Ο βασιλιάς Κάρολος και όχι το δημόσιο γίνεται κληρονόμος και επωφελείται οικονομικά από τους θανάτους χιλιάδων ανθρώπων σε δυο περιοχές στην Αγγλία. Αυτό συμβαίνει σε περίπτωση που αυτός που φεύγει από τη ζωή δεν έχει συγγενείς να κληρονομήσουν την περιουσία του, αποκαλύπτει ο Guardian.
Tο Δουκάτο του Λάνκαστερ, ένα αμφιλεγόμενο κληροδότημα γης και ακινήτων που αποφέρει τεράστια κέρδη για τον βασιλιά Κάρολο Γ’, έχει εισπράξει δεκάδες εκατομμύρια λίρες τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο ενός απαρχαιωμένου μηχανισμού που χρονολογείται από τη φεουδαρχική εποχή.
Περιουσιακά στοιχεία γνωστά ως bona vacantia, που ανήκουν σε ανθρώπους που πέθαναν χωρίς διαθήκη ή γνωστό πλησιέστερο συγγενή, εισπράττονται από το δουκάτο, που τα τελευταία 10 χρόνια, έχει συγκεντρώσει περισσότερα από 60 εκατομμύρια λίρες.
Εδώ και καιρό το δουκάτο ισχυρίζεται ότι, μετά την αφαίρεση των δαπανών, τα έσοδα bona vacantia δωρίζονται σε φιλανθρωπικές οργανώσεις.
Ωστόσο, μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτών των εσόδων δίνεται σε φιλανθρωπικούς σκοπούς. Εσωτερικά έγγραφα του δουκάτου που περιήλθαν στην κατοχή του Guardian αποκαλύπτουν πώς τα κεφάλαια χρησιμοποιούνται κρυφά για τη χρηματοδότηση της ανακαίνισης ακινήτων που ανήκουν στον βασιλιά και κατόπιν ενοικιάζονται με σκοπό το κέρδος.
Τα ακίνητα που προσδιορίζονται σε έγγραφα που διέρρευσαν ως επιλέξιμα για αξιοποίηση, περιλαμβάνουν αστικές κατοικίες, εξοχικές κατοικίες, αγροτικές εξοχικές κατοικίες, γεωργικά κτίρια, ένα πρώην πρατήριο καυσίμων και αχυρώνες, συμπεριλαμβανομένου ενός που χρησιμοποιείται για τη διευκόλυνση των κυνηγών φασιανών και πέρδικων στο Γιορκσάιρ.
Το δουκάτο κληρονομεί ουσιαστικά κεφάλαια bona vacantia από ανθρώπους των οποίων η τελευταία γνωστή διεύθυνση ήταν σε μια περιοχή που κατά τον Μεσαίωνα ήταν γνωστή ως παλατινή κομητεία του Λάνκασιρ και κυβερνιόταν από έναν δούκα. Σήμερα, η περιοχή περιλαμβάνει το Λάνκασιρ και τμήματα του Μέρσεϊσαϊντ, του Μάντσεστερ, του Τσεσάιρ και της Κάμπρια.
Ο Guardian εντόπισε δεκάδες ανθρώπους των οποίων τα χρήματα μεταφέρθηκαν στην κληρονομική περιουσία του βασιλιά αφού πέθαναν στα βορειοδυτικά σε μέρη όπως το Πρέστον, το Μάντσεστερ, το Μπέρνλι, το Μπλάκμπερν, το Λίβερπουλ, το Ούλβερστον και το Όλνταμ.
Bona vacantia στην πράξη
Στο μεγαλύτερο μέρος της Αγγλίας και της Ουαλίας, τα περιουσιακά στοιχεία των ανθρώπων που πεθαίνουν χωρίς να έχουν κάνει διαθήκη και δεν έχουν κανένα συγγενή μεταβιβάζονται στο Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο στη συνέχεια τα δαπανά για δημόσιες υπηρεσίες.
Το σύστημα είναι γνωστό με τη λατινική ονομασία bona vacantia, που σημαίνει “κενά περιουσιακά στοιχεία”, ή περιουσιακά στοιχεία που δεν έχουν ιδιοκτήτη.
Βάσει του θεσμού που έχει τις ρίζες του στη μεσαιωνική περίοδο, δύο δουκάτα που ανήκουν στη βασιλική οικογένεια μπορούν να εισπράττουν bona vacantia από όσους πεθαίνουν. Εισπράττουν επίσης τα εναπομείναντα περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν σε εταιρείες κατά τη στιγμή της διάλυσής τους.
Το ένα είναι το Δουκάτο της Κορνουάλης, το οποίο παράγει κέρδη για όποιον είναι ο διάδοχος του θρόνου. Ο Κάρολος, μετά την ενθρόνισή του, το μεταβίβασε στον γιο του και διάδοχο, τον πρίγκιπα Ουίλιαμ.
Το άλλο είναι το δουκάτο του Λάνκαστερ, το οποίο κληρονόμησε ο βασιλιάς Κάρολος από τη μητέρα του, τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’, όταν πέθανε πέρυσι. Και τα δύο δουκάτα στην πραγματικότητα είναι κτηματομεσιτικές αυτοκρατορίες που διαχειρίζονται εκτάσεις αγροτικής γης, ξενοδοχεία, κάστρα, γραφεία, αποθήκες, καταστήματα και αστικά ακίνητα, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων από τα κορυφαία πολυτελή ακίνητα του Λονδίνου.
