Μετά την απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου της Γερμανίας που απέκλεισε 60 δισ. ευρώ από το ταμείο της κυβέρνησης για τη δράση για το κλίμα, οι πολιτικοί αναζητούν εναγωνίως τρόπους για να κλείσουν την τρύπα στον προϋπολογισμό, με τους Σοσιαλδημοκράτες να αμφισβητούν το συνταγματικό “φρένο του χρέους”.
Την περασμένη Τετάρτη, το δικαστήριο έκρινε ότι η μεταφορά 60 δισ. ευρώ αχρησιμοποίητου χρέους που σχετίζεται με το COVID από το 2021 στο “Ταμείο για το κλίμα και τον μετασχηματισμό” ήταν αντισυνταγματική. Τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν μόνο για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, είπαν οι δικαστές. Μεταξύ άλλων, το Ταμείο για το κλίμα και τον μετασχηματισμό περιλαμβάνει επιδοτήσεις για την ανακαίνιση κτιρίων, την ηλεκτροκίνηση, την παραγωγή υδρογόνου και επιδοτήσεις για εργοστάσια τσιπ από την Intel και την TSMC για την εγκατάσταση παραγωγής στη Γερμανία, που ανακοινώθηκαν το καλοκαίρι.
Διαφωνίες
Μετά την απόφαση, το Βερολίνο πρέπει είτε να περικόψει τις προγραμματισμένες δαπάνες από το ταμείο είτε να βρει εναλλακτική χρηματοδότηση. Τα 60 δισ. ευρώ αντιστοιχούν στο ένα τέταρτο του συνολικού ταμείου, το οποίο κατανέμεται στην περίοδο 2024-2027. “Στο μέλλον, θα υπάρξει έλλειψη κρατικής χρηματοδότησης που προορίζεται για την ανανέωση της οικονομίας και των υποδομών“, δήλωσε την Κυριακή (19 Νοεμβρίου) ο Φιλελεύθερος υπουργός Οικονομικών, Κρίστιαν Λίντνερ, στην ταμπλόιντ BILD. Ωστόσο, ο Λίντνερ δήλωσε ότι χαιρετίζει την απόφαση. Για το “γεράκι” του προϋπολογισμού, είναι μια ευπρόσδεκτη πρόκληση.
“Είμαστε πλέον αναγκασμένοι να εκσυγχρονίσουμε την οικονομία με λιγότερες δημόσιες επιδοτήσεις“, δήλωσε. “Πρόκειται πλέον για λιγότερη γραφειοκρατία, πιο ευέλικτη διοίκηση, φιλικότητα προς την τεχνολογία και κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων για επενδύσεις“. Ωστόσο, ο αντικαγκελάριος και προερχόμενος από τους Πράσινους, υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ διαφώνησε το με τον συνάδελφό του, χαρακτηρίζοντας την κατάσταση “δραματική“: “Είναι τόσο εύκολο να πούμε “τότε με λιγότερες επιδοτήσεις” […] αλλά η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Οι επενδύσεις, άρα τα χρήματα για τον μετασχηματισμό, θα έρθουν πιθανότατα μόνο αν επιδοτηθούν από το κράτος. Και αυτά τα χρήματα έχουν πλέον ακυρωθεί“, δήλωσε στο Deutschlandfunk.
Το “φρένο χρέους”
Η απόφαση δεν θα θέσει σε κίνδυνο τους κλιματικούς στόχους της Γερμανίας, αλλά θα μπορούσε να αποτελέσει παράγοντα που θα αποφασίσει αν οι πράσινες μονάδες παραγωγής θα εγκατασταθούν στη Γερμανία ή αλλού. “Ο μισός κόσμος επιδοτεί ακριβώς αυτή τη διαδικασία: Η Κίνα, η Νότια Κορέα και ιδίως οι ΗΠΑ“, δήλωσε ο Χάμπεκ. Χωρίς τις επιδοτήσεις για παραγωγή όπως ο πράσινος χάλυβας, “θα υπάρχουν λιγότερες εκπομπές CO2 στη Γερμανία, αλλά όχι επειδή έχουμε πράσινη βιομηχανία, αλλά επειδή μπορεί να μην έχουμε καθόλου βιομηχανία ή μια λιγότερο ισχυρή βιομηχανία“, πρόσθεσε.
