναντι αρχικής πρόβλεψης για έλλειμμα 1,6% του ΑΕΠ.
Αυτή τη φορά η διαφορά δεν θα είναι τόσο μεγάλη (θα είναι λίγα δέκατα της μονάδας πάνω από τον στόχο, κοντά στο 1% του ΑΕΠ), αλλά αρκετή για να στείλει άλλο ένα σήμα στις αγορές ότι δεν κινδυνεύει η δημοσιονομική σταθερότητα της χώρας. «Θέλουμε να εκπλήσσουμε πάντα ευχάριστα τις αγορές», όπως σχολιάζει στέλεχος του οικονομικού επιτελείου.
Η δυναμική του Προϋπολογισμού
Τη δυναμική του προϋπολογισμού να παράγει υπερπλεονάσματα είχε διακρίνει εγκαίρως η Κομισιόν, η οποία είχε προβλέψει το Μάιο (πριν προκύψουν οι πρόσθετες ανάγκες, εκλογών και πλημμυρών και κατατεθούν οι δύο συμπληρωματικοί προϋπολογισμοί) ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα έφτανε το 1,9% του ΑΕΠ. Η κυβέρνηση στο Πρόγραμμα Σταθερότητας που είχε υποβάλει τον Απρίλιο στην Κομισιόν προέβλεπε πρωτογενές πλεόνασμα 1,1%, αλλά σημείωνε ότι διατηρεί τον στόχο του 0,7% του ΑΕΠ, λόγω πρόσθετων δαπανών που θα προέκυπταν από τις προεκλογικές δεσμεύσεις της. Τους προηγούμενους μήνες τα φορολογικά έσοδα υπερέβαιναν σταθερά τον στόχο, με τη βοήθεια και του τουρισμού. Υπεραπόδοση είχαν κυρίως ο φόρος εισοδήματος και ο ΦΠΑ.
Για το 2024 ο στόχος του προϋπολογισμού παραμένει εκεί που είχε τεθεί από το Πρόγραμμα Σταθερότητας, δηλαδή στο πρωτογενές πλεόνασμα 2,1% του ΑΕΠ. Κάτι που σημαίνει ότι θα απαιτηθεί υπερδιπλασιασμός σε σχέση με φέτος, μια προσπάθεια που δεν θα είναι εύκολη, δεδομένου ότι οι δαπάνες για την αποκατάσταση των ζημιών στη Θεσσαλία θα επεκταθούν και το επόμενο έτος, ενώ δεν αποκλείεται να προκύψουν κι άλλες αντίστοιχες. Η αβεβαιότητα είναι μεγάλη, όπως επισήμανε στην πρόσφατη έκθεσή του και το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή.
Ενέσεις ρευστότητας σε 3 εκατ. νοικοκυριά
Στο προσχέδιο του προϋπολογισμού θα περιλαμβάνονται, ωστόσο, σημαντικές ενέσεις ρευστότητας σε περίπου 3 εκατ. νοικοκυριά συνολικού ύψους 2,5 δισ. ευρώ. Από αυτά ξεχωρίζουν οι αυξήσεις στους δημοσίους υπαλλήλους μετά από 14 χρόνια, οι αυξήσεις για δεύτερη συνεχή χρονιά στους συνταξιούχους και βέβαια η καταβολή έκτακτων και μόνιμων επιδομάτων.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση έχει το βλέμμα στραμμένο στις δύο επόμενες αξιολογήσεις της ελληνικής οικονομίας. Η μία είναι προγραμματισμένη για τις 20 Οκτωβρίου από S&P Ratings και η δεύτερη στις 2 Δεκεμβρίου από την Fitch Ratings. Υπάρχουν βάσιμες προσδοκίες ότι μία εκ των δύο, αν όχι και οι δύο θα δώσουν στην Ελλάδα την πολυπόθητη επενδυτική αξιολόγηση.
Στο πλαίσιο αυτό και παρά τις δυσκολίες που έχουν ενσκήψει η κυβέρνηση θέλει να στείλει ένα σαφές μήνυμα προς τις αγορές και τους επενδυτές ότι θα τηρήσει στο ακέραιο τις δεσμεύσεις της και δεν πρόκειται να αποκλίνει στο ελάχιστο
Η ενίσχυση της κοινωνίας
Το πρόγραμμα ενισχύσεων της κοινωνίας, αρχής γενομένης από σήμερα που εκτείνεται μέχρι και την προσεχή ‘Ανοιξη, αναφέρεται σε 12 ενέσεις ρευστότητας σε 3 εκατ. νοικοκυριά και μία παρέμβαση στην Κεφαλαιαγορά.
