Ο νόμος για τις ψηφιακές αγορές (DMA) – η πιο ευρεία προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να περιορίσει τη δύναμη των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας – τέθηκε σε ισχύ αυτή την εβδομάδα. Στις 7 Μαρτίου έληξε η εξάμηνη περίοδος χάριτος για τις έξι εταιρείες που χαρακτηρίστηκαν ως “φύλακες” (gatekeepers), πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει πλέον να συμμορφώνονται με τους κανόνες που ορίζονται στον DMA και να περιγράφουν τα μέτρα που έχουν λάβει σε εκθέσεις συμμόρφωσης προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
“Η σημερινή ημέρα σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής για τον ευρωπαϊκό ψηφιακό μας χώρο”, ανέφερε σε δήλωσή του ο Επίτροπος Τιερί Μπρετόν. “Ο DMA ορίζει ακριβείς υποχρεώσεις και τη δυνατότητα επιβολής κυρώσεων σε μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες σε περίπτωση που δεν συμμορφώνονται. Είμαστε σε συζητήσεις με τους gatekeepers εδώ και μήνες για να τους βοηθήσουμε να προσαρμοστούν. Και μπορούμε ήδη να δούμε αλλαγές να συμβαίνουν στην αγορά: οι ανταγωνιστές μπορούν να δημιουργήσουν εναλλακτικά καταστήματα εφαρμογών, οι Ευρωπαίοι χρήστες έχουν μεγαλύτερο έλεγχο των δεδομένων τους και έχουν πλέον τη δυνατότητα να κάνουν επιλογές που δεν είχαν πριν λόγω των προεπιλεγμένων ρυθμίσεων”.
Θεμιτός ανταγωνισμός
Ο νόμος για τις ψηφιακές αγορές (DMA), που προτάθηκε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 2020 και εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο τον Σεπτέμβριο του 2022, αποσκοπεί στην προώθηση του θεμιτού ανταγωνισμού και στην αντιμετώπιση της κυριαρχίας των μεγάλων τεχνολογικών πλατφορμών στην ψηφιακή οικονομία. Επιδιώκει να ρυθμίσει τις πλατφόρμες “φύλακες” με σημαντική ισχύ στην αγορά, επιβάλλοντας υποχρεώσεις όπως η κοινή χρήση δεδομένων, η διαλειτουργικότητα και ορισμένες απαιτήσεις διαφάνειας, ώστε να διασφαλιστούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού για τους μικρότερους ανταγωνιστές και να προωθηθεί η καινοτομία.
Οι εταιρείες υπάγονται στην DMA εάν λειτουργούν τις λεγόμενες βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας, π.χ. μηχανές αναζήτησης, καταστήματα εφαρμογών ή υπηρεσίες messenger και πληρούν τα ακόλουθα κριτήρια: περισσότερους από 45 εκατομμύρια μηνιαίους ενεργούς χρήστες και 10.000 ετήσιους επιχειρηματικούς χρήστες στην ΕΕ, ετήσια έσοδα τουλάχιστον 7,5 δισ. ευρώ στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο και αυτό που η Επιτροπή αποκαλεί “εδραιωμένη”, δηλαδή σταθερή θέση στην αγορά.
Τον Σεπτέμβριο του 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όρισε έξι “gatekeepers” – Alphabet, Amazon, Apple, ByteDance, Meta και Microsoft – οι οποίοι παρέχουν 22 βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας που πληρούν τα κριτήρια για να ρυθμίζονται βάσει της DMA. Το διάγραμμα συνοψίζει ποιες πλατφόρμες και υπηρεσίες από ποιες εταιρείες θα υπόκεινται στο νόμο για τις ψηφιακές αγορές στο μέλλον, καταδεικνύοντας ότι η Google αντιμετωπίζει τον μεγαλύτερο έλεγχο από την αντιμονοπωλιακή υπηρεσία της ΕΕ, με οκτώ από τις υπηρεσίες της να έχουν οριστεί ως σημαντικές πύλες.
Τα οφέλη για τους χρήστες
Οι επιχειρηματικοί χρήστες που είναι εγκατεστημένοι στην ΕΕ και εξαρτώνται από τις υπηρεσίες που προσφέρουν οι έξι “φύλακες” για να προσεγγίσουν τους πελάτες τους θα είναι σε θέση:
- Να επωφελούνται από δίκαιη μεταχείριση και ισότιμους όρους ανταγωνισμού όταν ανταγωνίζονται τις υπηρεσίες των gatekeeper στις πλατφόρμες τους.
- Να ζητούν διαλειτουργικότητα με τις υπηρεσίες των gatekeepers για να προσφέρουν νέες καινοτόμες υπηρεσίες.
- Να πωλούν τις εφαρμογές τους μέσω εναλλακτικών καναλιών εκτός των καταστημάτων εφαρμογών του gatekeeper.
- Να έχουν πρόσβαση σε δεδομένα που παράγονται από τις δραστηριότητές τους στις πλατφόρμες των θυρωρών.
- Να προωθούν προσφορές και να συνάπτουν συμβάσεις με πελάτες εκτός της πλατφόρμας του gatekeeper.
Οι τελικοί χρήστες θα επωφεληθούν από περισσότερες επιλογές και καινοτομία στον ψηφιακό χώρο στην Ευρώπη, καθώς θα μπορούν:
- Να διεκδικήσουν το δικαίωμα επιλογής και να μην εγκλωβιστούν στις προεπιλεγμένες επιλογές των θυρωρών, για παράδειγμα επιλέγοντας εναλλακτικά καταστήματα εφαρμογών και υπηρεσίες, σε σχέση με αυτές που προσφέρουν οι “φύλακες”.
- Να αποκτήσουν καλύτερο έλεγχο των δεδομένων τους, καθώς θα μπορούν να αποφασίζουν αν ο gatekeeper θα μπορεί να συνδέει τους λογαριασμούς τους και, ως εκ τούτου, να παρακολουθούν και να συνδυάζουν τα προσωπικά τους δεδομένα σε διάφορες υπηρεσίες.
- Να αποκτούν, να μεταφέρουν και να χρησιμοποιούν εύκολα δεδομένα από μια υπηρεσία ή εφαρμογή σε μια άλλη, επιτρέποντας την απρόσκοπτη δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας δεδομένων και τη μετακίνηση μεταξύ διαφορετικών υπηρεσιών.
- Να χρησιμοποιούν εναλλακτικές υπηρεσίες ηλεκτρονικής ταυτοποίησης ή πληρωμών εντός της εφαρμογής.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το πεδίο εφαρμογής της DMA θα διευρυνθεί με την πάροδο του χρόνου, καθώς θα μπορούσαν να προσδιοριστούν νέοι “gatekeepers” ή εταιρείες να χάσουν αυτό το καθεστώς. Την 1η Μαρτίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι η Booking, η ByteDance και η X είχαν γνωστοποιήσει στην Επιτροπή ότι ορισμένες από τις υπηρεσίες τους ενδέχεται να πληρούν τα κριτήρια των DMAs, τα οποία θα αξιολογηθούν πλέον και θα αποφασιστούν εντός εργάσιμων 45 ημερών.
