Του Κώστα Μποτόπουλου
Το μυστήριο συνεχίζεται: παρότι βελτιώνεται η ευρωπαική οικονομία, και η ελληνική με ακόμα γρηγορότερους ρυθμούς, στον τομέα των αγορών κεφαλαίου η απόσταση από τον παγκόσμιο ανταγωνιστή, τις Ηνωμένες Πολιτείες, μεγαλώνει αντί να μικραίνει. Μας το θύμισαν πρόσφατα, ενόψει ευρωεκλογών, οι “υποσχέσεις” της απερχόμενης Επιτροπής για μια “ισχυρότερη αγορά κεφαλαίων στην Ευρώπη” -που σημαίνει ότι η υπάρχουσα κατάσταση, και ειδικά η ναυαρχίδα των πολιτικών πρωτοβουλιών, η Ευρωπαική Ένωση Κεφαλαιαγορών (Capital Markets Union- CMU), δεν πάει καλά- καθώς και ένα ενδιαφέρον, κριτικό και με αγγλοσαξονικό άρωμα δημοσίευμα των Financial Times.
Τα “δομικά και πολιτιστικά στοιχεία”
Ως έγκυρος αναλυτής, αλλά και άτυπος πορτ-παρόλ του City του Λονδίνου, οι FT ρίχνουν κυρίως το βάρος, όχι χωρίς κρυφή χαρά, σε δομικά και πολιτιστικά (cultural) στοιχεία. Η Ευρώπη δεν έχει, πράγματι, καμία Silicon Valley, ούτε κάποια εταιρία τεχνολογικό κολοσσό, ενώ η δομή των αγορών κεφαλαίου της είναι πιο περίπλοκη, πιο γραφειοκρατική και, αναγκαστικά, πιο διάχυτη και αποσπασματική, αφού αποτελείται από πολλά κέντρα και χρηματιστήρια, χωρίς κανένα (ειδικά μετά το Brexit) να παίζει το ρόλο της Wall Street. Αλήθεια είναι επίσης, όπως αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος, ότι είναι μικρότερη στην Ευρώπη η “κουλτούρα του ρίσκου” (και άρα, κάτι που δεν είναι κακό, και της κερδοσκοπίας) και ότι οι πολίτες σχεδόν όλων των χωρών δεν έχουν τη συνήθεια να επενδύουν κατά προτεραιότητα σε προιόντα και σε αγορές κεφαλαίου.
Μια κατακερματισμένη αγορά
Η καλή εφημερίδα υποτιμά, κατά τη γνώμη μου, όχι τις πολιτικές δυσκολίες αλλά την ως τώρα πολιτική αποτυχία της CMU. “Λανσαρισμένη” αμέσως μετά τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση και ως “αντίδοτο” σε αυτήν, έχει πια ξεπεράσει τα δέκα χρόνια λειτουργίας, με αρκετά επιμέρους μέτρα αλλά χωρίς ιδιαίτερο συνολικό αποτέλεσμα.
Κάθε τόσο κηρύσσεται μια νέα αρχή, λαμβάνονται κάποιες πρωτοβουλίες – το τελευταίο “κύμα”, το Δεκέβριο του 2022, περιλάμβανε μέτρα για την εκκαθάριση, την εισαγωγή των εταιριών στα Χρηματιστήρια και το καθεστώς αφετεγγυότητας για διασυνοριακές επενδύσεις- και λίγο αργότερα διαπιστώνεται ότι η ευρωπαική αγορά κεφαλαίων παραμένει “κατακερματισμένη”, “μη φιλική στους επενδυτές” και “μη ελκυστική”. Και ξανά ο ίδιος κύκλος.
Οι τρεις λόγοι της καχεξίας της Ευρωπαϊκής Αγοράς
Οι λόγοι, κατά τη γνώμη μου, και από την πείρα μου από την περίοδο ως το 2016, είναι κυρίως τρεις:
- Η -αναγκαστική και πάλι, λόγω των “δομικών” και “πολιτιστικών” ιδιαιτεροτήτων της Ένωσης- καταφυγή κυρίως σε νομοθετικά μέτρα (Οδηγίες, Κανονισμούς και αλλαγές των παλαιών), που δεν ταιριάζουν με την απαιτούσα ευελιξία, φαντασία και αίσθηση “παιχνιδιού” φύση των κεφαλαιαγορών.
- Η -όχι παράλογη- επιμονή των κρατών-μελών, και ιδίως των μεγάλων, να δυναμώνουν τις εθνικές τους αγορές και να ανταγωνίζονται τις άλλες, όχι να εναρμονίζονται, όπως απαιτεί η “Ένωση”.
- Και η έλλειψη κέντρου πλοήγησης, ή, απλούστερα, ηγεσίας, από τη στιγμή που η ευρωπαική Αρχή Κεφαλαιγορών, η ESMA, ούτε μπορεί να παίξει αυτό το ρόλο, ούτε της ανατέθηκε, η δε Επιτροπή, που τον είχε αρχικά αναθέσει, με ειδικό χαρτοφυλάκιο, στο Βρετανό, και συμπαθέστατο, Jonathan Hill, έχασε και τα αυγά και τα πασχάλια και τη διάθεση μετά το Brexit.
Θα ήταν απλό και διόλου ψέμα να λέγαμε ότι το Brexit βούλιαξε (και) την Ένωση Κεφαλαιαγορών. Για ευνόητους λόγους, τα επίσημα όργανα της Ένωσης δεν μπορούν να το πουν, αλλά και δεν μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα για να το κρύψουν.
Κώστας Μποτόπουλος