Έτσι λοιπόν σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα:
Οι παρεμβάσεις το 2023
- Market Pass: Ξεκίνησαν ήδη από την Παρασκευή οι πρώτες πληρωμές για την έκτακτη ενίσχυση στους δικαιούχους για τους μήνες Αύγουστο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο. Η δεύτερη πληρωμή προγραμματίζεται για τις αρχές Νοεμβρίου ενώ οι πληγέντες της Θεσσαλίας και του Έβρου θα λάβουν επίδομα και για τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο, το οποίο θα είναι διπλάσιο.
- Αγροτικό πετρέλαιο: Οι αγρότες θα εισπράξουν την επιστροφή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης για το 2023.
- Youth Pass: Περίπου 200.000 νέοι και νέες 18 και 19 ετών θα λάβουν το επίδομα των 150 ευρώ.
- Επίδομα προσωπικής διαφοράς: Θα χορηγηθεί εφάπαξ σε 750.000 συνταξιούχους όλων των ταμείων με προσωπική διαφορά άνω των 10 ευρώ θα καταβληθεί έκτακτο επίδομα από 100 έως 200 ευρώ ανάλογα με το ύψος των συντάξιμων αποδοχών.
- Ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα: Αναπροσαρμόζεται κατά 8% το ποσό που θα λάβουν 225.000 ευάλωτα νοικοκυριά. Τα νέα αυξημένα ποσά θα κυμαίνονται από 216 έως και 432 ευρώ.
- Επίδομα θέρμανσης: Θα ξεκινήσει η καταβολή της ενίσχυσης από 100 – 1.000 ευρώ στα νοικοκυριά που πληρούν τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια.
Οι παρεμβάσεις το 2024
- Αυξήσεις στους δημοσίους υπαλλήλους: Μετά από 14 χρόνια 660.000 δημόσιοι υπάλληλοι θα λάβουν από την 1η Ιανουαρίου 2024 αυξήσεις που κατά μέσον όρο κυμαίνονται από 6,5% έως 10,5% στους βασικούς μισθούς και τα επιδόματα θέσης ευθύνης ενώ εκατοντάδες χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι με παιδιά θα λάβουν πρόσθετες αυξήσεις λόγω της αύξησης των οικογενειακών επιδομάτων. Έτσι ο κάθε δημόσιος υπάλληλος θα λάβει επιπλέον 1.292 ευρώ μικτά ή 800 ευρώ καθαρά το χρόνο. Αν συνυπολογιστούν η κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, της εισφοράς 1% υπέρ του Ταμείου Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων, η αύξηση του αφορολόγητου για κάθε παιδί και άλλες παρεμβάσεις τότε το μέσο ετήσιο όφελος ανά υπάλληλο ανεβαίνει σε 2.084 ευρώ μικτά ή 1.476 ευρώ καθαρά.
- Αυξήσεις στους συνταξιούχους: Περίπου 1,8 εκατ. συνταξιούχοι χωρίς προσωπική διαφορά ή με προσωπική διαφορά κάτω από 10 ευρώ θα δουν αυξήσεις τουλάχιστον 3% στις μηνιαίες αποδοχές τους.
- Αύξηση ειδικών επιδομάτων: Για τους ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες το επίδομα μητρότητας από τους 4μήνες θα διαμορφωθεί στους 9 μήνες και στο ύψος του κατώτατου μισθού από 150 έως 200 ευρώ που είναι σήμερα.
- Αύξηση αφορολόγητου ορίου: Αυξάνεται κατά 1.000 ευρώ και αφορά περίπου 1,3 εκατ. μισθωτούς και συνταξιούχους με παιδιά. Η ελάφρυνση σε ετήσια βάση κυμαίνεται από 90 ευρώ έως 220 ευρώ ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών ενώ αντίστοιχη μείωση θα έχουν και οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες αλλά αυτή θα φανεί στο εκκαθαριστικό που θα λάβουν το 2025 μετά την υποβολή της φορολογικής δήλωσης για τα εισοδήματα του 2024.
- ΕΝΦΙΑ: Έκπτωση 10% στον ΕΝΦΙΑ του 2024, για πάνω πάνω από 1 εκατ. φυσικά πρόσωπα που έχουν ασφαλίσει την κατοικία τους έναντι φυσικών καταστροφών (πυρκαγιά, σεισμός, πλημμύρες).
- Δωρεάν φάρμακα: Μονιμοποιείται η απαλλαγή των πρώην δικαιούχων Ε.Κ.Α.Σ. από τη συμμετοχή τους στη φαρμακευτική δαπάνη.
- Κεφαλαιαγορά: Μειώνεται ο φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίων από 0,5% στο 0,2% και κατά 50% ο φόρος Χρηματιστηριακών συναλλαγών.
