Κάθε βδομάδα με τον Κώστα Μποτόπουλο
Ενέργεια, κλιματική αλλαγή, γεωπολιτικές εξελίξεις και οικονομία, αξεδιάλυτα δεμένες: αλληλεξαρτώμενες αλλά και αλληλοσυγκρουόμενες. Η βδομάδα που πέρασε μάς δίνει εύγλωττη την εικόνα.
Η «πρώτη μεγάλη ενεργειακή απειλή της πράσινης εποχής»
Στο πεδίο της ενέργειας, οι αυξήσεις των τιμών του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου συνεχίζονται. Πολλές χώρες έχουν πρόβλημα ηλεκτρισμού, ενώ στην Κίνα και την Ινδία συνέβησαν, χωρίς να έχουν τελειώσει, παρατεταμένα μπλακάουτ.
Η «εργαλειοθήκη» της ΕΕ περιέχει γενικότητες (επιτρέπονται επιδοτήσεις, φορολογικά μέτρα και τα τοιαύτα), που πετούν, ουσιαστικά, το μπαλάκι στις εθνικές κυβερνήσεις –η ιδέα των «Νοτίων» για Κοινό Ταμείο Ενέργειας προωθήθηκε ευγενικά στις καλένδες.
Η «πρώτη μεγάλη ενεργειακή απειλή της πράσινης εποχής», όπως την ονομάζει ο Economist, αποτελεί τον δεύτερο, μετά αλλά και σε συνδυασμό με την πανδημία, παράγοντα επιβράδυνσης της οικονομικής ανάκαμψης. Το βασικό δεν είναι τα λίγα εκατοστά ανάπτυξης παγκοσμίως που ενδεχομένως χαθούν (η μείωση από 6,% σε 5,9% δεν θα είναι καθοριστική), αλλά η αύξηση του χάσματος ανάμεσα στις ανεπτυγμένες χώρες και όσες έχουν ήδη χαμηλό βιοτικό επίπεδο.
Ανησυχητικό για την Ευρώπη είναι ότι η Γερμανία μοιάζει να περνά, και ετοιμάζεται να περάσει, οικονομική βαρυχειμωνιά, λόγω ελλείψεων σε πρώτες ύλες, εργατικά χέρια και απώλειας της ετικέτας της ντε φάκτο σταθερότητας, ενώ για την Ελλάδα, το γεγονός ότι, παρά τη σωρεία ανοδικών επιδόσεων, η δημοσιονομική της προσαρμογή, κατά την εκτίμηση του ΔΝΤ, είναι αργή, ιδίως λόγω του φόρτου των «προγραμμάτων στήριξης», άρα το μέλλον αβέβαιο.
Πούτιν σε ρόλο παγκόσμιου ενεργειακού τροχονόμου
Την ίδια στιγμή, επωφελούμενη από αυτή την κατάσταση/αναταραχή, η Ρωσία, δηλαδή ο Πούτιν, αναλαμβάνει αυτοβούλως το ρόλο του παγκόσμιου ενεργειακού τροχονόμου, δίνοντας αντικρουόμενα, κατά την ορθή σταλινική τακτική, σημάδια προθέσεων: άλλοτε ότι θα κλείσει την ενεργειακή στρόφιγγα, άλλοτε ότι θα την ανοίξει αρκεί να … (κι ακολουθεί ένας επίσης κυμαινόμενος κατάλογος γεωπολιτικών επιδιώξεων, από την Κριμαία ως τη Βόρεια θάλασσα, περνώντας από τον Ειρηνικό ωκεανό και ως τον Αρκτικό κύκλο).
Η κρισιμότατη σύνοδος για το κλίμα, που αρχίζει σε λίγες βδομάδες στη Γλασκόβη, ενώ ξεκινούσε από βάση παγκόσμιας συνεννόησης, βρίσκει μεγάλα κύματα μπροστά της. Η Διεθνής Επιτροπή Ενέργειας ανακοίνωσε ότι, με τις σημερινές δεσμεύσεις για μείωση των εκπομπών από τις διάφορες χώρες και περιφέρειες, το 2050 μπορεί να επιτευχθεί συνολική μείωση 40% και όχι «μηδενική εξάρτηση», όπως είναι ο επίσημος στόχος.
- Σήμερα που μιλάμε, η Βρετανία ξανάνοιξε τους σταθμούς ενέργειας που δουλεύουν με άνθρακα, η Κίνα ανακοίνωσε την πρόθεση της να χτίσει νέους σταθμούς και να «επαναξιολογήσει» το χρονοδιάγραμμα απόσυρσης από την ανθρακική εξάρτηση, η Ευρωπαϊκή Ένωση έβγαλε, με μεγάλη επιτυχία, το πρώτο κοινό «πράσινο ομόλογο», αλλά αδυνατεί να αποφασίσει για την περίφημη «ταξινόμηση» (taxonomy) των πράσινων δραστηριοτήτων και επενδύσεων, ο δε Μπάιντεν έχει όλες τις δυσκολίες κι όλη την ανηφόρα του κόσμου για να περάσει το «πράσινο» πρόγραμμά του από το Κογκρέσο.
Περιπλοκές και προκλήσεις
Ένα όχι τόσο προβεβλημένο διεθνές παράδειγμα αναδεικνύει το εύρος των δυσκολιών, των περιπλοκών και των προκλήσεων: πρόκειται για την καταρχήν απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης όχι μόνο να σταματήσει αλλά και να απαγορεύσει την παραγωγή άνθρακα από τους σταθμούς του Αρκτικού Κύκλου. Επίσημη αιτία είναι η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής γενικότερα και στη συγκεκριμένη περιοχή ειδικότερα –η Ανταρκτική θερμαίνεται τρεις φορές γρηγορότερα από τον υπόλοιπο πλανήτη και οι συνέπειες είναι βέβαιο ότι θα έχουν παγκόσμιο, και πολλαπλασιαστικό, αποτέλεσμα- αλλά βέβαια υπάρχουν και οικονομικές και γεωπολιτικές επιδιώξεις.
Τρεις χώρες της Ένωσης –Φινλανδία, Σουηδία, Δανία- αποτελούν τμήματα περιοχής, αλλά και άλλες δύο ευρωπαϊκές που δεν ανήκουν στην ΕΕ –Ισλανδία και Νορβηγία-, ενώ Ρωσία, ΗΠΑ και Καναδάς «μετέχουν» μέσω εταιριών τους που κάνουν μεγάλα ενεργειακά έργα. Τα πράγματα περιπλέκονται περισσότερο από το γεγονός ότι το μοίρασμα της πίτας δεν είναι καθόλου ευθύγραμμο: η γαλλική Total κατέχει το 16% της ρωσικής Novatek που παράγει αέριο στην περιοχή, ενώ ο «Βόρειος Θαλάσσιος Δρόμος» που προμοτάρει επιθετικά η Ρωσία μπαίνει στο μάτι και της Κίνας και των ΗΠΑ.
Οι συνομιλίες συνεχίζονται αλλά οι πάγοι (οι πραγματικοί, όχι οι διπλωματικοί), πριν, κατά και μετά τη Γλασκόβη, λιώνουν.
Κώστας Μποτόπουλος
