Στις περιφέρειες Στερεά Ελλάδος και Βορείου Αιγαίου θα καταγράφονταν οι μεγαλύτερες οικονομικές επιπτώσεις από μια δυνητική άνοδο της στάθμης της θάλασσας λόγω κλιματικής αλλαγής, με την Αττική να καταγράφει μηδενικές επιπτώσεις.
Αυτό διαπιστώνει διεθνής μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Scientific Reports του ομίλου Nature, στην οποία η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των περιοχών που θα επηρεάζονταν ιδιαίτερα από μια ενδεχόμενη άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Στην Ευρώπη, το φαινόμενο αυτό θα μπορούσε να κοστίσει στις οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου έως και 872 δισ. Ευρώ ως το 2100.
Η ερευνητική ομάδα που συνέταξε τη μελέτη, έχει επικεφαλής επιστήμονες από το έγκυρο Ολλανδικό πανεπιστήμιο Delft, στην οποία συμμετέχει και ο Έλληνας μεταδιδακτορικός ερευνητής του, Θεόδωρος Χατζηβασιλειάδης. Η ομάδα μοντελοποίησε τις πιθανές οικονομικές επιπτώσεις της ανόδου της στάθμης της θάλασσας για 271 ευρωπαϊκές περιοχές ως το 2100, σύμφωνα με ένα σενάριο υψηλών εκπομπών και χωρίς την εφαρμογή νέων μέτρων προστασίας των ακτών μετά το 2015.
Η Ελληνική περιφέρεια που δεν θα επηρεαζόταν από άνοδο της θαλάσσιας στάθμης
Στην έρευνα αυτή, η Ελλάδα αναλύθηκε σε επίπεδο περιφερειών για τις οικονομικές επιπτώσεις της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Όπως ανέφερε ο κ.Χατζηβασιλειάδης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η Ελλάδα σε επίπεδο οικονομικών επιπτώσεων βρίσκεται κοντά στον Ευρωπαϊκό μέσο όρο αναφορικά με την ενδεχόμενη μείωση του ΑΕΠ της σε αυτό το σενάριο, εμφανίζοντας ωστόσο μεγάλες μειώσεις σχεδόν σε όλες τις περιφέρειές της, καθώς είναι παράκτιες. Το πρόβλημα θα ήταν μεγαλύτερο για τη Στερεά Ελλάδα (-6,88% πτώση περιφερειακού ΑΕΠ) και το Βόρειο Αιγαίο (-6,06%), με την Αττική να παρουσιάζει μηδενικές επιπτώσεις.
Μόνο μία Ελληνικά περιφέρεια, η Δυτική Μακεδονία, δεν βρέχεται από θάλασσα και εκεί οι ερευνητές αναμένουν μια αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 0,87% ως το τέλος του αιώνα, η οποία οφείλεται στον κατασκευαστικό τομέα της περιοχής, που θα χρησιμοποιηθεί για την ανακατασκευή του κεφαλαίου που θα έχει καταστραφεί σε όλη τη χώρα.
Σύμφωνα με τη μελέτη, ενδεχόμενη άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα συνέδραμε στην ανάπτυξη του κατασκευαστικού τομέα στην Ελλάδα, με εξαίρεση την περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, όπου θα καταγραφόταν πτώση. Η άνοδος της θαλάσσιας στάθμης στην Ελλάδα θα έπληττε περισσότερο τον αγροτικό τομέα παραγωγής και τον δημόσιο τομέα – περίπου το 6% της παραγωγής θα χανόταν στην Ήπειρο και στην Ανατολική Μακεδονία και στους δύο αυτούς τομείς.
Τα ευρήματα αυτά, αναδεικνύουν την ανάγκη για τη χάραξη οικονομικών πολιτικών ανά περιφέρεια, με στόχο την αντιμετώπιση των άνισων επιπτώσεων της ανόδου της στάθμης της θάλασσας στις διάφορες περιφέρειες και στις οικονομίες τους.
44% του Ευρωπαϊκού πληθυσμού έως 50 χλμ. από τις ακτές
Σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα, “η αλλαγή του κλίματος απειλεί την οικονομική ανάπτυξη παγκοσμίως, με έντονες ανισότητες στους επιταχυνόμενους κινδύνους σε διάφορες περιοχές. Ιδιαίτερα, η αύξηση της στάθμης της θάλασσας λόγω του κλίματος αποτελεί μια αυξανόμενη ανησυχία. Η καταστροφική της δυνατότητα επηρεάζει περιοχές, όπου συγκεντρώνονται το παραγωγικό κεφάλαιο και ο πληθυσμός: παράκτιες πόλεις και περιοχές”.
