Του Κώστα Μποτόπολου
Σηκώνει η παγκόσμια οικονομία δυο πολέμους συγχρόνως; Και τι κρυμμένοι στοιχεία βγάζουν στην επιφάνεια οι πόλεμοι και η γενική κατάσταση της ανθρωπότητας; Τα ερωτήματα, έτσι κι αλλιώς αμείλικτα, δεν μένουν πλέον ανείπωτα: σε αυτά επικεντρώνεται η συζήτηση στις διεθνείς συναντήσεις.
Γεωπολιτική του τρόμου και από-παγκοσμιοποίηση
Δυο μεγάλες τέτοιες συναντήσεις, και μάλιστα στον τομέα της ιδιωτικής οικονομίας, όπου τα πράγματα λέγονται πιο εύκολα με το όνομά τους, είχαμε τις τελευταίες μέρες:
Στο Χονγκ-Κονγκ συνεδρίασαν οι επικεφαλής 300 μεγάλων τραπεζών, στη Σιγκαπούρη –δεν είναι τυχαίο: επίσης εκτός Δύσης και μακριά από πολεμικά πεδία- έλαβε χώρα το «Φόρουμ της Νέας Οικονομίας» του Bloomberg. Τα συμπεράσματα κοινά: ενώ η ανάκαμψη από την προηγούμενη κρίση –το συνδυασμό πανδημίας, υψηλού πληθωρισμού, ακριβής ενέργειας- και οι προοπτικές της ανάπτυξης (σε 2,6% παγκοσμίως για το 2024 την υπολόγισαν πρόσφατα οι οικονομολόγοι της Goldman Sachs) πήγαιναν καλύτερα από τις προσδοκίες, η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή μετακίνησε την προσοχή στα «υπερ-δομικά» ζητήματα: γεωπολιτική του τρόμου και από-παγκοσμιοποίηση. Φαινόμενα διαλυτικά του ιστού της κοινωνικής συνύπαρξης, άρα και της οικονομίας.
Οι αντιφάσεις της Αμερικής και της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρκεί να σκεφτεί κανείς τις αντιφάσεις της Αμερικής αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στην πρώτη, η αντοχή της «καθαρής» (όχι της «πραγματικής») οικονομίας, που μεταφράζεται (ακόμα) σε παραγωγικότητα, ανάπτυξη, απασχόληση, πατά στο σαθρό έδαφος της πολιτικής αβεβαιότητας, της στρατηγικής αμηχανίας, της απώλειας διεθνούς κυριαρχίας (λέμε με Κίνα, Ινδία, «Παγκόσμιο Νότο»), άρα διαρκώς, και θανάσιμα, κινδυνεύει.
Στην Ευρώπη, παρά, κι εδώ, την αποφυγή των χειρότερων από τον διαιωνιζόμενο πληθωρισμό, εμφανίζονται μείζονα προβλήματα ανταγωνιστικότητας (στους τομείς-αιχμής της τεχνολογικής επανάστασης: τεχνητή νοημοσύνη, κβαντική υπολογιστική, αλλά και, επίμονα, στο πεδίο των αγορών κεφαλαίου), πολιτικής ηγεσίας και πολιτικής κατεύθυνσης (ολοένα συζητείται και ποτέ δεν συμφωνείται η αναγκαία αλλαγή του Συμφώνου Σταθερότητας, ενώ ακόμη πιο «άλυτο» μένει το αναζωπυρωμένο μέτωπο της μετανάστευσης), «πτώσης» κρίσιμων κρίκων (Γερμανίας, κυρίως, αλλά και Ιταλίας, ενώ ο ίσκιος της μετα-Μακρόν, και ίσως Λεπέν, εποχής, πέφτει βαρύς και στη Γαλλία).
Η διεθνής κατάσταση και η εθνική αμεριμνησία
Εντός αυτού του πλαισίου οφείλουν να ιδωθούν τα ιδιαίτερα ελληνικά ζητήματα, για τα οποία μας πληροφορούν επίσημες εκθέσεις, έρευνες, ειδικοί αλλά και απλή παρατήρηση: στάσιμη ανταγωνιστικότητα, σχετική επιστροφή «κόκκινων δανείων», τέλος «εύκολου χρήματος». Σε μια μικρή και ανακάμπτουσα οικονομία, όπως η δική μας, είναι λιγότερο αξεπέραστα τα δομικά εμπόδια αλλά μεγαλύτερη η ανάγκη για δομικές αλλαγές: στο παραγωγικό και επιχειρηματικό μοντέλο, τη φορολογική πολιτική, τη λειτουργία και αξιοπιστία του Κράτους. Αλλαγές οι οποίες χρονίζουν, προσθέτοντας στο φόβο από τη μαύρη διεθνή κατάσταση το χαμένο χρόνο της δικής μας αμεριμνησίας.
Κώστας Μποτόπουλος
