Του Κώστα Μποτόπουλου–
Η μη αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας από τον οίκο αξιολόγησης
Moody’s σχολιάστηκε ευρέως για λόγους που είναι εύκολα κατανοητοί. Με το γνωστό ελληνικό μίγμα ανυπομονησίας και καχυποψίας, δόθηκαν διαστάσεις που, κατά τη γνώμη μου, αδικούν την πραγματικότητα.
Ήταν άραγε έκπληξη; Μήπως κόλαφος; Μπήκε η Ελλάδα σε πάγο; Ανακόπηκε, ή ακόμα και
ανατράπηκε, η εντύπωση περί προόδου της ελληνικής οικονομίας και το αντίστοιχο
κυβερνητικό «αφήγημα»; Ή, αντίθετα, έχουμε να κάνουμε με προβοκάτσια, με υποκίνηση από ανθελληνικά αισθήματα, με φθόνο για την μεταμνημονιακή πορεία της χώρας;
Πριν απαντήσω αυτό που περιμένετε ότι θα απαντήσω -«τίποτε από όλα αυτά»- ας θέσω δυο
προκαταρκτικά ερωτήματα. Από πού πήγαζε άραγε η βεβαιότητα, ή έστω η αναμονή, διαρκούς και αδιάλειπτης αναβάθμισης της ελληνικής οικονομίας; Και: τι αλλάζει στον πραγματικό κόσμο; Από τη Moody’s, και τον κάθε οίκο, εξαρτάται η αυτοπεποίθηση, η αυτογνωσία μας και, ιδίως (γιατί αυτό, σε τελική ανάλυση, μετράει), η αίσθηση για τη συμβολή της οικονομίας στη συλλογική ποιότητα ζωής;
Η αξιολόγηση της Moody’s
Κατά τη γνώμη μου, η χωρίς εμπόδια και χωρίς την παραμικρή επιφύλαξη φιλοτέχνηση ενός
success story, οικουμενικής μάλιστα αποδοχής, δεν θα αντιστοιχούσε στην πραγματικότητα
–αυτό θα ήταν «αφήγημα». Η αξιολόγηση της Moody’s δεν υπήρξε αρνητική, άρα δεν
δικαιολογείται να προσλαμβάνεται ως τέτοια: η ελληνική οικονομία συνεχίζει να απέχει, μετά
από τη διπλή αναβάθμιση του ίδιου οίκου, πριν από έξι μήνες, μόνο μία βαθμίδα από το
αξιόχρεο. Γενικώς δε, η κρίση των οίκων αξιολόγησης έχει επιρροή επί του χρηματιστηρίου, της ικανότητας δανεισμού, της αντιμετώπισης από όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ορισμένων δεικτών, αλλά άλλα είναι τα σημαντικά κριτήρια και σημάδια για την υγεία μιας οικονομίας και πάντως σίγουρα της δικής μας.
Oi τρεις κρίσιμες απειλές…
Η Moody’s δεν μας «είπε» τίποτα καινούργιο ή σοκαριστικό. Η ελληνική οικονομία έχει
σταθεροποιηθεί αλλά δεν έχουν εξαλειφθεί τρεις κρίσιμες, και δυνάμει ανατρεπτικές, απειλές:
- ύψος χρέους, δομικές αδυναμίες, εξωγενείς παράγοντες σε έναν ταραγμένο κόσμο και μια
εύφλεκτη γειτονιά.
Αν σκάψουμε λίγο βαθύτερα, βρίσκουμε πράγματι τα ειδικότερα στοιχεία
που ανέκοψαν την περαιτέρω αναβάθμιση:
- πιστωτικούς κινδύνους, υψηλό εμπορικό έλλειμμα, υπερβολική εξάρτηση της οικονομίας από τουρισμό και ναυτιλία, τυπικές περισσότερο παρά ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις.
Θα μπορούσαν άνετα να προστεθούν το αδικαιολόγητα και επίμονα υψηλό κόστος του χρήματος, η ρηχή αγορά κεφαλαίων –που φάνηκε και με αυτή την ευκαιρία: με την είδηση της μη αναβάθμισης, το Χρηματιστήριο δεν «νήστεψε» απλώς αλλά «βούτηξε»- και η γενική αναποτελεσματικότητα της ελληνικής Διοίκησης -πολύ σημαντικότερη, κατά τη γνώμη μου, από την ειδικά τονιζόμενη από τη Moody’s «αργοπορία της Δικαιοσύνης».
… Και οι θετικές εξελίξεις
Από την άλλη, δεν είναι μικρά ούτε δεδομένα επιτεύγματα το δημοσιονομικό συμμάζεμα, η
σχετική επενδυτική δυναμική, η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η υπερκάλυψη κάθε ομολογιακής προσφοράς, η μείωση της ανεργίας, η τόνωση του εμπορίου, το ενδιαφέρον –και όχι η καλοσύνη- των ξένων.
Η ελληνική οικονομία ούτε σκίζει ούτε σέρνεται: μια ψύχραιμη ματιά στις κρίσεις και τις αιτιολογήσεις της Moody’s μάλλον θα έδειχνε ότι, στην παρούσα συγκυρία, το κράτημα στην ίδια βαθμίδα δεν αποτελεί αποδοκιμασία, αλλά καλυμμένη ώθηση, παρότρυνση απαλλαγής από κάθε αίσθηση βεβαιότητας, «κανονικότητας» και, μιας και μιλάμε για την παρούσα κυβέρνηση, αλαζονείας.
Κώστας Μποτόπουλος