Σύμφωνα με τη μελέτη, περισσότεροι από 200 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη – δηλαδή, περίπου το 44% των πληθυσμών της Ε.Ε. και του Ηνωμένου Βασιλείου – ζουν εντός 50 χιλιομέτρων από την ακτογραμμή και άρα υπό τον κίνδυνο παράκτιων πλημμυρών. Επιπλέον, αυτές οι παράκτιες περιοχές συμβάλλουν σχεδόν στο 40% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) της Ευρώπης, ενώ το 75% του διεθνούς εμπορικού όγκου της Ευρώπης διεξάγεται μέσω θαλάσσιων διαδρομών.
Η ομάδα συνδύασε ένα οικονομικό μοντέλο που είχε αναπτυχθεί προηγουμένως με δεδομένα σχετικά με τις προβλεπόμενες επιπτώσεις της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, τις τάσεις των επενδύσεων και την κατανομή των οικονομικών απωλειών που προκλήθηκαν από 155 πλημμυρικά φαινόμενα στην Ευρώπη την περίοδο 1995-2016. Εκτίμησε τις πιθανές οικονομικές απώλειες και κέρδη σε σύγκριση με ένα σενάριο χωρίς άνοδο της στάθμης της θάλασσας και με ετήσια οικονομική ανάπτυξη 2% σε όλες τις περιοχές. Μοντελοποίησε επίσης τον αντίκτυπο των στοχευμένων επενδύσεων σε διάφορους οικονομικούς τομείς στις περιφερειακές οικονομίες μετά την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Οι επιστήμονες εκτιμούν, ότι σύμφωνα με ένα σενάριο υψηλών εκπομπών, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα μπορούσε να προκαλέσει οικονομικές απώλειες 872 δισεκατομμυρίων ευρώ στην Ε.Ε. και το Ηνωμένο Βασίλειο ως το τέλος του αιώνα, σε σύγκριση με ένα σενάριο χωρίς άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Μεγάλες οι περιφερειακές διαφορές στις επιπτώσεις
Ένα σημαντικό εύρημα της μελέτης είναι οι περιφερειακές διαφορές στις οικονομικές επιπτώσεις της ανόδου της στάθμης της θάλασσας: η πλειονότητα των οικονομικών απωλειών ως και 21% του περιφερειακού ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος ως το 2100 συγκεντρώνεται σε παράκτιες περιοχές, όπως το Βένετο και η Εμίλια-Ρομάνια στην Ιταλία και η επαρχία Δυτικής Πομερανίας στην Πολωνία. Στις περιοχές που αναμένεται να υποστούν σχετικά υψηλότερες οικονομικές απώλειες συγκαταλέγεται και η Ελλάδα, όπως και οι Βελγικές ακτές και η Δυτική Γαλλία.
Σύμφωνα με τον κ.Χατζηβασιλειάδη, “οι οικονομικές αξιολογήσεις της κλιματικής ζημιάς σε εθνικό επίπεδο μπορούν να αποκρύψουν σημαντικές περιφερειακές διαφορές… με τη χρήση νέων δεδομένων για τα κλιματικά ευαίσθητα περιουσιακά στοιχεία και την προώθηση των μακρο-οικονομικών εργαλείων μοντελοποίησης, είμαστε πλέον σε θέση να παρέχουμε πιο λεπτομερείς αναλύσεις”. Οι συνολικές ζημιές για την Ευρώπη είναι μόλις 1,26% του ΑΕΠ της Ε.Ε. και του Ηνωμένου Βασιλείου στο σενάριο υψηλού επιπέδου ως το 2100. Ωστόσο, στην Ιταλία οι εθνικές απώλειες είναι 4,43%, ενώ η μείωση της παραγωγικότητας στο Βένετο κυμαίνεται περίπου στο 20,84%.
Αντίθετα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι περιοχές στο εσωτερικό της Ευρώπης, όπως στη Γερμανία, στην Αυστρία και στην Ουγγαρία, θα παρουσιάσουν οικονομικά κέρδη ως και 1% του περιφερειακού ΑΕΠ ως το 2100 και αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στη μετεγκατάσταση της παραγωγής από τις πλημμυρισμένες παράκτιες στις ενδοχώρες.
Οι περιφερειακές επιπτώσεις μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερες στις παράκτιες περιοχές και κάποιες ευρωπαϊκές ενδοχώρες να διαπιστώνουν μέτρια κέρδη, αλλά η οικονομία είναι αλληλένδετη. “Το ερώτημα είναι: αυτά τα κέρδη αρκούν για να αντισταθμίσουν τις απώλειες στις παράκτιες περιοχές; Δυστυχώς, η απάντηση είναι πως όχι. Η συνολική επίδραση είναι ακόμα αρνητική, με κάποιες εξαιρέσεις, όπως η Γερμανία, όπου τα κέρδη και οι απώλειες ισορροπούν στο μηδέν”, τονίζει ο Έλληνας ερευνητής.