Σε κοινοβουλευτική συζήτηση, ο Λίντνερ απέκλεισε την αύξηση των φόρων για τη χρηματοδότηση των προγραμματισμένων δαπανών από το ταμείο και δήλωσε επίσης ότι αντιτίθεται σε μια γενική αποδυνάμωση του κανόνα “φρένο χρέους” της Γερμανίας. Το “φρένο χρέους“, που ορίζεται στο σύνταγμα της Γερμανίας από το 2009, περιορίζει τον επιτρεπόμενο καθαρό διαρθρωτικό δανεισμό της ομοσπονδιακής κυβέρνησης στο 0,35% του ΑΕΠ ετησίως, με επιπρόσθετο δανεισμό που επιτρέπεται σε περιόδους οικονομικής ύφεσης. Είναι επομένως πολύ αυστηρότερος από τους κανόνες της ΕΕ για τους εθνικούς προϋπολογισμούς, οι οποίοι επιτρέπουν διαρθρωτικό έλλειμμα 3% του ΑΕΠ ετησίως.
Μεταρρύθμιση
Ο κανόνας μπορεί να ανασταλεί σε περιόδους φυσικών καταστροφών ή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, όπως έγινε από το 2020 έως το 2022 λόγω της κρίσης COVID και της ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας. Η Σάσκια Έσκεν, επικεφαλής του κορυφαίου κυβερνητικού κόμματος SPD δήλωσε στη Funke Mediengruppe ότι η μεταρρύθμιση του κανόνα του φρένου χρέους είναι “αναπόφευκτη” λόγω των αναγκαίων επενδύσεων στον ψηφιακό και πράσινο μετασχηματισμό, καθώς και της γήρανσης του πληθυσμού. “Είναι σαφές ότι δεν θα επιτρέψουμε καμία περικοπή στην προστασία του κλίματος και την κοινωνικά δίκαιη οργάνωσή του, ούτε στο κράτος πρόνοιας“, είπε.
Μια θεμελιώδης μεταρρύθμιση του “φρένου χρέους” θα απαιτούσε ωστόσο πλειοψηφία δύο τρίτων στο κοινοβούλιο, και συνεπώς την υποστήριξη των κομμάτων της αντιπολίτευσης, των συντηρητικών CDU/CSU , που αντιτίθενται σε ένα τέτοιο μέτρο. Η Γερμανία πιθανότατα θα εκπέμψει 150 εκατομμύρια τόνους αερίων ισοδύναμου CO2 περισσότερο από ό,τι επιτρέπουν οι κανόνες της ΕΕ που δημιουργήθηκαν από τον κανονισμό για τον επιμερισμό των προσπαθειών, γεγονός που αναμένεται να οδηγήσει σε μια βαριά ποινή πληρωμής ύψους έως και 30 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Ενδιάμεσες λύσεις
Ως ενδιάμεση λύση, η κυβέρνηση θα μπορούσε να αναστείλει το φρένο χρέους για το 2024 για λόγους έκτακτης ανάγκης, όπως οι συνεχιζόμενες επιπτώσεις της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία. Αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει στην κυβέρνηση να βρει μια εναλλακτική λύση προτού τηρήσει ξανά τα αυστηρά όρια χρέους. Ούτε ο Λίντνερ ούτε ο Χάμπεκ απέκλεισαν το ενδεχόμενο, με τον Χάμπεκ να υποστηρίζει ότι οι επιπτώσεις του COVID και του πολέμου στην Ουκρανία θα ήταν αισθητές ακόμη και σήμερα, λέγοντας ότι “από το 2019, δεν βρισκόμαστε σε μια κανονική οικονομική και κοινωνική κατάσταση, αλλά μάλλον σε μια κρίση ή τουλάχιστον σε μια κατάσταση πίεσης“.
Ο Λίντνερ έχει μέχρι στιγμής αρνηθεί να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το 2024, με το επιχείρημα ότι η ΕΕ δεν παρέτεινε την εξαίρεση από τους δικούς της δημοσιονομικούς κανόνες, οι οποίοι επίσης είχαν ανασταλεί λόγω της ενεργειακής κρίσης. “Είναι σαφές ότι δεν θα επιτρέψουμε καμία περικοπή στην προστασία του κλίματος και την κοινωνικά δίκαιη οργάνωσή του, ούτε στο κράτος πρόνοιας“, είπε, ωστόσο είναι αυτός που καλείται να βρει τα 60 δισ. ευρώ και που, μάλλον, θα προέλθουν εν τέλει από περικοπές…