Κανένα από τα δύο δουκάτα δεν πληρώνει φόρο εταιρειών ή φόρο κερδών, γεγονός που τους δίνει σημαντικό εμπορικό πλεονέκτημα, καθιστώντας τα «ιερές αγελάδες» μετρητών για τους βασιλείς, δημιουργώντας το ισοδύναμο κερδών άνω των 1,2 δισ. λιρών Αγγλίας τα τελευταία 60 χρόνια.
Και τα δύο δουκάτα ισχυρίζονται εδώ και καιρό ότι μόλις αφαιρεθούν οι φόροι, τα χρήματα διανέμονται σε φιλανθρωπικές οργανώσεις. Η ιστοσελίδα του Δουκάτου του Λάνκαστερ αναφέρει ότι τα «έσοδα» της bona vacantia πηγαίνουν σε τρία φιλανθρωπικά ιδρύματα μετά την αφαίρεση των φόρων. Ωστόσο, οι λογαριασμοί της δείχνουν ότι μόνο το 15% των 61 εκατομμυρίων λιρών που έχει συγκεντρώσει σε bona vacantia την τελευταία δεκαετία έχει δωριστεί σε φιλανθρωπικές οργανώσεις.
Σύμφωνα με πηγές, ένα μεγάλο και αυξανόμενο μέρος των κεφαλαίων bona vacantia κατευθύνεται εδώ και αρκετά χρόνια στην ανακαίνιση ακινήτων που το δουκάτο εκμισθώνει για εμπορική χρήση.
Τι ειναι η πολιτική SA9
Η πρακτική επιταχύνθηκε από τον Μάιο του 2020, ανέφεραν οι πηγές, όταν εισήχθη η πολιτική SA9 για να παρέχει στο προσωπικό του δουκάτου καθοδήγηση σχετικά με το σε τι θα μπορούσαν να δαπανηθούν οι ωφέλιμες δαπάνες. Ο όρος bona vacantia δεν χρησιμοποιήθηκε στην πολιτική. Αντίθετα, περιέχει μια αόριστη αναφορά στο «ειδικό κόστος».
Η πρακτική SA9 αναφέρει ότι τέτοια κεφάλαια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για το «δημόσιο καλό» για την επισκευή, την αποκατάσταση, τη διατήρηση και την προστασία του ιστού των ιδιοκτησιών του δουκάτου, όταν αυτά χαρακτηρίζονται ως «περιουσιακά στοιχεία πολιτιστικής κληρονομιάς». Ωστόσο, ο ορισμός υπερβαίνει κατά πολύ τα διατηρητέα κτίρια που περιλαμβάνονται στον Κατάλογο Εθνικής Κληρονομιάς για την Αγγλία.
Χρησιμοποιώντας έναν πολύ ευρύτερο ορισμό, οι ιδιοκτησίες που ανήκουν σε δουκάτο πληρούν τις προϋποθέσεις για τα κεφάλαια εάν εντάσσονται σε άλλες επτά κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένων κτιρίων που βρίσκονται σε προστατευόμενη περιοχή, τοποθεσία ειδικού επιστημονικού ενδιαφέροντος ή περιοχή εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς (AONB), τα οποία καλύπτουν μεγάλες περιοχές της αγροτικής Αγγλίας.
Οι ιδιοκτησίες του Δουκάτου είναι επίσης επιλέξιμες για χρηματοδότηση εάν κριθούν από αξιωματούχους ότι έχουν «τοπική ιστορική σημασία». Μια ανάλυση του Guardian υποδηλώνει ότι η πολιτική του 2020 έδωσε στο δουκάτο άδεια να ξοδεύει άσκοπα χρήματα στο ήμισυ περίπου του χαρτοφυλακίου ακινήτων του.
Η πολιτική επιβάλλει ορισμένους περιορισμούς στον τρόπο με τον οποίο μπορούν να δαπανηθούν τα χρήματα – απαγορεύοντας, για παράδειγμα, τη χρήση τους σε εξαρτήματα κουζίνας, επενδύσεις δαπέδου και μικρές ηλεκτρολογικές εργασίες. Ωστόσο, τα κεφάλαια μπορούν να δαπανηθούν για την ανακαίνιση τοίχων, θεμελίων, δαπέδων και καμινάδων, καθώς και για την αντικατάσταση θυρών, την επανάληψη καλωδίωσης ή την υγρασία, ή την εγκατάσταση θερμομόνωσης.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα χρήματα έχουν δαπανηθεί για την αγορά καυστήρων, για ακίνητα που ανήκουν στον βασιλιά και ενοικιάζονται , ή για την πληρωμή αμοιβών επιθεωρητών, σχεδιασμού ή αρχιτεκτονικής.
Το έγγραφο του 2020 που περιγράφει την πολιτική SA9 φαίνεται να αναγνωρίζει ένα έμμεσο οικονομικό όφελος για τον μονάρχη, αλλά αναφέρει ότι τα κεφάλαια δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται με τρόπο που να ωφελεί «άμεσα» τον βασιλιά και προσθέτει: «Η πρωταρχική πρόθεση των δαπανών πρέπει να είναι η διατήρηση και η προστασία του ιστού της περιουσίας και οποιοδήποτε όφελος για το απόρρητο πορτοφόλι [το ιδιωτικό εισόδημα του βασιλιά] είναι συμπτωματικό με αυτόν τον σκοπό».
